درمان آتاکسی در تهران + شناخت علائم و تشخیص آن
آتاکسی عدم توانایی در کنترل مناسب عضلات است که باعث ناهماهنگی یا بی‌نظمی حرکات ارادی می شود. این عارضه می تواند در راه رفتن و تعادل، هماهنگی دست، گفتار و بلع و حرکات چشم مشکل ایجاد کند.
آتاکسی معمولاً در نتیجه آسیب به بخشی از مغز (مخچه) که هماهنگی ماهیچه ها یا مفاصل را کنترل می کند، ایجاد می شود.
بسیاری از عارضه ها می توانند باعث آتاکسی شوند، مانند عوارض ناشی از مصرف بیش از حد الکل، سکته مغزی، تومور، انحطاط مغز، ام اس، برخی داروها و اختلالات ژنتیکی.
درمان آتاکسی به علت آن بستگی دارد. استفاده از وسایل کمک حرکتی، مانند واکر یا عصا به حفظ استقلال فرد مبتلا کمک می کند.
فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و انجام منظم ورزش های هوازی نیز مفید هستند.
عدم توانایی در کنترل عضلات باعث ایجاد اختلال آتاکسی می شود که این عارضه در راه رفتن و تعادل، هماهنگی دست، گفتار و بلع مشکلاتی را به وجود می آورد. برای درمان آتاکسی به کلینیک یادمان تب در تهران مراجعه کنید.
علائم آتاکسی
آتاکسی می تواند به مرور زمان یا به طور ناگهانی ایجاد شود. این عارضه نشانه ای از چندین اختلال عصبی است و می تواند باعث موارد زیر شود:
- عدم هماهنگی
- ناپایداری در راه رفتن یا با پاهای باز
- تعادل نامناسب
- مشکل در انجام حرکات ظریف، مانند خوردن، نوشتن یا بستن دکمه های پیراهن
- تغییر در گفتار
- حرکات غیر ارادی چشم به جلو و عقب (نیستاگموس)
- مشکل بلع
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مبتلا به بیماری که علائم آتاکسی را ایجاد کند، مانند ام اس، نیستید، در صورت مشاهده موارد زیر در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- از دست دادن قدرت تعادل
- از دست دادن قدرت هماهنگی عضلات دست، بازو یا پا
- مشکل در راه رفتن
- ناتوانی در ادای صحیح کلمات
- مشکل بلع
دلایل آتاکسی
آسیب به بخشی از مغز که هماهنگی ماهیچه ها یا مفاصل آن را کنترل می کند (مخچه)، می تواند باعث آتاکسی شود. مخچه که در قسمت پایینی مغز قرار دارد به ساقه مغز متصل می شود.
مخچه مسئول کنترل تعادل، حرکات چشم، بلع و گفتار است. دلایل این عارضه به سه دسته اصلی تقسیم می شود: اکتسابی، بیماری دژنراتیو و دلایل ارثی.
دلایل اکتسابی
- الکل . مصرف زیاد و طولانی مدت الکل ممکن است باعث آتاکسی دائمی شود. با پرهیز کامل از الکل فرد احتمالا بهبود می یابد.
- داروها . آتاکسی عارضه جانبی بالقوه برخی داروها، به ویژه باربیتورات ها، مانند فنوباربیتال، آرام بخش ها مانند بنزودیازپین ها، داروهای ضد صرع، مانند فنی توئین؛ و برخی از انواع شیمی درمانی است.
- سموم . مسمومیت با فلزات سنگین مانند سرب یا جیوه و مسمومیت با حلال هایی مانند تینر رنگ نیز می تواند باعث آتاکسی شود.
- ویتامین ها . عدم دریافت کافی ویتامین E، ویتامین B-1، ویتامین B-12 یا تیامین می تواند منجر به آتاکسی شود. کمبود یا عدم دریافت ویتامین B-6 نیز باعث آتاکسی می شود. شناسایی این نوع دلایل اهمیت زیادی دارد زیرا آتاکسی ناشی از این کمبودها اغلب قابل درمان است.
- مشکلات تیروئید . کم کاری تیروئید و کم کاری پاراتیروئید می توانند باعث آتاکسی شوند.
- سکته . شروع ناگهانی آتاکسی با سکته مغزی رخ می دهد. سکته می تواند به دلیل انسداد رگ خونی یا خونریزی در مغز باشد.
- اسکلروز چندگانه . این اختلال عصبی نیز از دلایل بروز آتاکسی است.
- بیماری های خود ایمنی . سارکوئیدوز، بیماری سلیاک، انواع خاصی از آنسفالومیلیت و سایر بیماری های خودایمنی می توانند باعث آتاکسی شوند.
- عفونت ها . آتاکسی می تواند یک عارضه غیر معمول از بیماری آبله مرغان در دوران کودکی و سایرعفونت های ویروسی مانند HIV و بیماری لایم باشد. ممکن است در دوره نقاهت عفونت ظاهر شود و روزها یا هفته ها طول بکشد. به طور معمول، علائم با گذشت زمان بهتر می شوند.
- ابتلا به کووید 19 . در موارد شدید COVID-19، موارد آتاکسی مشاهده شده است.
- سندرم های پارانئوپلاستیک . این بیماری ها اختلالات دژنراتیو نادری هستند که توسط پاسخ سیستم ایمنی به یک تومور سرطانی (نئوپلاسم)، که در بیشتر موارد ناشی از سرطان ریه، تخمدان، سینه یا لنفوم است، ایجاد می شوند. آتاکسی می تواند ماه ها یا سال ها قبل از تشخیص سرطان شروع شود.
- ناهنجاری در مغز . یک ناحیه عفونی (آبسه) در مغز میتواند علت آتاکسی باشد. رشد اضافه روی مغز، تومور سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) می تواند به مخچه آسیب برساند.
- ضربه به سر . آسیب شدید مغزی ممکن است هفته ها تا ماه ها پس از ضربه باعث آتاکسی مخچه ای شود.
- فلج مغزی . فلج مغزی یک اصطلاح کلی برای دسته ای از اختلالات ناشی از آسیب به مغز در طول رشد اولیه – قبل، در حین یا اندکی پس از تولد – کودک است که توانایی او در هماهنگی حرکات بدن را مختل می کند.
بیشتر بخوانید : سوالات متداول درباره عفونت اچ پی وی
علل دژنراتیو
آتروفی سیستم چندگانه . این بیماری بزرگسالان را حدودا در سن 50 سالگی درگیر می کند. علاوه بر آتاکسی، بی اختیاری مثانه، فشار خون پایین یا از حال رفتن هنگام ایستادن و اختلال رفتاری خواب REM (فریاد زدن، لگد زدن یا مشت زدن در خواب) سایر مشکلات مرتبط با این بیماری هستند.
علل ارثی
برخی از انواع آتاکسی و برخی از عارضه های موثر در بروز آن ارثی هستند. در صورت ابتلا به یکی از این عارضه ها، احتمالا فرد با جهشی در ژن خاصی که پروتئین های نامنظم می سازد متولد شده است.
پروتئین‌های غیرطبیعی عملکرد سلول‌های عصبی را عمدتاً در مخچه و نخاع مختل کرده و باعث تحلیل رفتن آنها می‌شوند.
با پیشرفت بیماری، مشکل عدم هماهنگی نیز بدتر خواهد شد.
آتاکسی ارثی را می توان از یک ژن غالب از یکی از والدین (اختلال اتوزومی غالب) یا یک ژن مغلوب از هر دو والدین (اختلال اتوزومی مغلوب) به ارث برد.
در یک اختلال اتوزومی مغلوب، والدین تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند و ممکن است خواهر و برادر مبتلا باشند.
جهش‌های ژنی مختلف باعث ایجاد انواع مختلف آتاکسی می‌شوند که بیشتر آنها پیشرونده هستند. تمام انواع آتاکسی باعث اختلال در هماهنگی می شوند، اما هر کدام علائم و نشانه های خاصی دارند.
آتاکسی های اتوزومال غالب
آتاکسی های نخاعی مخچه ای . محققان تا به حال بیش از 40 ژن آتاکسی اتوزومال غالب را شناسایی کرده اند و این تعداد همچنان در حال افزایش است.
آتاکسی مخچه ای و دژنراسیون مخچه در همه انواع مشترک هستند و گاهی علائم و نشانه های عصبی دیگری نیز وجود دارد.
آتاکسی اپیزودیک (EA) . هشت نوع شناخته شده آتاکسی وجود دارد که اپیزودیک و غیر پیشرونده هستند- EA1 تا EA7، به علاوه آتاکسی اپیزودیک با ظهور دیررس. EA1 و EA2 رایج ترین انواع آتاکسی می باشند.
EA1 شامل دوره های کوتاهی از آتاکسی است که چند ثانیه یا چند دقیقه طول می کشد. این اپیزودها در اثر استرس، شوکه شدن یا حرکت ناگهانی ایجاد می شوند و اغلب با انقباض عضلانی همراه هستند.
EA2 شامل دوره های طولانی‌تری است که معمولاً از 30 دقیقه تا 6 ساعت طول می‌کشد. استرس می تواند باعث شروع آن شود.
در طول دوره ممکن است سرگیجه، خستگی و ضعف عضلانی وجود داشته باشد. در برخی موارد، علائم در اواخر زندگی برطرف می شود.
آتاکسی اپیزودیک طول عمر را کوتاه نمی کند و علائم احتمالا به دارو پاسخ می دهند.
آتاکسی های اتوزومال مغلوب
آتاکسی فریدریش . این عارضه شایع ترین آتاکسی ارثی است. علت آتاکسی فریدریش آسیب به مخچه، نخاع و اعصاب محیطی است. اعصاب محیطی سیگنال ها را از بازوها و پاها به مغز و نخاع ارسال می کنند.
در بیشتر موارد، علائم و نشانه ها قبل از 25 سالگی ظاهر می شوند. مخچه معمولاً در اسکن مغز، طبیعی به نظر می رسد.
اولین نشانه عموما مشکل در راه رفتن است. علائم ناهنجاری معمولاً به سمت بازوها و تنه پیش می رود. در بیشتر موارد ناهنجاری های پا مانند قوس زیاد کف پا و انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) وجود دارد.
سایر علائم و نشانه هایی که ممکن است ایجاد شوند عبارتند از: تکلم نامفهوم (دیسرتری)، خستگی، حرکات غیر ارادی چشم (نیستاگموس)، از دست دادن شنوایی، بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی) و نارسایی قلبی و دیابت.
با درمان زودهنگام مشکلات قلبی می توان کیفیت زندگی را بهبود بخشید و جان فرد را نجات داد.
آتاکسی مرتبط با RFC1 . این شایع ترین علت آتاکسی با ظهور دیررس است. علائم این نوع آتاکسی معمولاً با سرگیجه، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بدن و گاهی اوقات سرفه های بی دلیل همراه است.
آتاکسی تلانژکتازی . این بیماری نادر و پیشرونده دوران کودکی باعث انحطاط مغز و سیستم ایمنی می شود. این وضعیت خطر ابتلا به بیماری های دیگری از جمله عفونت ها و تومورها را افزایش می دهد.
تلانژکتازی تشکیل مویرگ های قرمز کوچک “عنکبوتی” (وریدهای عنکبوتی) است که گاهی در گوشه چشم کودک یا روی گوش و گونه او ظاهر می شود.
تاخیر در رشد مهارت های حرکتی، تعادل نامناسب و تکلم نامفهوم اغلب اولین علائم آتاکسی تلانژکتازی هستند. بروز عفونت های مکرر سینوسی و تنفسی نیز شایع است.
خطر ابتلا به سرطان، به ویژه لوسمی یا لنفوم، در کودکان مبتلا به آتاکسی تلانژکتازی زیاد است.
آتاکسی مخچه ای مادرزادی . این نوع آتاکسی ناشی از وارد شدن آسیب به مخچه در بدو تولد است.
بیماری ویلسون . در افراد مبتلا به این بیماری مس در مغز، کبد و سایر اندام ها جمع می شود. این وضعیت می تواند باعث آتاکسی و سایر مشکلات عصبی شود.
بیشتر بخوانید : کیست عنکبوتیه (آراکنوئید) چیست؟ + درمان و علائم
تشخیص آتاکسی
برای درمان آتاکسی، پزشک به دنبال علت های قابل درمان می گردد. علاوه بر انجام یک معاینه فیزیکی و عصبی، از جمله بررسی بینایی، تعادل، هماهنگی و رفلکس‌ها، پزشک آزمایش‌های زیر را تجویز خواهد کرد:
- آزمایش خون . این آزمایش ها به شناسایی علل قابل درمان آتاکسی کمک می کنند.
- مطالعات تصویربرداری . بررسی ام آر آی مغز به تعیین دلایل احتمالی کمک می کند. گاهی اوقات با MRI می توان کوچک شدن مخچه و سایر ساختارهای مغزی را در افراد مبتلا به آتاکسی متوجه شد. همچنین سایر یافته های قابل درمان مانند لخته خون یا تومور خوش خیم نیز در این تصاویر مشخص می شوند.
- پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات) . در برخی موارد آتاکسی، این روش مفید است. یک سوزن در قسمت پایین کمر (ناحیه لومبار) بین دو استخوان کمر (مهره ها) قرار می گیرد تا نمونه کوچکی از مایع مغزی-نخاعی که مغز و نخاع را احاطه کرده و از آن محافظت می کند، برداشته شده و برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده شود.
- آزمایش ژنتیک . پزشک ممکن است آزمایش ژنتیک را برای تعیین نقش جهش ژنی در ایجاد یکی از آتاکسی های ارثی توصیه کند. آزمایش‌های ژنتیک برای بسیاری از آتاکسی‌های ارثی، اما نه همه آنها، در دسترس است.
درمان آتاکسی
هیچ درمان مشخصی برای آتاکسی وجود ندارد. در برخی موارد، با درمان علت زمینه ای آتاکسی بهبود می یابد. در موارد دیگر، مانند آتاکسی ناشی از آبله مرغان یا سایر عفونت های ویروسی، علائم احتمالاً خود به خود برطرف می شود.
پزشک در برخی موارد استفاده از لوازم کمکی یا درمان‌هایی را برای کاهش علائم آتاکسی پیشنهاد می کند. علائمی مانند سفتی، لرزش و سرگیجه با درمان بهبود می یابند.
لوازم کمکی
آتاکسی ناشی از عارضه هایی مانند مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) یا فلج مغزی معمولا قابل درمان نیست. در این صورت، پزشک لوازم کمکی را توصیه می کند. مانند:
- چوب های پیاده روی یا واکر برای پیاده روی
- ظروف اصلاح شده برای غذا خوردن
- دستگاه کمک گفتاری برای صحبت کردن
درمان ها
هر بیمار می تواند از فواید برخی درمان های خاص بهره مند شود، از جمله:
- فیزیوتراپی برای کمک به هماهنگی و افزایش تحرک
- کاردرمانی برای کمک به انجام کارهای روزمره زندگی، مانند غذا خوردن
- گفتار درمانی برای بهبود گفتار و کمک به بلع
برخی از مطالعات نشان داده اند که ورزش های هوازی برای برخی از افراد مبتلا به سندرم آتاکسی ایدیوپاتیک مفید است.
مطالعات بالینی . مطالعات زیادی درباره درمان‌ها، مداخلات و آزمایش‌های جدید به عنوان ابزارهایی برای پیشگیری، تشخیص، درمان یا مدیریت این بیماری در حال انجام است که می توانید آنها را پیگیری کنید.
مقابله با بیماری و دریافت پشتیبانی
چالش های زندگی با آتاکسی یا داشتن فرزند مبتلا به این بیماری ممکن است فرد را دچار انزوا کرده یا منجر به افسردگی و اضطراب شود.
صحبت با یک مشاور یا درمانگر می تواند کمک کننده باشد. همراه شدن با یک گروه حمایتی، چه در مورد آتاکسی و چه در مورد بیماری زمینه‌ای، می تواند منابع اطلاعاتی و حمایتی مناسبی را برای فرد فراهم کند.
اعضای گروه پشتیبانی اغلب در مورد آخرین درمان ها اطلاع داشته و تمایل دارند که تجربیات خود را به اشتراک بگذارند.
اگرعلاقه مند باشید، ممکن است ارائه دهنده خدمات بهداشتی شما بتواند گروهی را در نزدیکی محل زندگی تان به شما معرفی کند.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک . احتمالاً ابتدا به پزشک خانوادگی خود مراجعه می کنید. گاهی بیمار به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده می شود.
در اینجا مطالبی را ارائه می دهیم که به شما در آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک کمک می کند.
آنچه شما می توانید انجام دهید؟
هنگام تنظیم زمان قرار ملاقات، از قبل درباره کارهایی که باید انجام بدهید یا ندهید سوال کنید، مانند غذا نخوردن قبل از انجام یک آزمایش خاص.
فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائمی که دارید از جمله علائمی که ممکن است بی ارتباط با دلیل مراجعه شما به پزشک به نظر برسد و زمان شروع آنها.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله سایر بیماری هایی که دارید و سابقه پزشکی خانوادگی
- تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید و دوز آنها
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه خود ببرید تا به شما در به خاطر سپردن اطلاعاتی که دریافت می کنید کمک کند.
از پزشک خود چه انتظاری دارید؟
پزشک احتمالاً این سؤالات را از شما می پرسد:
- علائم تان از چه زمانی شروع شد؟
- اولین علامت شما چه بود؟
- آیا علائم تان همیشگی است یا گاه به گته بروز می کند؟
- فکر می کنید چه چیزی باعث بهبود علائم شما می شود؟
- فکر می کنید چه چیزی علائم تان را بدتر می کند؟
- آیا در خانواده تان کسی این نوع علائم را داشته است؟
- آیا از الکل یا مواد مخدر استفاده می کنید؟
- آیا در معرض سموم قرار گرفته اید؟
- آیا اخیراً مبتلا به نوعی ویروس شده اید؟
در مورد آتاکسی، سوالات اصلی که باید از پزشک بپرسید، موارد زیر هستند:
- علت احتمالی علائم من چیست؟
- به غیر از محتمل ترین علت، چه علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
- به احتمال زیاد مشکل من موقتی است یا مزمن؟
- بهترین اقدام در حال حاضر چیست؟
- آیا وسایلی برای کمک به من در حفظ هماهنگی بدن وجود دارد؟
- من بیماری دیگری دارم. چگونه می توانم آنها را با هم مدیریت کنم؟
- آیا باید محدودیت هایی را رعایت کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا بروشورها یا سایر مطالب مکتوب وجود دارد که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
- آیا درباره مطالعات تحقیقاتی در حال انجام در مورد آتاکسی اطلاع دارید که بتوانم در آنها شرکت کنم؟
در پرسیدن هرسوال دیگری که دارید تعلل نکنید.
کارهایی که در این حین می توانید انجام دهید. الکل ننوشید یا موادی که باعث بدتر شدن آتاکسی می شود را حتی تفریحی مصرف نکنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
