بی اختیاری ادرار در سالمندان

بی اختیاری ادرار در سالمندان به معنی نشت ناگهانی ادرار در فرد است. در حالی که این عارضه ممکن است برای هر کسی رخ دهد، اما بی اختیاری ادرار در سالمندان خصوصا زنان شایع تر است.

بی اختیاری ادرار در سالمندان اغلب اوقات قابل درمان یا کنترل است.

در بدن چه اتفاقی می افتد که موجب اختلال در کنترل مثانه می شود؟ بدن، ادرار را در مثانه ذخیره می کند. هنگام ادرار، عضلات مثانه منقبض شده تا ادرار را به داخل لوله ای به نام مجرای ادراری برانند.

در همین زمان، عضلات اطراف مجرای ادراری شل شده و به ادرار اجازه خروج از بدن می دهند. زمانی که عضلات داخل و اطراف مثانه، کار خود را به درستی انجام ندهند، ادرار نشت می کند.

بی اختیاری ادرار در سالمندان معمولا زمانی رخ می دهد که عضلات بدون هیچ گونه هشدار شل می شوند.

دلایل بی اختیاری ادرار در سالمندان

بی اختیاری ادرار در سالمندان به دلایل بسیاری از جمله عفونت مجرای ادراری، عفونت مهبلی و یبوست رخ می دهد.

برخی داروها موجب اختلال کوتاه مدت در کنترل مثانه می شوند. در صورت طولانی شدن بی اختیاری ادرار در سالمندان، ممکن است علت آن یکی از موارد زیر باشد:

• ضعف عضلات مثانه
• بیش فعالی عضلات مثانه
• ضعف عضلات کف لگن
• آسیب به اعصابی که از مثانه در مقابل بیماری هایی مانند ام اس، دیابت یا پارکینسون محافظت می کنند
• انسداد ناشی از بزرگی پروستات در مردان
• بیماری هایی مانند آرتروز که ممکن است رسیدن به موقع به دستشویی را دشوار کند
• افتادگی اندام های لگنی، که در آن اندام های لگنی مانند مثانه، راست روده یا رحم از مکان طبیعی خود خارج شده و به داخل مهبل سقوط می کنند. با جا به جا شدن اندام های لگنی، مثانه و مجرای ادراری عملکرد طبیعی خود را از دست داده که ممکن است منجر به نشت ادرار شود.

بی اختیاری در مردان، اغلب با غده پروستات مرتبط بوده و ناشی از موارد زیر است:

• التهاب پروستات
• آسیب به اعصاب یا عضلات در اثر جراحی
• بزرگی غده پروستات که می تواند منجر به هایپرپلازی خوش خیم پروستات شود، عارضه ای که طی آن غده پروستات با افزایش سن مرد بزرگ می شود.

تشخیص بی اختیاری ادرار در سالمندان

اولین گام در درمان بی اختیاری ادرار در سالمندان، مراجعه به پزشک است. پزشک، معاینه فیزیکی انجام داده و سابقه پزشکی فرد را بررسی خواهد کرد.

او در مورد علائم و داروهای مصرفی، ابتلای اخیر به بیماری یا انجام جراحی خواهد پرسید. گاهی او چند تست نیز انجام می دهد، مانند:

• تست ادرار و خون
• تست هایی که کیفیت تخلیه مثانه را اندازه گیری می کنند

به علاوه، پزشک از بیمار می خواهد یادداشتی روزانه از زمان ادرار و نشت ادرار تهیه کند.

گاهی نیز پزشک خانواده، فرد را به یک اورولوژیست، پزشک متخصص در حوزه اختلالات مجرای ادراری، ارجاع می دهد.

انواع بی اختیاری ادرار در سالمندان

انواع مختلفی بی اختیاری ادرار در سالمندان وجود دارد:

بی اختیاری فشاری زمانی رخ می دهد که در اثر وارد شدن فشار بر مثانه، مثلا هنگام ورزش، سرفه، عطسه، خندیدن یا بلند کردن اجسام سنگین، ادرار نشت می کند.

این نوع بی اختیاری، شایع ترین اختلال کنترل مثانه در زنان جوان و میانسال است که ممکن است حوالی دوران یائسگی آغاز شود.

بی اختیاری اضطراری زمانی رخ می دهد که فرد نیاز ناگهانی به ادرار داشته و نمی تواند تا رسیدن به دستشویی ادرار خود را نگه دارد.

گاهی این نوع بی اختیاری برای افراد مبتلا به دیابت، آلزایمر، پارکینسون، ام اس یا سکته مغزی مشکل ساز می شود.

بی اختیاری سرریزی زمانی رخ می دهد که مقادیر اندک ادرار از مثانه پر نشت می کند. در صورتی که بزرگی پروستات باعث مسدود شدن مجرای ادراری در مردان شود، ممکن است در تخلیه مثانه دچار مشکل شوند.

دیابت و آسیب های نخاعی نیز می تواند باعث ایجاد این نوع بی اختیاری شود.

بی اختیاری عملکردی در بسیاری از افراد مسنی که توانایی کنترل مثانه دارند، رخ می دهد.

آن ها فقط به خاطر آرتروز یا اختلالات دیگری که حرکت سریع را دشوار می کند، در رساندن خود به دستشویی دچار مشکل می شوند.

بیشتر بخوانید: یائسگی و بی اختیاری ادراری

درمان بی اختیاری ادرار در سالمندان

امروزه بیش تر از هر زمان دیگری برای بی اختیاری ادرار در سالمندان درمان وجود دارد. نوع درمان به نوع اختلال کنترل مثانه، شدت آن و تناسب آن با سبک زندگی فرد بستگی دارد.

به عنوان یک قاعده کلی، ابتدا باید ساده ترین و بی خطر ترین درمان ها امتحان شوند.

تمرین کنترل مثانه به تسلط بیشتر بر مثانه کمک می کند. معمولا پزشک، انجام اقدامات زیر را توصیه می کند:

تمرینات عضلات لگنی (تمرینات کگل) ماهیچه های به کار رفته در توقف ادرار را تقویت می کند. تقویت این عضلات، به نگه داشتن ادرار در مثانه به مدت طولانی تر کمک می کند.

بیوفیدبک از حسگرها برای اطلاع از سیگنال های بدن استفاده می کند. این کار به فراهم شدن امکان کنترل عضلات مثانه و مجرای ادراری کمک می کند.

بیوفیدبک می تواند در زمان یادگیری تمرینات عضلات لگنی نیز مفید واقع شود.

تخلیه زمان بندی شده می تواند به کنترل مثانه کمک کند. در این روش، فرد طبق یک برنامه، مثلا هر ساعت یک بار، ادرار می کند.

به تدریج می توان زمان بین مراجعات را افزایش داد. با ترکیب تخلیه زمان بندی شده با بیوفیدبک و تمرینات عضلات لگنی، کنترل بی اختیاری اضطراری و سرریزی آسان تر می شود.

تغییرات سبک زندگی نیز می تواند به بی اختیاری کمک کند.

کاهش وزن، ترک سیگار، ترک الکل، مصرف کمتر کافئین، پیشگیری از یبوست و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین می تواند موثر باشد.

مصرف آب به جای نوشیدنی های دیگر و کاهش مصرف نوشیدنی پیش از خواب نیز می تواند مفید واقع شود.

بی اختیاری ادرار در سالمندان و بیماری آلزایمر

افراد پس از گذر از مراحل ابتدایی آلزایمر، اغلب به مشکلات مربوط به بی اختیاری ادراری در سالمندان مبتلا شده که می تواند نتیجه عدم درک نیاز به ادرار، از یاد بردن لزوم مراجعه به دستشویی یا ناتوانی در یافتن دستشویی باشد.

به منظور به حداقل رساندن احتمال نشت ادرار، مراقب می تواند:

• از دادن نوشیدنی هایی مانند قهوه کافئین دار، چای و نوشیدنی های گازدار به بیمار پرهیز کند زیرا ممکن است ادرار را افزایش دهد، اما نباید آب را محدود کند.
• مسیرهای عبور را همواره تمیز و عاری از در هم ریختگی نگه داشته و همیشه چراغ را روشن بگذارد.
• مراقب باشد فاصله های زمانی منظم بین مراجعات حفظ شود.
• لباس های زیری را در اختیار فرد قرار دهد که پوشیدن و خارج کردن آن آسان باشد.
• هنگام خروج از خانه، از لباس های زیر جاذب استفاده کند.

بیشتر بخوانید: تفاوت پرکاری مثانه ، بی اختیاری ادراری و عفونت مجای ادراری

مدیریت بی اختیاری ادرار در سالمندان

علاوه بر تمرین کنترل مثانه، راه های دیگری نیز برای کمک به مدیریت بی اختیاری وجود دارد:

• دارو می تواند به مثانه کمک کند هنگام ادرار، تخلیه کامل تری داشته باشد. داروهای دیگر، عضلات را منقبض کرده و نشت را کاهش می دهند.
• در برخی زنان، استفاده از یک کرم استروژن مهبلی می تواند به رفع بی اختیاری فشاری یا اضطراری کمک کند. دوز پایینی از کرم استروژن به صورت مستقیم در دیواره های مهبلی و بافت مجرای ادراری به کار می رود.
• پزشک، ماده ای را برای افزایش ضخامت ناحیه اطراف مجرای ادراری تزریق کرده تا به بسته شدن دهانه مثانه کمک کند. این کار، بی اختیاری فشاری در زنان را کاهش داده و ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد.
• برخی زنان می توانند از یک ابزار پزشکی مانند ابزار کوچکی که در داخل مجرای ادراری قرار می گیرد، استفاده کنند. در صورت افتادگی مثانه یا مهبل، حلقه سفتی که در داخل مهبل قرار می گیرد، می تواند به جلوگیری از نشت ادرار کمک کند.
• تحریک عصبی، که جریان الکتریکی خفیف را به عصب های اطراف مثانه فرستاده و به کنترل ادرار کمک می کند نیز یکی دیگر از گزینه ها است.
• در صورتی که بی اختیاری ناشی از تغییر در موقعیت مثانه یا انسداد حاصل از بزرگی پروستات باشد، گاهی جراحی می تواند بی اختیاری را بهبود بخشیده یا درمان کند.

حتی پس از درمان، برخی افراد همچنان دچار نشت ادرار می شوند.

محصولات کنترل مثانه و محلول های دیگر مانند پوشک بزرگسال، پدهای مبلمان، قرص های رفع بوی ادرار و پاک کننده های مخصوص پوست وجود دارد که باعث می شود نشت ادرار، فرد را کمتر آزار دهد.

برای دریافت نوبت ملاقات با پزشک اورولوژیست کلینیک یادمان، دکتر علی حاجب درمان بی اختیاری ادرار با کلینیک یادمان شهرک غرب تماس بگیرید.

در صورت لزوم جهت تشخیص علت بی اختیاری ادرار تست نوار مثانه در کلینیک یادمان انجام میشود.

تلفن ثابت

۰۲۱۸۸۵۹۱۵۲۳

۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶

۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸

تلفن همراه

۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰

آدرس:

تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک