تست یورودینامیک

تست یورودینامیک برای ارزیابی عملکرد دستگاه ادراری، در افرادی که دچار اختلالات ادراری، از جمله بی اختیاری ادرار هستند استفاده می­شود تا علت آن را تشخیص دهد.

تست یورودینامیک شامل چندین آزمایش است که ممکن است به تنهایی یا به صورت ترکیبی انجام شوند؛ در ادامه برخی از آنها معرفی خواهند شد:

یوروفلومتری

یک روش ساده و غیر­تهاجمی است که با استفاده از یک دستگاه ثبت الکترونیکی، میزان سرعت جریان ادرار( به عبارت دقیق­تر، میزان ادرار خارج شده از مثانه در ثانیه) اندازه­ گیری می­شود.

اگر سرعت جریان ادرار کند باشد، ممکن است بیمار، دچار انسداد مجاری ادراری باشد.

سیستومتری(سیستومتروگرام)

سیستومتری یک روش یورودینامیک است که با القای مایعی از طریق سوند به مثانه عملکرد عضلات و عصب ­های مثانه را ارزیابی می­کند.

در این آزمایش، پارامتر های مختلفی از جمله: فشار درون مثانه، میزان اضطراری که فرد هنگام دفع ادرار دارد و انقباضات عضلات دیوارۀ مثانه اندازه­ گیری می­شود.

پروفایل فشار ادرار

گاهاً به عنوان بخشی از سیستومتری انجام می­شود، که در آن از یک پویشگر مخصوص برای اندازه گیری فشار در امتداد مجرای ادراری (مجاری که از طریق آن ادرار از مثانه به خارج از بدن منتقل می­شود) استفاده می­شود و این پویشگر هرگونه انسداد در این مجاری را پیدا خواهد کرد.

بررسی جریان فشار

روشی است که در آن، یک دستگاه ثبت­ کننده در مثانه و در برخی موارد در مقعد قرار می­دهند، تا فشار مثانه و میزان جریان ادرار، هنگام ادرار کردن را اندازه­ گیری کند.

فشار زیاد مثانه و جریان کم ادرار دلالت بر انسداد مجاری ادراری دارد و فشار کم مثانه و جریان کم ادرار نیز دلالت بر مشکلی  در عملکرد مثانه از جمله، اختلال عصبی یا عضلانی آن دارد.

مطالعات الکترومیوگرافی

برای ارزیابی عملکرد اسفنکتر خارجی مجاری ادرار و عضلات کف لگن که به کنترل خروج ادرار از مثانه کمک می­کند؛ استفاده می­شود.

و در آن، از چندین سنسور و الکترود برای اندازه­ گیری فعالیت الکتریکی این عضلات هنگام استراحت، انقباض و ادرار کردن استفاده می­گردد.

این تست معمولاً به همراه، سیستومتری و مطالعات جریان فشار صورت می­گیرد.

تست ویدیویی مثانه

که در آناز اشعۀ ایکس و یا فلوئورسکوپیبرای عکس­ برداری از مثانه در حین انجام آزمایش سیستومتری و مطالعات جریان فشار صورت می­گیرد.

در این روش، مثانه بجای مایعات نمک­دار، از یک حاجب متضاد پر­ می­شود تا امکان ایجاد تصویر از مثانه و مجاری ادراری با اشعۀ ایکس مات ممکن باشد.

این روش، برای موارد پیچیده یا مواردی که با سایر آزمایشات، قابل تشخیص نبوده اند، لحاظ می­شود.

تست یورودینامیک به چه هدفی انجام می­شود؟

به منظور، ارزیابی عملکرد دستگاه ادراری تحتانی و تعیین نوع و ماهیت اختلال عملکرد ادراری در افرادی که مبتلا به بی اختیاری و سایر مشکلات ادراری هستند انواع تست­ های یورودینامیک استفاده خواهد شد.

تست یورودینامیک توسط چه کسی انجام می­شود؟

این آزمایشات توسط پزشک، پرستار یا تکنسین آزمایشگاه انجام خواهد شد.

آیا در رابطه با تست یورودینامیک ، نگرانی خاصی وجود دارد؟

•   مصرف برخی دارو، ممکن است نتیجۀ آزمایشات یورودینامیک را تغییر دهد.
• افرادی که مبتلا به عفونت فعال ادراری هستند نباید تست ­های سیستومتری، پروفایل فشار ادرار، مطالعات جریان فشار و نوار مثانۀ ویدیدویی را انجام دهند.
• حرکت در خلال تست الکترومیوگرافی، ممکن است منجر به تحریف و تغییر داده­ ها شود.(تشخیص به درستی انجام نشود.)
• تست نوار مثانۀ ویدیویی نباید در زنان باردار انجام شود، چرا که پرتوهای یونیزان، ممکن است بر سلامت جنین آسیب وارد کند.

اقداماتی که قبل از تست یورودینامیک باید انجام داد:

• بیمار می­بایست در صورت مصرف داروهای شیمیایی، گیاهی و یا مکمل ها، حتماً به پزشک خود اطلاع دهد. ممکن است نیاز باشد قبل از آزمایش، مصرف آنها را قطع کند.
• بیمار نباید قبل از آزمایش یوروفلومتری تا چندین ساعت ادرار کند، و باید مصرف مایعات را افزایش دهد تا با مثانه ای کاملاً پر برای آزمایش آماده شود.
•    در صورتی که بیمار مشکوک به بارداری بوده، به صدف و ید آلرژی داشته، و یا قبلاً به حاجب های متضاد اشعۀ ایکس واکنش مطلوبی نشان نداده، باید حتما به پزشک اطلاع دهد.

تجربه­ فرد در طول تست های نوار مثانه

یوروفلومتری

• برای انجام این آزمایش، بیمار به اتاق اختصاصی که محفظۀ خاصی برای ادرار کردن دارد مشایعت می­شود تا میزان جریان ادرار او اندازه گیری شود.
•   بیمار در اتاق تنها خواهد بود، پس از قرارگیری در موقعیت تست، باید دکمۀ شروع را فشار دهد و تا 5 شمارش کند و پس از آن ادرار کند، همچنین بعد از پایان ادرار، مجدداً باید تا 5 شمارش کند و دکمه را فشار دهد.
• برای افزایش درستی آزمایش، بهتر است بیمار، پس از ادرار در موقعیت خود باقی بماند و حرکت نکند.
•    انجام این آزمایش حدود 10 دقیقه زمان می­برد. 

سیستومتری

• درست قبل از آزمایش، از بیمار خواسته می­شود که ادرار کند.
• بیمار می­بایست روی میز آزمایش، دراز بکشد.
• یک لولۀ نرم وباریک یا یک سوند از طریق مجرای ادرار وارد مثانۀ بیمار می­شود تا میزان ادرار باقی مانده در مثانه را اندازه­ گیری کند.
• پس از اینکه مایع به طور کامل از مثانه خارج شد، سوند به یک دستگاه به نام مانومتر متصل می­شود تا فشار  مثانه را کنترل کند.
• سپس یک محلول نمکدار یا آب( در برخی موارد گاز کربن دی اکسید) به آرامی و به میزان کنترل ­شده وارد مثانه می­شود. معمولاً این کار زمانیکه بیمار در موقعیت نشسته قرار دارد انجام می­شود و در طول این فرایند فشار­های مثانه اندازه گیری و ثبت خواهد شد.
• پزشک از بیمار می­خواهد تا اعلام کند چه زمانی نیاز به دفع ادرار دارد؛ احساس فوریت در دفع ادرار به منزلۀ پر شدن مثانه است.
• از بیمار خواسته می­شود تا سرفه کند. یا به خود فشار آورد تا وجود هر گونه نشتی در ادرار( بی­اختیاری ادرار) را تشخیص دهند.
• در صورتی که نیاز به انجام آزمایش دیگری نباشد، مایع درون مثانه تخلیه شده و سوند خارج می­شود.
• انجام این آزمایش به طور معمول حدود 45 دقیقه زمان می­برد.  

پروفایل فشار ادرار

• سوند به آرامی از طریق مجرای ادرار، وارد مثانۀ بیمار می شود. و به دستگاهی متصل می­شود تا فشار مثانه را کنترل کند.
• مایعات یا گاز به آرامی از طریق سوند وارد مثانه می­شود. همچنانکه سوند به آرامی بیرون آورده می­شود، فشار دیوارۀ مجاری ادراری اندازه­ گیری می­شود.
• از طریق پمپ سرنگ، ورود مداوم مایعات و گاز به داخل سوند ادامه می­یابد.
• در پایان سوند خارج می­شود.
• انجام این آزمایش تقریباً کمتر از 15 دقیقه زمان می­برد.

مطالعات جریان فشار

• برای شروع آزمایش، بیمار باید بر روی میز معاینه قرار گیرد. زانو ها خم کرده و در حالتی چون قرار دادن پاها بر روی رکاب قرار بگیرد.
• سوندی مجهز به سنسور فشار ویژه به آرامی از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می­شود. ممکن است یک وسیله مشابه به داخل روده نیز وارد شود.
• مایعی به درون سوند القا می­شود تا مثانه کاملاً پر شود. بیمار باید در صورت نیاز به دفع ادرار یا فوریت این مسئله، آن را اعلام کند.
• در صورتی که بیمار، احساس فوریت شدید به دفع ادرار داشته باشد، از وی  خواسته می­شود همچنان که سوند داخل مجرای ادرارش قرار دارد، ادرار کند.
• سوند به آرامی خارج می­شود.
• انجام این آزمایش حدود 10 دقیقه زمان می­برد.

مطالعات الکترومیوگرافی

• بیمار باید در میز معاینه دراز بکشد.
• در این روش از چسب مخصوصی استفاده می­شود و چندین الکترود بر روی پوست بیمار قرار می­گیرند. این الکترود­ها معمولاً در زنان اطراف مجرای ادرار و در مردان اطراف مقعد قرار می­گیرد. معمولاً یک الکترود اضافی که به عنوان الکترود زمینی استفاده می­شود، به ران بیمار متصل می­شود.
• به ندرت نیز، با استفاده از الکترود­های سوزنی که وارد پوست شده (ممکن است باعث کمی ناراحتی در پوست شود) و یا الکترود­هایی که به مقعد وصل می­شوند، عملکرد اسفنکتر خارجی را ارزیابی می­کنند.
• سوند به آرامی از طریق مجرای ادرار، وارد مثانۀ بیمار می­شود.
• فعالیت الکتریکی مثانه در زمان استراحت و خالی بودن ثبت می­شود.
• برای آزمایشات بیشتر، از بیمار خواسته می­شود تا سرفه کند. آزمایشگر به آرامی به سوند فشار می­آورد. همچنین از فرد خواسته می­شود تا عضلات اسفنکتر را منقبض و رها کند تا میزان عملکرد ارادی مثانه را بسنجند.
• سپس مثانه با آبی هم­دمای اتاق پر شده و سوند خارج می­شود سپس از بیمار خواسته می­شود تا ادرار کند.
• سپس الکترود ها از بیمار جدا می­شوند و مناطقی که الکترود به آن وصل بوده تمیز و خشک می شود.
• انجام این آزمایش حدود 30 تا 60 دقیقه زمان می­برد.

تست ویدیویی مثانه

• این آزمایش معمولاً به صورت نشسته یا خوابیده انجام می­شود.
•   این آزمایش مشابه سیستومتری که در بالا توضیح داده شد انجام می­شود. با این تفاوت که از یک ماده حاجب رادیوگرافی به عنوان مادۀ پر کننده استفاده می­شود. و از فلوروسکوپی برای ایجاد تصویری از دستگاه ادراری تحتانی استفاده می­شود.
• میزان فشار و حجم ثبت شده در تست سیستومتری همزمان با ایجاد تصاویر فلوروسکوپی از دستگاه ادراری تحتانی در مانیتور تلویزیون نمایش داده می­شود. برای بررسی­های بعدی، داده ها را می­توان در نوار ویدئویی ذخیره کرد.
•   به منظور تقلیل قرار گیری در معرض تابش، زمان کامل غربالگری فلوروسکوپی کمتر از 20 ثانیه خواهد بود.
•    انجام این آزمایش حدود 20 تا 40 دقیقه زمان می­برد.

خطرات و عوارض تست یورودینامیک

یوروفلومتری

  هیچ خطری تا کنون در مورد این آزمایش، گزارش نشده است.

سیستومتری، پروفایل فشار ادرار، مطالعۀ جریان فشار و مطالعات الکترومیوگرافی:

از عوارض شایع این آزمایشات، تحریک خفیف موقتی مجاری ادراری است.

همچنین از سایر خطرات احتمالی می­توان به عفونت اشاره کرد.

تست ویدیویی مثانه

• از عوارض شایع این آزمایش، تحریک خفیف موقتی مجاری ادراری است. همچنین از سایر خطرات احتمالی می­توان به عفونت اشاره کرد.
•   برای انجام آزمایش، بیمار در معرض حداقل تابش اشعۀ ایکس قرار می­گیرد.
•   به ندرت ممکن است برخی از افراد واکنش آلرژیک نسبت به رنگ حاجب حاوی ید را تجربه کنند که با علائمی مانند تهوع ، عطسه ، استفراغ ، کهیر و گاهی اوقات شوک آنافیلاکسیک (یک وضعیت واکنشی و آلرژیک خطرناک) همراه باشد.
• که البته داروها و تجهیزات اورژانسی  برای مقابله با این علائم به راحتی در دسترس هستند.

مواردی که پس از انجام تست­ های نوار مثانه باید رعایت کرد

برای تمام تست­ ها

طبق دستورالعمل پزشک، رژیم غذایی معمول و مصرف هرگونه دارویی که قبل از انجام آزمایش منع شده بود، مجدداً از سر گرفته شود.

یوروفلومتری

بیمار می­بایست سریعاً به خانه بازگردد.

سیستومتری، پروفایل فشار ادرار، مطالعۀ جریان فشار، مطالعات الکترومیوگرافی و تست ویدیویی مثانه:

برای تسکین هرگونه ناراحتی پس از آزمایش، پزشک ممکن است وان درمانی که در آن بیمار درون وان بر روی باسن خود نشسته و باسن را در آب گرم غوطه­ ور می­کند و یا گاهاً آب درمانی ( مانند حمام سیتز که استحمام نشیمن­گاه است) را توصیه کند.

  بیمار باید مایعات زیادی را برای کاهش سوزش و درد هنگام ادرار بنوشد.

  در برخی موارد ، ممکن است آنتی بیوتیک­های پیشگیری کننده برای جلوگیری از عفونت تجویز شود.

در صورت بروز هرگونه علائم عفونت مانند درد ، تب و لرز باید به پزشک اطلاع داد.

در صورت استفاده از الکترودهای سوزنی برای مطالعات الکترومیوگرافی، ممکن است خون در محل های وارد کردن سوزن جمع شود. و به اصطلاح لخته شود (هماتوم).

این مورد تهدیدی برای بیمار ندارد و به خودی خود برطرف خواهد شد.

برای برطرف کردن یک هماتوم بزرگ که باعث تورم و ناراحتی شده، توصیه می­شود که بیمار ابتدا یخ را بر روی آن بمالد. بعد از 24 ساعت از کمپرس های گرم و مرطوب برای حل شدن خون لخته شده استفاده کند.

نتایج آزمایشات نوار مثانه

•   پزشک برای تعیین نوع اختلال عملکرد ادرار، اطلاعات مربوط به تست ­های مختلف یورودینامیک را بررسی خواهد کرد.
•    در صورتی که تشخیص قطعی حاصل شود، درمان مناسب آغاز خواهد شد.
•    برای ارزیابی دقیق­تر هرگونه یافته غیر طبیعی و تشخیص قطعی به انجام آزمایش های بیشتری، از جمله سیستوگرافی و سیستوسکوپی نیاز است.

بیشتر بخوانید: تست نوار مثانه

بیشتر بخوانید: هزینه تست نوار مثانه

برای دریافت نوبت تست یورودینامیک یا تنظیم وقت ملاقات با پزشک متخصص و جراح کلیه و مجاری ادراری دکتر علی حاجب در کلینیک یادمان غرب تهران با شماره های زیر تماس بگیرید.

تلفن ثابت

۰۲۱۸۸۵۹۱۵۲۳

۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶

۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸

تلفن همراه

۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰

آدرس:

تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک