سنگ مجاری ادراری
سنگ مجاری ادراری چیست
سنگ مجاری ادراری تجمع و سخت شدن رسوبات مواد معدنی، اسید و نمک در ادرار است. این سنگ ها معمولا کوچک هستند و بدون آنکه فرد متوجه شود، از دستگاه ادراری خارج می شوند.
با این حال، برخی از این سنگ‌ها آنقدر بزرگ هستند که مسیرهای عبور ادرار را مسدود می کنند. رشد و بزرگتر شدن این سنگ ها می تواند در مسیر عبورشان از مثانه، حالب و مجاری ادراری نیز اتفاق بیفتد.
سنگ های مجاری ادراری گاهی هیچ علامتی ندارند اما ممکن است باعث درد شدید در دنده ها، لگن، کمر و شکم شوند. برای تشخیص تخصصی و درمان های مخصوص از بین بردن سنگ مجاری ادراری و تسکین درد می توانید از خدمات ما در کلینیک یادمان طب استفاده کنید.
دلایل ایجاد سنگ های مجاری ادراری
سنگ کلیه شایع است و برخی از انواع آن ارثی هستند. بسته به علت ایجاد سنگ کلیه، انواع مختلفی از آن وجود دارد. اغلب نوزادان نارس دچار این مشکل می شوند.
اگر ادرار حاوی مقدار زیادی از مواد خاص تشکیل دهنده کریستال باشد، احتمال ایجاد سنگ ها وجود خواهد داشت. این کریستال ها می توانند طی چند هفته یا چند ماه به سنگ تبدیل شوند.
سنگ های کلسیمی شایع ترین نوع هستند و بیشتر در بدن مردان بین 20 تا 30 سال ایجاد می شوند. کلسیم می تواند با مواد دیگر ترکیب شده و سنگ بسازد.
اگزالات رایج ترین آنهاست. اگزالات در برخی غذاها مانند اسفناج و همچنین در مکمل های ویتامین C وجود دارد. بیماری های روده کوچک خطر ایجاد این سنگ ها را افزایش می دهند.
سنگ های کلسیمی از ترکیب با فسفات یا کربنات نیز به وجود می آیند.
انواع دیگر سنگ ها عبارتند از:
- سنگ سیستین : افراد مبتلا به سیستینوری مستعد ابتلا به آن هستند. این اختلال می تواند ارثی باشد. احتمال ابتلا به آن در زنان و مردان وجود دارد.
- سنگ های استروویت : مردان یا زنانی که مکررا دچار عفونت ادراری می شوند، بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند. این سنگ ها گاهی آنقدر بزرگ می شوند که کلیه، حالب یا مثانه را مسدود می کنند.
- سنگ های اسید اوریکی : در مردان بیشتر از زنان دیده می شود. نقرس یا شیمی درمانی از دلایل ایجاد آنهاست.
- مواد دیگری مانند برخی داروها نیز می توانند در تشکیل سنگ نقش داشته باشند.
تشخیص سنگ مجاری ادراری
اگر تیم پزشکی مشکوک به وجود سنگ باشد، چندین آزمایش تشخیصی تجویز می کند، مانند:
- آزمایش خون : در آزمایش خون، بالا بودن سطح کلسیم یا اسید اوریک در خون را نشان می دهد. آزمایش خون به بررسی وضعیت سلامت دستگاه ادراری و رد سایر مشکلات کمک می کند.
- آزمایش ادرار : آزمایش ادرار 24 ساعته دفع زیاد مواد معدنی خاصی که منجر به تشکیل سنگ می‌شوند یا کم بودن موادی که از تشکیل سنگ جلوگیری می‌کنند را نشان می دهد.
- آزمایش تصویربرداری : آزمایش‌های تصویربرداری برای نمایش سنگ‌ها در دستگاه ادراری انجام می شوند. برای مثال، عکس برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ترکیبی از سی تی و تزریق رنگ.
- آنالیز سنگ : بیمار نمونه هایی از سنگ ها را بعد از جمع آوری آنها با عبور دادن ادرار از یک صافی، به آزمایشگاه می دهد. آنالیز این سنگ ها به پزشک کمک می کند تا مواد تشکیل دهنده سنگ و بهترین گزینه درمانی برای از بین بردن سنگ های باقی مانده را مشخص کند.
بیشتر بخوانید :عفونت مجاری ادراری و ممنوعیت مصرف الکل
سایر آزمایشات برای تشخیص سنگ مجاری ادرار
ارائه دهنده خدمات درمانی یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. بیمار ممکن است در ناحیه شکم یا کمر درد داشته باشد.
آزمایشات احتمالی عبارتند از:
- آزمایش خون برای بررسی سطح کلسیم، فسفر، اسید اوریک و الکترولیت
- تست های عملکرد کلیه
- آزمایش ادرار برای مشاهده کریستال ها و جستجوی گلبول های قرمز در ادرار
- بررسی مواد تشکیل دهنده سنگ برای تعیین نوع آن
سنگ یا انسداد را می توان با آزمایشات تصویربرداری زیر مشاهده کرد:
- سی تی اسکن شکم
- اشعه ایکس شکم
- سونوگرافی کلیه
- پیلوگرام رتروگراد
درمان سنگ مجاری ادراری
روش درمان سنگ به اندازه، مواد تشکیل دهنده و محل آن بستگی دارد. برای مثال، سنگ های کوچک کلیه نیازی به درمان تهاجمی ندارند. برای دفع سنگ های کوچک مصرف آب، مسکن ها یا سایر درمان های پزشکی توصیه می شود.
در صورت موثر نبودن این درمان ها، سنگ شکنی برون اندامی با موج شوکی و سایر درمان های پیچیده تر را برای تسکین موثر درد و درمان به کار می برند.
- سنگ های ریز ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، اما سنگ های بزرگتر باعث درد طاقت فرسایی در ناحیه بین دنده ها و پشت پهلوها می شوند.
- معمولا برای تشخیص سنگ، آزمایش تصویربرداری و آنالیز ادرار انجام می شود.
- گاهی اوقات می توان با تغییر رژیم غذایی یا افزایش مصرف مایعات از تشکیل سنگ جلوگیری کرد.
- پزشکان سنگ هایی که خود به خود دفع نمی شوند را با سنگ شکنی (استفاده از امواج ضربه ای برای شکستن سنگ) یا عمل با آندوسکوپی ( با استفاده از ابزارهای مخصوص جهت مشاهده و عمل اندام های داخلی) بر می دارند.
بیشتر بخوانید : هر آنچه باید درباره سنگ مثانه بدانید
عوارض احتمالی سنگ مجاری ادرار
انسداد حالب (اوروپاتی انسدادی یک طرفه حاد) از عوارض سنگ کلیه است.
چه زمانی برای سنگ مجاری ادرار باید به پزشک مراجعه کنید
اگر علائم سنگ کلیه را دارید با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد شدید در کمر یا پهلو که از بین نمی رود
- خون در ادرار
- تب و لرز
- استفراغ
- کدر بودن یا بوی بد ادرار
- سوزش هنگام ادرار کردن
در صورت تشخیص انسداد ناشی از سنگ، دفع آن باید یا با مشاهده سنگ در صافی یا با عکسبرداری اشعه ایکس پیگیری شود. عدم وجود درد، دفع سنگ را تایید نمی کند.
جلوگیری از سنگ مجاری ادراری
اگر سابقه ابتلا به سنگ دارید:
- مقدار زیادی مایعات مصرف کنید (6 تا 8 لیوان آب در روز) تا ادرار کافی تولید شود.
- برای درمان برخی از انواع سنگ ها نیاز به مصرف دارو یا ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی است.
- برای تعیین اقدامات پیشگیرانه مناسب، آزمایش خون و ادرار انجام می شود.
ارائه دهنده خدمات درمانی، یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون، آزمایش عملکرد کلیه، و آزمایش هایی برای بررسی کریستال ها در ادرار باشد. آزمایش های تصویربرداری، مانند سی تی اسکن، سنگ یا انسداد در دستگاه ادراری را مشخص می کنند.
درمان به نوع سنگ و شدت علائم بستگی دارد. سنگ های کوچک کلیه با قطر کمتر از 5 میلی متر، معمولا خود به خود دفع می شوند. برای تولید مقدار ادرار کافی جهت دفع سنگ باید در روز حداقل 6 تا 8 لیوان آب بنوشید.
درد هنگام دفع سنگ کلیه بسیار شدید است، به همین دلیل داروهای ضد درد و همچنین داروهایی برای دفع سنگ تجویز می شود.
برخی داروها می توانند تشکیل سنگ را کاهش دهند یا به شکستن و از بین بردن مواد دخیل در ایجاد سنگ کمک کنند. در مواردی که سنگ جریان ادرار را مسدود کرده یا برای دفع بیش از حد بزرگ یا در حال رشد است، نیاز به جراحی خواهد بود. سنگ کلیه درد دارد، اما معمولا می توان بدون ایجاد آسیب دائمی آنها را دفع کرد.
سنگ کلیه اغلب پس از دفع دوباره ایجاد می شود، بنابراین باید علت ایجاد سنگ را جستجو کنید. در آخر باید بدانید که تاخیر در درمان می تواند عوارض جدی ایجاد کند، بنابراین اگر فکر می کنید که سنگ کلیه دارید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
