انواع اختلالات روان پریشی + علائم و درمان

اختلالات روان پریشی چیست

اختلالات روان پریشی گروهی از بیماری های جدی سلامت روان هستند که با افکار و ادراکات غیرطبیعی و غیر منطبق با واقعیت مشخص می شوند.

هذیان (باورهای نادرست) و توهم (ادراکات نادرست) نیز از ویژگی های آن است. درمان اختلالات روان پریشی اغلب با درمان های دارویی و غیر دارویی انجام می شود.  

انواع اختلالات روان پریشی

اختلالات روان پریشی شامل طیفی از عارضه هایی است که هر کدام علائم و معیارهای تشخیصی خاص خود را دارند. موارد زیر چند مورد از شایع ترین انواع اختلالات روانپریشی هستند:

اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی، یک اختلال روانی مزمن و شدید است که تأثیر عمیقی بر عملکرد شناختی، عاطفی و رفتاری فرد می گذارد. فرد مبتلا به این بیماری پیچیده، علائم مختلفی با حس های مثبت و منفی را تجربه می کند.

علائم مثبت شامل تجاربی است که فراتر از ادراک عادی هستند، مانند توهم که باعث حس کردن چیزهای غیرواقعی می شود، و هذیان که باورهای ثابت و نادرستی را ایجاد می کند که حتی با وجود شواهد خلاف آن، تغییر نمی کنند.

این علائم مثبت توانایی فرد برای تفسیر دقیق واقعیت را مختل و درک فرد از جهان اطراف را تحریف می کند.

علاوه بر علائم مثبت، اسکیزوفرنی علائم منفی نیز دارد که شامل فقدان یا کاهش برخی رفتارها یا احساسات است.

انزوای اجتماعی، یک علامت منفی رایج است که باعث اجتناب از تعاملات اجتماعی و انزوا می شود. کاهش بیان عاطفی، یکی دیگر از علائم منفی این اختلال است که بروز احساسات و نشان دادن حالات در چهره را کاهش داده و قضاوت وضعیت عاطفی فرد را برای دیگران چالش برانگیز می کند.

اختلال روان پریشی ناشی از مواد

اختلال روانپریشی ناشی از مواد، در اثر مصرف یا ترک مواد ایجاد می شود. علائم روان پریشی ناشی از این اختلال، مستقیماً با سوء مصرف مواد مرتبط است.

برخی از انواع مواد، مانند مواد توهم زا مانند LSD یا قارچ سیلوسایبین و همچنین محرک هایی مانند آمفتامین ها یا کوکائین، پتانسیل ایجاد علائم روان پریشی را در افراد مستعد دارند.

مصرف این مواد یا استفاده بیش از حد از آنها می تواند عملکرد طبیعی مغز را مختل کرده و ادراک، شناخت و احساسات فرد را تغییر دهد.

اختلال اسکیزوافکتیو

اختلال اسکیزوافکتیو یک بیماری روانی پیچیده است که ترکیب خاصی از علائم اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی، مانند اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی اساسی را دارد.

افراد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو طیف وسیعی از مشکلات را تحمل می کنند که بر درک آنها از واقعیت، تنظیم خلق و خو و عملکرد شناختی تأثیر می گذارد.

توهمات و هذیان‌ها که مشخصه اسکیزوفرنی هستند، در بیشتر موارد ابتلا به اختلال اسکیزوافکتیو وجود داشته و باعث ادراکات حسی غیر واقعی و باورهای نادرست و ثابت می شوند. این باورهای نادرست علی‌رغم وجود شواهدی که خلاف آنها را نشان می دهند، تغییر نخواهند کرد.

علاوه بر این، فرد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو، دچار اختلالات خلقی نیز می شود و دوره ‌هایی از افسردگی را با غم و اندوه عمیق، از دست دادن علاقه و احساس ناامیدی یا شیدایی را تجربه می‌کند.

سرخوشی، انرژی بیش از حد و رفتار تکانشی از ویژگی های دوره های شیدایی است. این اختلالات خلقی گاهی همراه با علائم روان‌پریشی یا یه طور جداگانه رخ داده و پیچیدگی این اختلال را بیشتر می کنند.

اختلال روانی گذرا

اختلال روان پریشی گذرا یا کوتاه مدت یک اختلال روانی مجزا است که با ظهور ناگهانی علائم روان پریشی مانند توهم، هذیان و رفتار آشفته مشخص می شود.

مدت بروز علائم در این عارضه، کوتاه و معمولاً کمتر از یک ماه است و همین ویژگی آن را از اختلالات روان پریشی مزمن مانند اسکیزوفرنی متفاوت می کند.

شروع ناگهانی علائم اغلب برای افراد مبتلا به این اختلال یک تجربه گیج کننده و ناراحت کننده است، زیرا به معنی دور شدن موقت از واقعیت خواهد بود.

توهمات، علامت بارز اختلال روان پریشی گذرا بوده و شامل درک و حس چیزهای غیر منطبق با واقعیت می شود. فرد ممکن است صداهایی را بشنود، چیزهایی را ببیند یا حس لمس چیزهایی را داشته باشد که وجود خارجی ندارند.

هذیان، یکی دیگر از ویژگی های کلیدی این عارضه است. فرد مبتلا به هذیان باورهای نادرست قوی در ذهن دارد که با وجود شواهد متناقض تغییر نمی کنند.

هذیان ها اشکال مختلفی دارند، مانند اعتقاد به آزار و اذیت شدن، داشتن توانایی های خارق العاده یا داشتن یک هویت بزرگ.

علاوه بر این، در میان این افراد اغلب رفتارهای نامتعارف مانند گفتار نامنظم، اقدامات غیرقابل پیش‌بینی و مشکل در رسیدگی به وظایف روزانه مشاهده می‌شود.

توجه به این نکته ضروری است که عامل شروع یک اختلال روانپریشی گذرا، اغلب عوامل استرس زای مهم زندگی، مانند حوادث آسیب زا، تغییرات اساسی در زندگی، یا تجربه مشکلات عاطفی طاقت فرسا می باشد.

اختلال هذیان

در اختلال هذیان، فرد هذیان های مداومی را تجربه می کند که حتی شواهد واقعی یا استدلال منطقی نیز تغییری در آنها ایجاد نمی کند.

افراد مبتلا به این اختلال اعتقادات نادرستی دارند که به شدت در افکار و ادراکات آنها ریشه دوانده و حتی ارائه اطلاعاتی که خلاف آن را ثابت کند، تغییری در آن باورها ایجاد نخواهد کرد.

این توهمات مطابق با هنجارهای فرهنگی یا مذهبی نیستند و غالباً ماهیت عجیب یا غیرقابل قبولی دارند.

اعتقاد افراد مبتلا به اختلال هذیان به صحت و درستی باورهای هذیانی، علیرغم فقدان شواهد تایید کننده، تزلزل ناپذیر است.

مداوم بودن اختلال هذیانی، پیامدهای عمیقی بر عملکرد روزانه فرد خواهد داشت. این باورهای نادرست به طور قابل توجهی توانایی فرد برای جلو بردن جنبه های مختلف زندگی از جمله کار، روابط و مراقبت از خود را مختل می کند.

در بسیاری از موارد هذیان ها باعث دوری از تعاملات اجتماعی می شوند، زیرا فرد حس تهدید از طرف دیگران و اعتقاد به توطئه دیگران بر علیه خود را دارد.

علاوه بر این، باورهای نادرست ممکن است مشکلاتی را در روابط بین فردی ایجاد کند، زیرا دیگران نمی توانند واقعیت تحریف شده ای را که افراد مبتلا به اختلال هذیانی تجربه می کند، درک کرده یا بپذیرند.

تأثیرات این اختلال بر عملکرد شغلی نیز می‌تواند بسیار زیاد باشد، زیرا داشتن باورهای هذیانی، مشکلاتی را در انجام مسئولیت‌های شغلی و تعامل با همکاران ایجاد کرده و فرد را در حفظ شغل دچار مشکل می کند.

افسردگی روانی

افسردگی روانی یا سایکوتیک، علائم شدید افسردگی را ایجاد می کند. افراد مبتلا به این بیماری نه تنها غم و اندوه عمیق، ناامیدی و بی علاقگی ناشی از افسردگی را تجربه می کنند، بلکه علائم بیشتری از روان پریشی را نیز دارند.

توهم، یکی از ویژگی های بارز افسردگی روانی است و باعث درک تجربیات حسی دور از واقعیت می شود. توهمات ممکن است بر هر یک از حواس تأثیر بگذارند، برای مثال، شنیدن صداها، دیدن یا لمس چیزهایی که مبنای خارجی ندارند. 

بیشتر بخوانید : علائم بیماری دوقطبی و اسکیزوفرنی + درمان

علائم اختلالات روان پریشی

علائم اصلی اختلالات روان پریشی عبارتند از:

• توهمات (دیدن یا شنیدن یا حس چیزهایی که وجود ندارند)
• هذیان (باورهای تزلزل ناپذیر در مورد رویدادهای نادرست)
• اختلال تفکر

دوره طولانی مدت هذیان و توهم که تا شش ماه می رسد، بر تحصیل، تعاملات اجتماعی و کار فرد تأثیر خواهد گذاشت.

با درمان های اولیه می توان تا قبل از گسترش ناگهانی بیماری، علائم را کنترل کرد. اما افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر دارند.

درمان اختلالات روان پریشی

از آنجایی که اختلالات روان پریشی احتمالا علائم و اختلالات مختلفی را در عملکرد ایجاد می کنند، گزینه های درمانی برای هر بیمار نیز متفاوت خواهد بود. با این حال، برای تمام اختلالات روان پریشی، موثرترین رویکرد برای درمان، استفاده از دارو و مداخلات درمانی است.

دارو درمانی

داروهای خط اول برای درمان اختلال روانپریشی داروهای ضد روان پریشی هستند. ریسپریدون، کوئتیاپین، اولانزاپین یا آریپیپرازول نمونه هایی از این داروها هستند.

تجویز سایر انواع داروها در کنار داروهای ضد روان پریشی می تواند برای برخی از اختلالات روان پریشی مفید باشد. داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده های خلق و خو، بنزودیازپین ها یا محرک ها نمونه هایی از این داروها هستند.

واکنش بدن افراد به داروها اغلب متفاوت است، بنابراین دارویی که برای یک فرد نتایج خوبی را ایجاد کرده، ممکن است برای دیگری مؤثر نباشد. احتمالا قبل از یافتن مؤثرترین درمان، لازم است چندین دارو یا ترکیبی از داروها امتحان شود.

مهم است که داروها را دقیقاً طبق دستورالعمل تجویز شده مصرف کنید، زیرا تغییر در دوزها، مصرف بیش از حد دارو در یک مرحله یا قطع ناگهانی دارو می تواند باعث ایجاد عوارض جانبی جدی و تشدید علائم شود.

درمان شناختی رفتاری

درمان شناختی رفتاری (CBT) به ایجاد مهارت هایی برای کنترل پریشانی عاطفی و تغییر افکار و رفتارهای نامطلوب کمک می کند.

بیشتر بدانید : اختلالات و مشکلات مغز و اعصاب

خانواده درمانی

مشارکت اعضای خانواده در درمان می تواند مفید باشد، زیرا به درک بهتر این بیماری در میان آنها و در عین حال یادگیری نحوه کمک به بیمار در مدیریت علائم به بهترین شکل ممکن، کمک می کند.

آموزش روانی اجتماعی

در مواردی که وضعیت فرد به شدت بر عملکرد او تأثیر گذاشته است، تخصیص مدت زمانی برای ارتباط با یک متخصص، مانند یک مددکار اجتماعی، برای یادگیری یا بازیابی مهارت های مربوط به عملکرد اجتماعی و حرفه ای و زندگی مستقل می تواند مفید باشد.

بستری شدن در بیمارستان

در برخی موارد، در صورتی که خطر آسیب جدی به فرد یا دیگران وجود داشته باشد، بیمار را برای مراقبت، بستری می کنند.

هدف از این کار، انجام اقدامات لازم جهت تثبیت و مدیریت علائم با مداخله حرفه ای مناسب است تا به محض ایمن شدن شرایط بیمار، به جامعه باز گردانده شود. 

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.