بیماری شریان کاروتید + علائم، علت، پیشگیری، تشخیص و درمان
بیماری شریان کاروتید
بیماری شریان کاروتید، انسداد رگ‌های خونی ارسال کننده خون به مغز و سر (شریان‌های کاروتید)، به علت رسوبات چربی (پلاک‌ها) است. این انسداد خطر سکته مغزی را افزایش می دهد.
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی در پزشکی است که در آن خون رسانی به مغز قطع می شود یا شدیدا کاهش یابد.
هنگام سکته، اکسیژن به مغز نمی رسد. در عرض چند دقیقه، سلول های مغز شروع به مردن می کنند. سکته مغزی شایع ترین علت مرگ و علت اصلی ناتوانی دائمی است.
بیماری شریان کاروتید به کندی ایجاد می شود و اولین علامت آن سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) است. TIA کمبود موقت جریان خون در مغز است.
درمان بیماری شریان کاروتید معمولاً شامل ترکیبی از اصلاحات سبک زندگی، داروها و گاهی اوقات جراحی است. برای تشخیص و درمان این بیماری می توانید به کلینیک یادمان طب در تهران مراجعه کنید.
علائم بیماری شریان کاروتید
بیماری شریان کاروتید در مراحل اولیه، اغلب هیچ علامتی ندارد. این وضعیت تا زمان قطع ارسال خون به مغز و وقوع سکته مغزی یا TIA، مورد توجه قرار نمی گیرد.
علائم و نشانه های سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذر عبارتند از:
- بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت یا اندام ها، اغلب فقط در یک طرف بدن
- مشکل ناگهانی در صحبت کردن و درک مطالب
- مشکل ناگهانی در بینایی یک یا هر دو چشم
- سرگیجه ناگهانی یا از دست دادن تعادل
- سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص
بیشتر بخوانید : شایع ترین بیماری های مغز و اعصاب
علل بیماری شریان کاروتید
بیماری شریان کاروتید به دلیل تجمع پلاک ها در شریان های ارسال کننده خون به مغز ایجاد می شود.
پلاک ها توده هایی از کلسترول، کلسیم، بافت فیبری و سایر بقایای سلولی هستند که در محل آسیب های میکروسکوپی داخل شریان جمع می شوند. این فرآیند تصلب شرایین نامیده می شود.
شریان های کاروتید مسدود شده با پلاک ها، سفت و باریک می شوند. عروق کاروتید مسدود نمی توانند اکسیژن و مواد مغذی را به درستی به ساختارهای حیاتی مغز که مسئول عملکرد روزانه هستند، ارسال کنند.
عوامل خطرزای بیماری شریان کاروتید
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به بیماری شریان کاروتید عبارتند از:
- فشار خون بالا : فشار بیش از حد بر دیواره شریان ها می تواند آنها را ضعیف و آسیب پذیرتر کند.
- مصرف تنباکو : نیکوتین پوشش داخلی رگ ها را تحریک می کند. سیگار کشیدن ضربان قلب و فشار خون را نیز افزایش می دهد.
- دیابت : دیابت توانایی پردازش موثر چربی ها را کاهش داده و فرد را در معرض خطر بیشتر فشار خون بالا و تصلب شرایین قرار می دهد.
- سطوح بالای چربی خون : سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین کم چگالی و سطوح بالای تری گلیسیرید و چربی خون احتمال تجمع پلاک ها را افزایش می دهد.
- سابقه خانوادگی : اگر یکی از بستگان شما مبتلا به تصلب شرایین یا بیماری عروق کرونر باشد، خطر ابتلا به بیماری شریان کاروتید بیشتر است.
- سن : شریان ها با افزایش سن انعطاف پذیری خود را از دست داده و بیشتر مستعد آسیب می شوند.
- چاقی : اضافه وزن احتمال ابتلا به فشار خون بالا، تصلب شرایین و دیابت را افزایش می دهد.
- آپنه خواب : توقف تنفس در شب می تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.
- ورزش نکردن : عدم تحرک احتمال ابتلا به عارضه های آسیب زننده به شریان ها، مانند فشار خون بالا، دیابت و چاقی را افزایش می دهد.
بیشتر بخوانید : سکته مغزی خاموش
عوارض بیماری شریان کاروتید
بیماری شریان کاروتید علت حدود 10 تا 20 درصد از سکته ها است. سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی در پزشکی است که می تواند باعث آسیب دائمی مغز و ضعف عضلانی شود. در موارد شدید سکته مغزی خطر مرگ وجود دارد.
بیماری شریان کاروتید می تواند در شرایط زیر به سکته مغزی منجر شود:
- کاهش جریان خون : شریان کاروتید در اثر تصلب شرایین چنان باریک می شود که خون کافی به بخش‌هایی از مغز نرسد.
- پلاک های تکه شده : تکه ای از پلاک شکسته شده و در شریان های کوچکتر در مغز جاری می شود. قطعه پلاک در یکی از این شریان های کوچکتر گیر می کند و انسدادی ایجاد می کند که جلوی جریان خون به بخشی از مغز را بگیرد.
- انسداد لخته خون : برخی از پلاک ها مستعد ترک خوردن و تشکیل سطوح نامنظم بر روی دیواره شریان هستند. بدن به گونه‌ای واکنش نشان می‌دهد که گویی آسیبی وارد شده و سلول‌های خونی کمک کننده به فرآیند لخته شدن را به آن ناحیه می‌فرستد. نتیجه می تواند ایجاد یک لخته بزرگ باشد که با مسدود یا کند کردن جریان خون به مغز باعث سکته می شود.
جلوگیری از بیماری شریان کاروتید
برای جلوگیری یا کند کردن پیشرفت بیماری شریان کاروتید، این توصیه ها را در نظر بگیرید:
- سیگار نکشید : در عرض چند سال پس از ترک سیگار، خطر سکته مغزی در یک سیگاری سابق مشابه افراد غیرسیگاری است.
- وزن مناسب را حفظ کنید : اضافه وزن، عوامل خطرزای دیگری مانند فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی، دیابت و آپنه خواب را تقویت می کند.
- کلسترول و چربی را محدود کنید : کاهش مصرف چربی های اشباع شده، تجمع پلاک ها در شریان ها را کاهش می دهد.
- از انواع میوه ها و سبزیجات استفاده کنید : آنها حاوی مواد مغذی مانند پتاسیم، فولات و آنتی اکسیدان هستند . این مواد مغذی از شما در برابر TIA یا سکته مغزی محافظت می کنند.
- مصرف نمک را محدود کنید : مصرف بیش از حد نمک (سدیم)، فشار خون را در افراد حساس به سدیم افزایش دهد. کارشناسان توصیه می کنند که بزرگسالان سالم کمتر از 1500 میلی گرم سدیم در روز مصرف کنند.
- به طور منظم ورزش کنید : ورزش به کاهش فشار خون، افزایش سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) – کلسترول “خوب” – و بهبود سلامت رگ های خونی و قلب کمک می کند. همچنین در کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس موثر است.
- مصرف الکل را محدود کنید.
- بیماری های مزمن را کنترل کنید : مدیریت بیماری هایی مانند دیابت و فشار خون بالا به محافظت از شریان ها کمک می کند.
بیشتر بخوانید : بوتاکس برای بیماران مبتلا به سکته مغزی
تشخیص بیماری شریان کاروتید
پزشک احتمالاً با بررسی کامل سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی، درمان را شروع می کند. این معاینه عموماً شامل گوش دادن به صدای فش فش روی شریان کاروتید در گردن است، صدایی که مشخصه یک شریان باریک شده می باشد. بعد از آن پزشک توانایی های جسمی و ذهنی فرد مانند قدرت، حافظه و گفتار را بررسی می کند.
آزمایشات تجویزی احتمالی عبارتند از:
- سونوگرافی : برای بررسی جریان خون و فشار در شریان های کاروتید
- CT یا MRI : برای جستجوی شواهدی از سکته مغزی یا سایر ناهنجاری ها
- سی تی آنژیوگرافی یا آنژیوگرافی MR : که تصاویر بیشتری از جریان خون در شریان های کاروتید ارائه می دهد. یک رنگ کنتراست دهنده به رگ خونی تزریق می شود و سی تی اسکن یا MRI از گردن و مغز تصویربرداری می کند.
درمان بیماری شریان کاروتید
هدف از درمان بیماری شریان کاروتید پیشگیری از سکته است. درمان به میزان انسداد در شریان های کاروتید بستگی دارد.
اگر انسداد خفیف تا متوسط باشد، پزشک موارد زیر را توصیه کند:
- تغییر سبک زندگی برای کند کردن پیشرفت آترواسکلروز یا تصلب شرایین : تغییراتی مانند ترک سیگار، کاهش وزن، خوردن غذاهای سالم، کاهش مصرف نمک و ورزش منظم مفید هستند.
- دارو برای کنترل فشار خون یا کاهش کلسترول : همچنین ممکن است پزشک مصرف روزانه آسپرین یا سایر داروهای رقیق کننده خون را برای جلوگیری از لخته شدن خون توصیه کند.
اگر انسداد شدید باشد، یا اگر قبلاً TIA یا سکته مغزی داشته‌اید، پزشک رفع انسداد شریان را توصیه می کند. گزینه ها عبارتند از:
- اندارترکتومی کاروتید، رایج ترین درمان برای بیماری شدید شریان کاروتید : جراح پس از ایجاد یک برش در جلوی گردن، شریان کاروتید آسیب دیده را باز کرده و پلاک ها را خارج می کند. شریان با بخیه یا پیوند ترمیم می شود.
- آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری، در صورت سخت بودن دسترسی به انسداد با اندارترکتومی کاروتید یا وجود سایر مشکلات سلامتی که جراحی را بسیار خطرناک می کند : به بیمار بی حسی موضعی می دهند و یک بالون کوچک توسط کاتتر به ناحیه گرفتگی کشانده می شود. برای گشاد کردن شریان، بالون را باده کرده و برای جلوگیری از باریک شدن مجدد آن یک لوله سیمی کوچک (استنت) را وارد شریان می کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم یا نشانه های سکته مغزی را مشاهده کردید، به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید. حتی اگر این حالات مدت کوتاهی طول بکشد و پس از آن به حال طبیعی برگردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است دچار TIA شده باشید که نشانه مهمی از قرار داشتن در معرض خطر سکته کامل است.
اگر عوامل خطرزای بیماری شریان کاروتید را دارید با پزشک خود صحبت کنید. حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشید، پزشک ممکن است، برای پیشگیری از سکته، استراتژی های تهاجمی را برای مدیریت عوامل خطرزا توصیه کند.
مراجعه زودهنگام به پزشک احتمال تشخیص و درمان بیماری شریان کاروتید را قبل از وقوع سکته ناتوان کننده افزایش می دهد.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی پس از سکته مغزی
آماده شدن برای مراجعه به پزشک
ممکن است به پزشک متخصص در اختلالات مغز و سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) ارجاع داده شوید.
آنچه می توانید برای ایجاد آمادگی انجام دهید:
- علائم خود را یادداشت کنید، حتی علائمی که ممکن است نامرتبط با دلیل مراجعه شما به پزشک به نظر برسد.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های خود تهیه کنید.
- اطلاعات کلیدی پزشکی خود، از جمله سایر بیماری هایتان را یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله تغییرات اخیر یا عوامل استرس زا در زندگی خود را یادداشت کنید.
- سوالاتی که از پزشک دارید را بنویسید.
- از یکی از اقوام یا دوستان خود بخواهید که همراه شما بیاید تا به شما در به خاطر سپاری حرف های پزشک کمک کند.
سوالاتی که باید درباره شریان کاروتید از پزشک بپرسید
- محتمل ترین علت علائم شریان کاروتید چیست؟
- به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟
- به چه نوع درمان هایی نیاز دارم؟
- آیا باید تغییری در سبک زندگی ایجاد کنم؟
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده اید، در پرسیدن سوالات دیگر در حین ملاقات تردید نکنید.
بیشتر بخوانید : تست نوار مغز برای سکته مغزی
انتظاراتی که از پزشک می توان داشت
پزشک احتمالاً سوالاتی را از شما می پرسد. آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها فرصت بیشتری را برای بررسی موارد مورد نظرتان، فراهم می کند.
ممکن است از شما پرسیده شود:
- آیا علائم و نشانه های سکته مغزی مانند ضعف در یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن یا مشکلات بینایی ناگهانی داشته اید؟
- اولین بار چه زمانی علائم را تجربه کردید؟ علائم چه مدت طول کشیدند؟
- آیا سیگار می کشید؟
- چقدر الکل می نوشید؟
- آیا به طور منظم ورزش می کنید؟
- در یک روز معمولی چه می خورید؟
- آیا سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا سکته داشته اید؟
- آیا علائم آپنه خواب دارید؟
- آیا بیماری دیگری برای شما تشخیص داده شده است؟
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
