جریان یا گردش خون مغز
گردش خون مغز جریان خون در مغز است که برای فعالیت سالم مغز مهم است. گردش خون، اکسیژن و مواد غذایی موردنیاز برای عملکرد درست مغز را در اختیار آن می گذارد.
خون، اکسیژن و گلوکوز را به مغز می رساند. اگرچه مغز، بخش کوچکی از وزن کل بدن را تشکیل می دهد، اما نیازمند انرژی بسیار برای فعالیت است.
مغز انسان برای دستیابی به اکسیژن و گلوکوز مورد نیاز خود به حدود 15 درصد از خروجی قلب نیاز دارد. به عبارت دیگر، مغز برای حفظ سلامت خود به گردش خون بسیار زیادی نیاز دارد.
زمانی که این گردش دچار مشکل شود، ممکن است مغز آسیب ببیند. عارضه ها و ناتوانی های بسیاری می تواند در نتیجه آن رخ دهد.
خون، چگونه در مغز جریان می یابد؟
چهار شریان اصلی که خون مغز را تامین می کنند، عبارت اند از شریان کاروتید داخلی چپ و راست و شریان مهره ای چپ و راست.
این شریان ها به یکدیگر متصل می شوند و دایره ای را در بخش پایه ای مغز تشکیل می دهند که دایره ویلیس نام دارد.
رگ های خونی کوچکتر نیز از این شریان ها منشعب می شوند تا به بخش های مختلف مغز غذارسانی کنند.
مغز دارای سینوس های وریدی نیز هست. این نوع وریدها، خون حاوی کربن دی اکسید و سایر محصولات زائد را به خارج از جمجمه حمل می کنند.
برخی از آن ها به وریدهای جمجمه و صورت متصل می شوند.
تبادل مواد غذایی و مواد زائد در طول سد خونی-مغزی رخ می دهد. این سد به حفاظت از مغز کمک می کند.
در صورت اختلال در گردش خون مغز چه اتفاقی می افتد؟
زمانی که گردش خون مغز دچار اشکال می شود، اکسیژن و گلوکوز کمتری به مغز می رسد. این امر می تواند باعث آسیب مغزی و مشکلات نورولوژیکی شود.
برخی از عارضه های مرتبط با نقص گردش خون مغز عبارت اند از:
- سکته مغزی
- خونریزی مغزی
- کمبود اکسیژن مغزی
- ورم مغزی
سکته مغزی
زمانی که لخته خون، جریان خون شریان جمجمه ای را مسدود می کند، سکته مغزی رخ می دهد. در نتیجه، بافت مغز در آن ناحیه می میرد.
با مردن این بافت، اعمالی که معمولا توسط آن بخش از مغز کنترل می شود، دچار نقص می شود. برای مثال، ممکن است تکلم، حرکت و حافظه تحت تاثیر قرار گیرد.
میزان اختلال ایجاد شده پس از سکته مغزی به میزان آسیب وارده و سرعت درمان بستگی دارد. اما بسیاری از افراد در اثر سکته مغزی دچار ناتوانایی های دائمی می شوند یا حتی می میرند.
مطابق انجمن سکته مغزی آمریکا، سکته مغزی، پنجمین علت اصلی مرگ در بین مردم آمریکا است.
کمبود اکسیژن در مغز
کمبود اکسیژن در مغز زمانی رخ می دهد که بخشی از مغز، اکسیژن کافی دریافت نمی کند. این وضعیت زمانی رخ می دهد که حتی با وجود جریان خون کافی، اکسیژن کافی در خون وجود ندارد.
دلایل کمبود اکسیژن در مغز عبارت اند از:
- غرق شدگی
- خفگی
- ارتفاعات بالا
- بیماری های ریوی
- کم خونی
در صورت تجربه این حالت، احتمالا فرد، گیج یا سست به نظر خواهد رسید.
در صورت رفع به موقع علت زمینه ای، شاید بافت مغز آسیب نبیند. اما در غیر این صورت، ممکن است کما و مرگ رخ دهد.
خونریزی مغزی
خونریزی مغزی به معنی خونریزی داخلی در حفره جمجمه است. این عارضه می تواند زمانی رخ دهد که دیواره های شریانی، ضعیف هستند و از هم می پاشند.
این امر باعث ورود خون به حفره جمجمه می شود.
این وضعیت می تواند به حفره جمجمه فشار وارد کند و باعث بیهوشی شود.
دلایل احتمالی دیگر برای خونریزی مغزی عبارت اند از تشکیل عروق خونی غیر طبیعی، اختلالات خونریزی و آسیب های سر.
خونریزی مغزی می تواند باعث آسیب مغزی و مرگ شود که یک وضعیت اورژانسی است.
ورم مغزی
ورم در اثر تجمع مایعات رقیق رخ می دهد. ورم مغزی به معنی تورمی است که در اثر افزایش آب درون حفره جمجمه رخ می دهد. اختلال در جریان خون مغز نیز می تواند باعث آن شود.
ورم مغزی می تواند به مغز فشار وارد کند. در صورتی که این فشار به موقع برداشته نشود، نهایتا منجر به له شدن یا آسیب مغز می شود.
فاکتورهای ریسک گردش خون مغز ضعیف چیست؟
هرکسی در هر سنی می تواند دچار مشکلات گردش خون مغز شود. ریسک ابتلا به این مشکلات بیشتر است، اگر فرد:
- فشار خون بالا داشته باشد
- کلسترول بالا داشته باشد
- بیماری قلبی داشته باشد
- تصلب شریان داشته باشد
- دیابت داشته باشد
- اضافه وزن داشته باشد
- سیگار بکشد
- الکل بنوشد
نتیجه گیری
برای تامین خون غنی از اکسیژن و مواد غذایی برای مغز، نیاز به گردش خون مغز خوب است. گردش خون مغز به زدودن کربن دی اکسید و سایر محصولات زائد از مغز کمک می کند.
در صورتی که گردش خون مغز دچار مشکل شود، می تواند منجر به مسائل جدی شود، مانند:
حتی در برخی موارد می تواند منجر به مرگ شود.
گاهی پیشگیری از برخی دلایل گردش خون مغز معیوب، دشوار است. اما با تمرین عادت های سالم و انجام نکات زیر می توان ریسک سکته مغزی و برخی دیگر از عارضه ها را کاهش داد:
- حفظ وزن مناسب
- رژیم غذایی متعادل
- ورزش منظم
- پرهیز از سیگار
- محدود کردن الکل
برای تنطیم وقت ملاقات با دکتر بابک جلالیان، متخصص مغز و اعصاب جهت تشخیص و درمان بیماری های مغزی و اعصاب و انجام تست نوار مغز در کلینیک یادمان واقع در شهرک غرب، بلوار فرحزادی با شماره های زیر تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
