بی اختیاری مدفوع و درمان آن
بی اختیاری مدفوع که بی اختیاری مقعدی یا آنال نیز نامیده می شود، عبارتی است که زمانی به کار می رود که دفع نمی تواند کنترل شود.
مدفوع در زمان های ناخواسته از راست روده نشت می کند.
بر اساس علت بی اختیاری مدفوع، درمان می تواند شامل یک یا بیش از یکی از روش های زیر باشد: تغییرات غذایی، آموزش دفع، دارو یا جراحی.
بی اختیاری مدفوع چیست؟
بی اختیاری مدفوع – که بی اختیاری مقعدی نیز نامیده می شود – عبارتی است که زمانی به کار می رود که دفع نمی تواند کنترل شود.
مدفوع در زمان های ناخواسته از راست روده نشت می کند. این نشت با اطلاع یا بدون اطلاع رخ می دهد.
بی اختیاری مدفوع، در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد و همچنین اغلب در بین افراد مسن تر دیده می شود.
عبارت بی اختیاری مدفوع در صورتی به کار می رود که هریک از موقعیت های زیر ایجاد شود:
- هنگام خروج گاز، مدفوع به بیرون نشت کند
- مدفوع به خاطر فعالیت فیزیکی/فشارهای زندگی روزانه به بیرون نشت کند
- فرد احساس کند باید به دستشویی برود و قادر نباشد به موقع خودش را به دستشویی برساند
- پس از انجام یک دفع طبیعی، در لباس زیر، مدفوع دیده شود
- کنترل دفع، به طور کامل از دست رفته باشد
چرا بی اختیاری مدفوع رخ می دهد؟
فاکتورهای متعددی بر در اختیار داشتن مدفوع یا توانایی کنترل دفع تاثیر می گذارند:
- عضلات راست روده و مقعد (دو بخش آخر روده) باید کار خود را به درستی انجام دهند
- راست روده باید قادر به کشیدگی باشد تا مدفوع را نگه دارد. لازم است “احساس روده ای” وجود داشته باشد تا هشدار نیاز به دفع را ایجاد کند.
- ماهیچه های مقعدی (اسفنکتر) باید قابلیت به هم فشردن و بستن مقعد را داشته باشند. اگر این عضلات، کار خود را به درستی انجام ندهند، مدفوع می تواند ناخودآگاه از بدن خارج شود.
- فرد، فاقد قابلیت فیزیکی و ذهنی برای تشخیص سیگنالی است که اعلام می کند زمان مراجعه به دستشویی برای دفع است یا فاقد سرعت فیزیکی لازم برای رسیدن به دستشویی است.
- مدفوع، بسیار آبکی یا انفجاری یا به هر دو صورت است.
در صورتی که هر یک از این فعالیت ها به درستی انجام نشوند، ممکن است بی اختیاری مدفوع رخ ددهد.
چه چیزی باعث تغییرات در این فعالیت ها می شود؟
اسهال یا یبوست مکرر
این عارضه ها باعث می شوند ماهیچه های راست روده و مقعد ضعیف شوند. زمانی که این ماهیچه ها ضعیف شوند، قابلیت نگه داشتن مدفوع در بدن نیز تضعیف می شود.
آسیب عضلانی
آسیب عضلانی می تواند در طول یک زایمان طبیعی دشوار رخ دهد، زمانی که پزشک مجبور است از انبر استفاده کند یا یک بریدگی کوچک ایجاد کند تا دهانه بزرگتری ایجاد کند.
آسیب عضلانی می تواند در اثر جراحی مقعدی یا روده ای نیز ایجاد شود.
افزایش سن
عضلات راست روده و مقعد به طور طبیعی با افزایش سن، ضعیف می شوند. سایر ساختارهای مجاور در محدوده لگنی نیز با افزایش سن، شل می شوند.
این امر بر ضعف کلی که در آن ناحیه دیده می شود، می افزاید و منجر به مشکلات مربوط به کنترل مدفوع می شود. کنترل مدفوع رقیق نسبت به مدفوع جامد سخت تر است.
زمانی که حجم زیادی از مدفوع رقیق به سرعت به راست روده می رسد، ممکن است هشدار کافی برای رسیدن به موقع به دستشویی وجود نداشته باشد.
آسیب به عصب ها
اگر عصب هایی که قابلیت عضلات راست روده و مقعد در انقباض را کنترل می کنند، آسیب ببینند، بی اختیاری رخ می دهد.
عصب هایی که “احساس روده ای” را کنترل می کنند نیز اگر آسیب ببینند، می توانند منجر به بی اختیاری شوند.
آسیب عصبی به خاطر زایمان طبیعی سخت، جراحی مقعدی، یبوست یا وجود عارضه های جسمی به خصوص (مانند دیابت، ام اس، سکته مغزی، تومور ستون فقرات) ایجاد می شود.
ناتوانی راست روده در کشیده شدن
اگر ماهیچه های راست روده، قابلیت ارتجاع کافی را نداشته باشند، مدفوع اضافی انباشته شده می تواند به بیرون نشت کند.
بیماری التهابی روده نیز می تواند بر قابلیت کشیدگی راست روده تاثیر بگذارد. زخم های ناشی از جراحی و پرتودرمانی نیز می تواند عضلات راست روده را سفت کند.
عارضه های جسمی دیگر
عارضه های جسمی به خصوص مانند افتادگی روده یا رکتوسل (راست روده وارد مهبل می شود) یا یبوست مزمن می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع شود.
دلایل دیگر
مصرف بیش از حد ملین ها، پرتودهی، برخی نقص های سیستم عصبی و نقص های مادرزادی، التهاب و بیمماری التهابی روده ممکن است بر توانایی کنترل مدفوع تاثیر گذارد.
از چه تست هایی برای تشخیص بی اختیاری مدفوع استفاده می شود؟
فرد توسط متخصص بیماری های معده و روده و/یا جراح روده ارزیابی می شود. پزشک، سوالاتی را در مورد وضعیت فرد خواهد پرسید و سپس یک معاینه فیزیکی و یک معاینه روده ای را انجام خواهد داد.
از صحبت کردن با پزشک خود خجالت نکشید. او درک می کند که ممکن است برای صحبت در این باره راحت نباشید.
ممکن است تست های زیر برای تشخیص بی اختیاری مدفوع انجام شود:
مانومتری مقعدی
تست مانومتری مقعد، استحکام عضلات اسفنکتر مقعدی را بررسی می کند. از یک لوله کوتاه و باریک که در داخل مقعد و راست روده نصب می شود، برای اندازه گیری سفتی اسفنکتر استفاده می شود.
فراصوت اندولومینال یا فراصوت مقعدی
این تست به ارزیابی شکل و ساختار عضلات اسفنکتر مقعدی و بافت اطراف کمک می کند. در این تست، یک پروب کوچک در مقعد و راست روده نصب می شود تا تصاویری از اسفنکتر تهیه کند.
تست عصب زهاری
این تست، عملکرد اعصاب زهاری را که در کنترل دفع نقش دارند، اندازه گیری می کند.
الکترومایوگرافی مقعدی (EMG)
این تست تعیین می کند آیا آسیب عصبی، علت عملکرد نامناسب اسفنکترهای مقعدی است. این تست، هماهنگی بین راست روده و عضلات را نیز بررسی می کند.
سیگمویدوسکوپی انعطاف پذیر یا پروکتوسیگمویدوسکوپی
این تست، انتهای روده بزرگ یا کولون را به دنبال هرگونه ناهنجاری مانند التهاب، تومور یا بافت اسکار، که ممکن است باعث بی اختیاری مدفوع شود، بررسی می کند.
برای انجام این تست، یک لوله باریک با یک دوربین، از راست روده وارد کولون سیگمویید می شود. این کار، اجازه مشاهده لایه داخلی روده را می دهد.
پروکتوگرافی
این تست در بخش رادیولوژی انجام می شود. در این تست، تست اشعه ایکس ویدئویی تهیه می شود که نحوه عملکرد است روده را نشان می دهد.
ویدئو نشان می دهد راست روده می تواند چه مقدار مدفوع را نگه دارد، راست روده با چه کیفیتی می تواند مدفوع را نگه دارد و راست روده با چه کیفیتی مدفوع را آزاد می کند.
برای تهیه این ویدئو، مقدار اندکی از باریم مایع در داخل کولون و راست روده آزاد می شود.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
این تست در بخش رادیولوژی انجام می شود. گاهی از این تست برای ارزیابی اندام های لگنی استفاده می شود.
بی اختیاری مدفوع چگونه درمان می شود؟
بر اساس علت بی اختیاری مدفوع، درمان شامل یک یا بیش از یکی از این روش ها می باشد: تغییرات غذایی، آموزش دفع، دارو یا جراحی.
نکات تغذیه ای
هدف از تغییرات غذایی، پرهیز از غذاهایی است که ممکن است باعث شل شدن مدفوع شود، شامل: کافئین، الکل، برخی آبمیوه ها، آلو، لوبیا، سبزیجات خانواده کلم، غذاهای تند، محصولات لبنی، گوشت دودی شده و شیرین کننده های مصنوعی.
غذاهای دیگر به سفت کردن مدفوع کمک می کنند و ممکن است به کنترل مدفوع نیز کمک کنند. این غذاها شامل موز، سس سیب، کرده بادام زمینی، پاستا، سیب زمینی و پنیر هستند.
آموزش دفع
دو نوع آموزش دفع وجود دارد. هدف اولین نوع، ایجاد یک الگوی “مراجعه به دستشویی” است. با تنظیم یک برنامه روزانه، بیماران می توانند کنترل بیشتری روی دفع خود داشته باشند.
تنقیه روزانه در زمان های مشخص به کنترل خروج مدفوع و کاهش بی اختیاری مدفوع کمک خواهد کرد. نباید بدون چک کردن با پزشک، از تنقیه استفاده شود.
هدف نوع دوم آموزش دفع، یادگیری تمرینات به خصوصی است که می تواند ماهیچه های اطراف مقعد را تقویت کند.
یک درمانگر حرفه ای به فرد چگونگی قرارگیری ماهیچه ها و اجرای تمرینات را می آموزد. این فرآیند، بیوفیدبک نام دارد.
دارو
داروهایی که معمولا تجویز می شوند شامل داروهای ضد اسهال و مکمل های فیبری هستند. این داروها حرکت مدفوع در طول روده را کاهش می دهند و مدفوع را سفت می کنند.
نباید از داروهای بدون نسخه بدون اجازه پزشک استفاده شود.
محافظت پوستی
از آنجا که نشت مدفوع منجر به حساسیت پوستی مقعد می شود، برخی کرم ها برای محافظت از پوست به کار می روند.
این محصولات می توانند به طور نامحدود استفاده شوند.
در نهایت، لباس های گشاد و لباس های زیر پنبه ای می تواند به ایجاد احساس راحتی کمک کنند. نباید از داروهای بی اختیاری بدون نسخه، بدون اجازه پزشک استفاده شود.
جراحی
اسفنکتروپلاستی
ماهیچه اسفنکتر مقعدی، روی هم قرار می گیرد و از بخیه برای حفظ ماهیچه در هر دو سمت استفاده می شود.
روی هم قرار گرفتن و سفت شدن ماهیچه اسفنکتر، منجر به سفت شدن دهانه مقعد می شود.
عمل ACE
عمل ACE گاهی برای بیماران مبتلا به بی اختیاری مدفوع مناسب است. در این روش، جراح، یک مسیر کوچک از پوست روی شکم به سمت روده باز می کند.
از این طریق، یک لوله کوچک وارد می شود و تنقیه روزانه به منظور زدودن مدفوع انجام می شود.
اسفنکتر مصنوعی روده
اسفنکتر مصنوعی روده شامل قرار دادن یک ابزار مصنوعی در اطراف مقعد است. این ابزار، برای شبیه سازی ماهیچه طبیعی مقعد طراحی می شود.
تحریک عصب خاجی
تحریک عصب خاجی از ابزار کوچکی استفاده می کند که زیر پوست بخش فوقانی ناحیه کفلی ایمپلنت می شود.
این ابزار، ایمپالس های الکتریکی خفیف را از طریق قطعه ای که مجاور عصبی که در بخش تحتانی کمر قرار گرفته است (عصب خاجی)، ارسال می کند و مثانه، اسفنکتر و ماهیچه های کف لگن را تحت تاثیر قرار می دهد.
کولوستومی
در این روش، یک سوراخ در شکم ایجاد می شود که از طریق آن، کولون به سطح پوست آورده می شود.
مدفوع در یک کیسه به خصوص که به شکم متصل است، جمع آوری می شود. این روش معمولا زمانی انجام می شود که تمام روش های درمانی دیگر با شکست مواجه شده اند.
بیشتر بخوانید: چگونگی تست و تشخیص بی اختیاری ادرار در زنان
بیشتر بخوانید: تست بی اختیاری ادرار در مردان چگونه است؟
برای دریافت نوبت پزشک اورولوژیست کلینیک یادمان، دکتر علی حاجب، جهت مشاوره و تشخیص و درمان بی اختیاری ادرار یا انجام تست نوار مقعد (آنال) با شماره های زیر تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
