حفظ سلامت مثانه در سالمندان
هر فرد هر روز چندین بار از مثانه خود استفاده می کند، اما ممکن است بعضی افراد نسبت به کارهایی که می توانند برای حفظ سلامت مثانه به خصوص در سالمندان انجام دهند، اطلاعی نداشته باشند. سالمندان به علت ابتلا به بیماری ها و کاهش قابلیت ارتجاعی و سلامت مثانه بیشتر دچار مشکلات مثانه می شوند.
در اینجا اطلاعاتی را ارائه می دهیم که می تواند برای حفظ سلامت مثانه در سالمندان مفید باشد.
مثانه که در بخش تحتانی شکم واقع شده، اندامی توخالی و شبیه به بادکنک بوده که ادرار را ذخیره می کند.
این اندام، بخشی از سیستم ادراری بوده که شامل کلیه ها، میزنای های و مجرای ادراری نیز می باشد.
ادرار حاوی مواد زائد و مایعات اضافی است که پس از آن که بدن نیازهای خود را به کمک غذاها و نوشیدنی ها رفع کرد، باقی می ماند.
با افزایش سن، مثانه تغییر می کند. گاهی بافت ارتجاعی مثانه، سفت شده و قابلیت کششی آن کاهش می یابد.
کاهش قابلیت کششی مثانه باعث می شود این عضو نتواند ادرار را به اندازه قبل نگه داشته و منجر به مراجعه مکرر فرد به دستشویی می شود.
گاهی دیواره مثانه و عضلات کف لگن ضعیف شده و این امر، تخلیه کامل مثانه را دشوارتر کرده و منجر به نشت ادرار می شود.
مشکلات شایع مثانه سالمندان
مشکلات سلامت مثانه، شایع بوده و می تواند زندگی روزانه فرد را دچار اختلال کند.
گاهی افراد مبتلا به مشکلات مثانه از موقعیت های اجتماعی پرهیز کرده و انجام وظایف در خانه یا محل کار برای آن ها دشوارتر می شود.
مشکلات شایع مثانه عبارت اند از:
عفونت های سیستم ادراری و سلامت مثانه
عفونت های سیستم ادراری، دومین نوع شایع عفونت در بدن بوده و می تواند در هر جایی از سیستم ادراری رخ دهد.
بیش از نیمی از زنان حداقل یک بار در زندگی خود دچار عفونت سیستم ادراری می شوند.
احتمال ابتلای زنان سالمند به عفونت های سیستم ادراری بیشتر است، زیرا عضلات مثانه ضعیف شده و تخلیه کامل آن دشوار می شود.
این وضعیت باعث باقی ماندن ادرار در مثانه شده و اگر این شرایط طولانی شود، احتمال ایجاد عفونت افزایش می یابد. انواع عفونت سیستم ادراری عبارت اند از:
عفونت مثانه
عفونت، شایع ترین نوع عفونت سیستم ادراری بوده که در آن، باکتری وارد مثانه شده و باعث ایجاد علائمی مانند احساس نیاز شدید، ناگهانی و فوری به ادرار می شود.
عفونت کلیه و سلامت مثانه
عفونت مثانه می تواند به کلیه ها سرایت کرده و منجر به مشکلات شدید شود. زمانی که عفونت کلیه به صورت مکرر رخ داده یا طولانی شود، ممکن است باعث آسیب دائمی به کلیه ها شود.
عفونت مجرای ادراری و سلامت مثانه
عفونت سیستم ادراری می تواند در مجرای ادراری نیز ایجاد شود، اما شیوع آن کمتر است.
علائم سیستم ادراری تحتانی
دسته ای از علائم مانند اختلال در ادرار، از دست دادن کنترل مثانه، نشت ادرار و نیاز مکرر به ادرار. علائم سیستم ادراری تحتانی ناشی از مشکلات سلامت مثانه، مجرای ادراری یا عضلات کف لگن هستند.
سرطان مثانه و سلامت مثانه
سرطان مثانه در لایه پوششی مثانه رخ می دهد.
چه عواملی بر سلامت مثانه سالمندان تاثیرگذار است؟
عوامل بسیاری می تواند بر سلامت مثانه تاثیرگذار باشد. همه عوامل را نمی توان کنترل کرد اما بسیاری از رفتارها را می توان کنترل کرد.
در اینجا برخی از عواملی که بر سلامت مثانه تاثیرگذار است آورده شده است.
یبوست یبوست می تواند باعث تجمع بسیار زیاد مدفوع در روده بزرگ شده که بر مثانه فشار وارد کرده و مانع از اتساع کافی آن می شود.
دیابت. دیابت می تواند به عصب های اطراف مثانه که به کنترل کمک می کنند، آسیب برساند.
اضافه وزن. ممکن است ریسک نشت ادرار درافراد دچار اضافه وزن بیشتر باشد.
فعالیت فیزیکی پایین. فعالیت فیزیکی می تواند به پیشگیری از مشکلات سلامت مثانه، یبوست و حفظ وزن مناسب کمک کند.
سیگار. مشکلات سلامت مثانه در میان افراد سیگاری شایع تر است.سیگار کشیدن می تواند خطر سرطان مثانه را نیز افزایش دهد.
برخی داروها. برخی داروها، مثانه را بیشتر در معرض نشت ادرار قرار می دهند. برای مثال، داروهایی که اعصاب را تسکین داده و به خوابیدن یا آرام شدن فرد می کنند، ممکن است عصب های مثانه را بی حس کرده و مانع از احساس نیاز فوری به مراجعه به دستشویی شوند.
الکل. در بسیاری از افراد، نوشیدن الکل می تواند مشکلات سلامت مثانه را تشدید کند.
کافئین. کافئین می تواند باعث آزار مثانه و تغییر نحوه اعلام زمان نیاز به ادرار توسط مثانه شود.
رژیم غذایی. برخی افراد مبتلا به مشکلات سلامت مثانه، متوجه می شوند که برخی غذاها و نوشیدنی ها مانند نوشیدنی گازدار، شیرین کننده های مصنوعی، غذاهای تند، مرکبات، آب میوه ها و غذاهای بر پایه گوجه فرنگی، مشکل را تشدید می کنند.
این افراد در زمان عدم مصرف این غذاها و نوشیدنی ها، احساس بهتری دارند.
آسیب لگن. آسیب – مانند جراحی پروستات، زایمان یا تجاوز جنسی – می تواند به عضلات و عصب هایی که به کنترل مثانه کمک می کنند، لطمه بزند.
برخی فعالیت ها می تواند ریسک عفونت های سیستم ادراری را افزایش دهد، از جمله:
رابطه جنسی. فعالیت جنسی می تواند باکتری را از روده یا حفره مهبلی به ورودی مجرای ادراری منتقل کند. ادرار پس از رابطه جنسی، ریسک عفونت را کاهش می دهد.
استفاده از سوند برای ادرار. سوند، لوله ای است که در مجرای ادراری و مثانه قرار گرفته و به تخلیه مثانه کمک می کند. سوند می تواند برای باکتری مسیری مستقیم برای رسیدن به مثانه فراهم کند.
استفاده از برخی روش های پیشگیری از بارداری. دیافراگم می تواند باکتری را با خود وارد بدن کند. اسپرم کش ها نیز ممکن است احتمال عفونت سیستم ادراری را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: سلامتی مثانه با چند ماده غذایی فوق العاده
علائم مشکل مثانه سالمندان
مثانه هر فرد، رفتار متفاوتی داشته، اما برخی علائم معین به معنی مشکل مثانه است. در صورت وجود علائم مشکل مثانه، لازم است با کادر درمان گفتگو شود.
علائم مشکل مثانه شامل موارد زیر است:
- ناتوانی در نگه داشتن ادرار یا نشت ادرار
- نیاز به ادرار به تعداد هشت بار یا بیشتر در یک روز
- نیاز ناگهانی و فوری به ادرار
- درد یا سوزش پیش از ادرار، در طول آن یا پس از آن
- ادرار تیره یا خون آلود
- خروج مقدار اندک ادرار پس از نیاز شدید و فوری به ادرار
- اختلال در آغاز ادرار یا جریان ضعیف ادرار
- اختلال در تخلیه مثانه
بیشتر بخوانید: تفاوت پرکاری مثانه ، بی اختیاری ادراری و عفونت مجای ادراری
علائم عفونت سیستم ادراری
در برخی افراد سالمند، ممکن است تغییرات ذهنی و سردرگمی، تنها علامت عفونت سیستم ادراری باشد.
احتمال اینکه سالمندان مبتلا به عفونت سیستم ادراری، دچار خستگی، لرزش، ضعف، درد عضلانی و درد شکمی باشند، بیشتر است.
علائم عفونت سیستم ادراری در مثانه عبارت اند از:
- ادرار تیره، خون آلود یا دارای بوی نامطبوع
- درد یا سوزش در زمان ادرار
- نیاز شدید و مکرر به ادرار، حتی پس از تخلیه مثانه
- تب خفیف زیر °F101 در برخی افراد
در صورت سرایت عفونت به کلیه ها، علائم عبارت اند از:
- لرز
- تعریق شبانه
- احساس خستگی یا بیماری
- تب بالای°F 101
- درد در پهلو، درد کمر یا درد کشاله ران
- قرمزی یا داغی پوست
- تغییرات ذهنی یا سردرگمی
- حالت تهوع و استفراغ
- درد شکمی بسیار بد در برخی افراد
در برخی موارد، باکتری در مثانه یا مجرای ادراری فرد وجود داشته اما هیچ علامتی حس نمی شود.
اگر تست ادرار نشان دهنده وجود باکتری در ادرار باشد اما هیچ علامتی احساس نشود، ممکن است به هیچ درمانی نیاز نباشد.
لازم است در مورد نیاز به مصرف آنتی بیوتیک با کادر درمان مشورت شود.
زمان مراجعه به کادر درمان
در صورت وجود هرگونه علائم اختلال مثانه یا عفونت سیستم ادراری، لازم است با کادر درمان گفتگو شود.
زمان ملاقات با کادر درمان، تست های زیر به منظور یافتن علت اختلال مثانه انجام می شود:
- به منظور یافتن هرگونه مشکلی که ممکن است باعث اختلال مثانه شود، معاینه فیزیکی انجام می شود. در زنان، گاهی معاینه فیزیکی شامل معاینه لگنی نیز می باشد. در مردان، گاهی معاینه فیزیکی شامل معاینه پروستات نیز می باشد.
- به منظور بررسی وجود عفونت مثانه، نمونه گیری ادرار انجام می شود.
- معاینه داخلی مثانه با استفاده از یک سیستوسکوپ، یک لوله بلند و باریک که از طریق مجرای ادراری وارد مثانه می شود، صورت می گیرد. این کار معمولا توسط متخصص ادراری انجام می شود.
- به منظور بررسی ظرفیت مثانه سالمندان در نگهداری مایعات پیش از نشت، مثانه با آب گرم پر می شود.
- اسکن مثانه به کمک فراصوت انجام می شود تا بررسی شود آیا مثانه به صورت کامل تخلیه می شود.
درمان مشکلات مثانه سالمندان
درمان مشکلات مثانه سالمندان شامل تغییرات رفتاری و سبک زندگی، تمرین، دارو، جراحی و ترکیبی از این درمان ها و موارد دیگر است.
از آنجا که عفونت های سیستم ادراری ناشی از باکتری هستند، داروهای ضد باکتری به نام آنتی بیوتیک ها، درمان معمول برای این عفونت ها هستند.
نوع آنتی بیوتیک و طول مدت درمان، به سابقه بیمار و نوع باکتری عامل عفونت بستگی دارد. نوشیدن مقادیر زیاد مایعات و ادرار مکرر نیز سرعت ترمیم را افزایش می دهد.
در صورت نیاز، مسکن ها می توانند درد حاصل از عفونت سیستم ادراری را کاهش دهند. قرار دادن کیسه گرم بر روی کمر یا شکم نیز ممکن است مفید واقع شود.
یکی از راه های تشخیص عفونت و بیماری های مثانه تست نوار مثانه است. کلینیک یادمان با هدایت تیم اورولوژی دکتر علی حاجب به صورت تخصصی و با بهره گیری از دستگاه های پیشرفته، خدمات لازم جهت تشخیص و درمان مشکلات، عفونت ها و بیماری های مثانه را ارائه می دهد.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
