جراحی برداشتن مثانه
جراحی برداشتن مثانه یا سیستکتومی چیست؟ جراحی برداشتن مثانه یا سیستکتومی، جراحی برداشتن مثانه است. در مردان، جراحی برداشتن کل مثانه (سیستکتومی ریشه ای) معمولا شامل برداشتن پروستات و کیسه های منی است.
در زنان، سیستکتومی ریشه ای شامل برداشتن رحم، تخمدان ها و بخشی از مهبل نیز هست.
پس از جراحی برداشتن مثانه جراح یک انحراف ادراری نیز ایجاد می کند –روشی جدید برای ذخیره ادرار و خروج آن از بدن.
راه های مختلفی برای ذخیره و خروج ادرار پس از برداشتن مثانه وجود دارد. پزشک می تواند به بیمار کمک کند تصمیم بگیرد کدام روش برای او بهتر است.
اغلب اوقات سیستکتومی برای درمان سرطان مثانه تهاجمی یا غیر تهاجمی انجام می شود.
گاهی سیستکتومی برای درمان سایر تومورهای لگنی مانند تومور پیشرفته کولون، پروستات یا سرطان آندومتر و برخی عارضه های غیر سرطانی مانند کیست روده یا ناهنجاری های مادرزادی نیز به کار می رود.
سیستم ادراری در زنان
سیستم ادراری در زنان که شامل کلیه ها، میزنای ها، مثانه و مجرای ادراری است، مسئول خروج مواد زائد از بدن از طریق ادرار است.
کلیه ها در بخش پشتی شکم قرار گرفته اند و با تصفیه مواد زائد و مایعات از خون، ادرار تولید می کنند.
سیستم ادراری در مردان
سیستم ادراری در مردان که شامل کلیه ها، میزنای ها، مثانه و مجرای ادراری است، مسئول خروج مواد زائد از بدن از طریق ادرار است.
علت اجرای سیستکتومی یا جراحی برداشتن مثانه
پزشک برای درمان موارد زیر انجام سیستکتومی را تجویز خواهد کرد:
- سرطانی که در مثانه آغاز می شود یا از مجاور آن شروع می شود، رشد کرده و مثانه را درگیر می کند
- نقص های مادرزادی که سیستم ادراری را درگیر می کند
- اختلالات نورولوژیکی یا التهابی که سیستم ادراری را درگیر می کند
نوع سیستکتومی به فاکتورهای مختلفی از جمله علت انجام جراحی برداشتن مثانه، سلامت عمومی و اولویت بیمار بستگی دارد.
برای تعیین فرآیند مناسب، لازم است با یک جراح مشورت شود.
ریسک جراحی برداشتن مثانه
سیستکتومی یک جراحی پیچیده است که شامل دستکاری اندام های داخلی بسیار در داخل شکم است.
به این خاطر، سیستکتومی خطراتی را به همراه دارد از جمله:
- خونریزی
- لخته خونی
- حمله قلبی
- عفونت
- ذات الریه
- به ندرت ممکن است پس از جراحی برداشتن مثانه، مرگ اتفاق بیفتد
از آنجا که سیستکتومی، تنها یک جراحی برداشتن مثانه نیست بلکه برای ایجاد انحراف ادراری نیز هست. جراحی برداشتن مثانه ریسک های دیگری را نیز به همراه دارد از جمله:
- از دست رفتن آب بدن
- تغییرات غیرطبیعی در الکترولیت ها
- عفونت سیستم ادراری
- انسدادی که مانع از عبور غذا یا مایع از میان روده ها می شود
- انسداد در یکی از لوله هایی که ادرار را از کلیه های حمل می کند
برخی عوارض ممکن است تهدیدکننده باشد. گاهی نیاز است فرد برای جراحی به اتاق عمل برگردد تا عارضه ایجاد شده رفع شود یا دوباره در بیمارستان بستری شود.
لازم است از جراح پرسیده شود جراحی برداشتن مثانه، چه خطرات دیگری را ممکن است به همراه داشته باشد.
چگونگی آماده شدن برای جراحی برداشتن مثانه
پیش از سیستکتومی، لازم است با پزشک در مورد داروهای مصرفی و استفاده از کافئین، الکل یا سایر داروها گفتگو شود.
گاهی لازم است در داروهای مصرفی تغییری ایجاد شود یا از مواد به خصوصی پرهیز شود تا بتوان به بهبود پس از جراحی برداشتن مثانه کمک کرد.
اگر فرد سیگار می کشد، بهترین کار این است که پیش از جراحی برداشتن مثانه، سیگار را ترک کند.
سیگار نه تنها فاکتور ریسک ابتلا به سرطان مثانه است، بلکه خطر ابتلا به مشکلات پس از جراحی را نیز افزایش می دهد.
هنگام برنامه ریزی برای جراحی، دستورالعمل های به خصوصی در مورد نحوه آمادگی برای عمل به فرد ابلاغ می شود.
آنچه باید از جراحی برداشتن مثانه انتظار داشت
نقاط برش در سیستکتومی
طی سیستکتومی باز، جراح برشی را ایجاد می کند که از زیر ناف تا بالای استخوان شرمگاهی ادامه پیدا می کند.
در جراحی روباتیک، جراح چند برش کوچک ایجاد می کند تا یک ابزار نمایشگر (سیستوسکوپ) و ابزارآلات جراحی را وارد کند.
سیستکتومی روباتیک
طی سیستکتومی روباتیک، جراح پشت میز کنترل می نشیند و از بازوهای روباتیک برای اجرای عمل استفاده می کند.
تیم جراحی پشت تخت جراحی به جراح کمک می کنند.
در طول سیستکتومی، جراح، مثانه و بخشی از مجرای ادراری را به همراه غدد لنفاوی مجاور خارج می کند.
در مردان، برداشتن کامل مثانه (سیستکتومی ریشه ای) معمولا شامل برداشتن پروستات و کیسه های منی است.
در زنان، سیستکتومی ریشه ای شامل برداشتن رحم، تخمدان ها و بخشی از رحم است.
جراح، مسیر جدیدی نیز برای خروج ادرار از بدن ایجاد می کند.
جراح، یکی از این روش ها را برای جراحی پیشنهاد می دهد:
جراحی برداشتن مثانه باز:
این روش نیازمند ایجاد یک برش بر روی شکم است تا جراح بتواند به لگن و مثانه دسترسی پیدا کند.
جراحی برداشتن مثانه با حداقل تهاجم:
جراح، چند برش کوچک را روی شکم ایجاد می کند تا ابزارهای جراحی را وارد کرده و به حفره شکمی دسترسی پیدا کند.
جراحی برداشتن مثانه روباتیک:
طی این نوع از جراحی کم تهاجمی، جراح پشت میز کنترل می نشیند و از راه دور با ابزارهای جراحی کار می کند.
نحوه انجام جراحی برداشتن مثانه یا سیستکتومی
دارویی به بیمار داده می شود (بیهوشی عمومی) تا در طول جراحی به خواب رود.
پس از به خواب رفتن بیمار، جراح، شکم او را برش می دهد –یک برش بزرگتر برای جراحی باز یا چند برش کوچک تر برا جراحی کم تهاجمی یا روباتیک.
سپس جراح، مثانه را به همراه غدد لنفاوی مجاور خارج می کند.
ممکن است جراح، اندام های دیگری در مجاورت مثانه را نیز خارج کند، مانند مجرای ادراری، پروستات و کیسه های منی در مردان و مجرای ادراری، رحم، تخمدان ها و بخشی از مهبل در زنان.
پس از برداشتن مثانه، جراح تلاش می کند سیستم ادراری را بازسازی کند تا به ادرار اجازه خروج از بدن دهد.
گزینه های مختلفی وجود دارد:
مجرای روده ای
طی این روش، جراح از بخشی از روده برای ایجاد لوله ای استفاده می کند که به میزنای ها متصل می شود و کلیه ها را به حفره ای در دیواره شکمی وصل می کند.
کیسه ای که روی شکم بسته می شود، به پوست بدن می چسبد و ادرار را تا زمان خروج جمع آوری می کند.
بازسازی مثانه جدید
در ایجاد مثانه جدید، جراح، قطعه ای از روده کوچک را که نسبت به قطعه به کار رفته در مجرای روده ای بزرگتر است، به کار می برد تا کیسه ای کروی را ایجاد کند که مثانه جدید فرد را تشکیل می دهد.
جراح، مثانه جدید را در همان مکان اصلی مثانه قرار می دهد و مثانه جدید را به میزنای ها متصل می کند تا ادرار بتواند از کلیه ها خارج شود.
انتهای دیگر مثانه جدید به مجرای ادراری متصل می شود تا این امکان را برای فرد فراهم کند تا به شیوه ای تقریبا طبیعی ادرار کند.
مثانه جدید، مثانه ای کاملا جدید و طبیعی نیست. در صورت انجام این جراحی، ممکن است نیاز به استفاده از سوند برای کمک به تخلیه بهتر مثانه جدید باشد.
همچنین، برخی افراد تحت جراحی بی اختیاری ادراری قرار می گیرند.
مخزن ادراری
طی این عمل، جراح از قطعه ای از روده برای ایجاد یک مخزن کوچک در داخل دیواره شکمی استفاده می کند.
در هنگام ادرار، مخزن پر می شود و فرد از یک سوند، چندین بار در روز برای تخلیه مخزن استفاده می کند.
در این نوع انحراف ادراری، نیاز به پوشیدن کیسه جمع آوری ادرار در خارج از بدن نیست. اما لازم است چندین بار در روز از یک لوله باریک و بلند (سوند) برای تخلیه مخزن داخلی استفاده شود.
نشت ادرار از محل سوند می تواند باعث ایجاد برخی مشکلات یا بازگشت به اتاق عمل برای جراحی دوباره شود.
هدف انحراف ادراری، کمک به ذخیره بی خطر و خروج منظم ادرار پس از برداشتن مثانه است، در حالی که به طور هم زمان، کیفیت زندگی نیز حفظ می شود.
برای اطلاع از جزئیات هریک از گزینه های انحراف ادراری،لازم است با پزشک گفتگو شود تا بتوان بهترین گزینه را انتخاب کرد.
پس از جراحی برداشتن مثانه
گاهی نیاز است فرد تا پنج یا شش روز پس از جراحی در بیمارستان بماند. این زمان، لازم است تا بدن بتواند از جراحی بهبود یابد.
روده ها آخرین بخشی هستند که پس از جراحی به حالت طبیعی بر می گردند، بنابراین گاهی نیاز است تا زمانی که روده ها دوباره آماده جذب مایعات و مواد غذایی شوند، فرد در بیمارستان بماند.
پس از بیهوشی عمومی، ممکن است اثرات جانبی مانند گلودرد، لرزش، خواب آلودگی، خشکی دهان، حالت تهوع و استفراغ تجربه شود. گاهی این عوارض تا چند روز باقی می مانند اما باید بهتر شوند.
صبح بعد از جراحی، کادر درمانی بیمار را وادار به بلند شدن و راه رفتن می کنند.
راه رفتن، بهبود را تسریع می کند و بازگشت فعالیت روده ای، گردش خون را بهبود می بخشد و به پیشگیری از سفتی مفصل و لخته خونی کمک می کند.
گاهی فرد تا چند هفته پس از جراحی، در اطراف بریدگی احساس درد یا ناراحتی می کند.
هم زمان با بهبودی، باید درد نیز به تدریج بهتر شود. پیش از ترک بیمارستان، لازم است با پزشک در مورد دارو یا سایر روش های کاهش ناراحتی گفتگو شود.
تغییرات ادراری
در صورت انجام جراحی مجرای ادراری، ممکن است فرد تا شش یا هشت هفته پس از جراحی دچار نشت مایع از مجرای ادراری شود.
معمولا رنگ مایه نشت شده، به تدریج از قرمز روشن به صورتی، قهوه ای و سپس زرد تغییر می یابد.
در بازسازی مثانه جدید، گاهی فرد پس از جراحی، ادرار خون آلود را تجربه می کند. طی چند هفته، باید ادرار به رنگ مایل به زرد برگردد.
در هریک از روش ها، می توان انتظار مشاهده مخاط در ادرار را داشت زیرا قطعه روده به کار رفته در عمل، همچنان مانند روده ها مخاط تولید می کند.
با گذشت زمان، مخاط کمتری مشاهده می شود اما هیچ گاه از بین نمی رود.
در صورت وجود مقادیر قابل توجه از مخاط، لازم است سوند برای پیشگیری از انسداد، پاکسازی شود.
قرار ملاقات های پزشکی پس از جراحی برداشتن مثانه
گاهی فرد طی چند هفته اول پس از سیستکتومی و بار دیگر پس از چند ماه، برای چک آپ به کلینیک مراجعه می کند.
در این ملاقات ها، پزشک بررسی های لازم را انجام می دهد تا مطمئن شود مجرای ادراری فوقانی به میزان کافی تخلیه می شود و تعادل الکترولیتی برقرار است.
در صورتی که سیستکتومی برای درمان سرطان مثانه اجرا شده باشد، پزشک، قرارهای ملاقات منظمی را تنظیم می کند تا بازگشت سرطان را بررسی کند.
بازگشت به فعالیت ها
طی شش تا هشت هفته اول پس از جراحی، گاهی نیاز به محدود کردن فعالیت هایی مانند بلند کردن، رانندگی، استحمام و بازگشت به کار یا مدرسه وجود دارد.
قدرت فرد به تدریج باز می گردد و سطح انرژی باید افزایش پیدا کند.
باید از پزشک پرسیده شود زمان مناسب برای ادامه فعالیت های جنسی چه زمانی است.
باید حدود شش هفته پیش از برقراری رابطه جنسی صبر کرد تا ترمیم به شکل مناسبی انجام شود.
نتایج جراحی برداشتن مثانه
ممکن است سیستکتومی بر کیفیت زندگی تاثیر زیادی بگذارد، اما حتی در این صورت، باز هم می توان پس از جراحی سیستکتومی، زندگی طبیعی را ادامه داد.
در صورت انجام جراحی ایجاد حفره در دیواره شکمی، ممکن است نگرانی هایی وجود داشته باشد.
با همکاری تیم پزشکی می توان از عوارض ایجاد حفره و نحوه حل برخی از این نگرانی ها مطلع شد.
با گذشت زمان و افزایش اعتماد به نفس، بار دیگر می توان از ارتباط با دیگران و فعالیت های اجتماعی لذت برد.
پس از نصب مثانه جدید، این مثانه به تدریج طی چند ماه اول بزرگ تر می شود.
اوایل شاید نیاز باشد فرد هر چند ساعت یک بار یا مطابق دستور پزشک ادرار کند. با گذشت زمان، می توان زمان بین مراجعات به دستشویی را تا هر چهار ساعت یک بار افزایش داد.
پیروی از برنامه توصیه شده توسط پزشک، حائز اهمیت است زیرا در این صورت مثانه جدید، کشیده نمی شود و در نتیجه خیلی بزرگ نمی شود.
بزرگ شدن مثانه می تواند تخلیه کامل مثانه را با مشکل رو به رو کند.
تغییرات جنسی پس از جراحی برداشتن مثانه
پس از سیستکتومی، گاهی تغییرات جنسی در فرد ایجاد می شود. لازم است نگرانی های خود را با شریک خود در میان بگذارید و صبر پیشه کنید تا هر دو با شرایط جدید خو بگیرید.
در مردان، آسیب عصبی طی جراحی می تواند توانایی نعوظ را در آن ها تحت تاثیر قرار دهد.
این وضعیت می تواند با گذشت زمان بهبود یابد اما می توان در این مورد با پزشک گفتگو کرده و از او پرسید آیا می تواند از تکنیک های محافظت از عصب در زمان جراحی استفاده کند.
اما حتی با تکنیک های محافظت از عصب، ممکن است بازگشت قابلیت نعوظ زمان بر باشد.
راه های بسیاری برای کمک به نعوظ پس از سیستکتومی وجود دارد. صبور باشید و در صورتی که این مسئله، بخش مهمی از روند بهبود را تشکیل می دهد، با پزشک خود همکاری کنید.
در زنان، تغییرات ایجاد شده در مهبل می تواند رابطه جنسی پس از جراحی را دشوارتر کند.
آسیب عصبی می تواند برانگیختگی و توانایی رسیدن به ارگاسم را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
در صورت تجربه مشکلات جنسی پس از جراحی، صبور باشید و با پزشک خود مشورت کنید.
ایجاد رابطه با وجود کیسه نیز امکان پذیر است و رابطه جنسی به حفره ایجاد شده آسیبی نمی رساند.
برای به حداقل رساندن نشت ادرار، بهتر است کیسه پیش از رابطه تخلیه شود. رویه کیسه یا کمربند می تواند کیسه را محکم نگه دارد و مانع از ایجاد مزاحمت شود.
گاهی نیاز است در هنگام رابطه جنسی موقعیت های مختلف امتحان شود تا راحت ترین وضعیت مشخص شود.
بیشتر بخوانید: جراحی مثانه
کلینیک یادمان با کادری مجرب و پزشکان متعهد و با بهره گیری از تجهیزات مدرن، سعی دارد خدمات جامعی را در زمینه های اورولوژی، مغز و اعصاب، فیزیوتراپی و … به بیماران ارائه دهد.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
