کیست عنکبوتیه (آراکنوئید) چیست؟ + درمان و علائم

کیست آراکنوئید یا عنکبوتیه یک کیسه غیرسرطانی پر از مایع است که روی مغز یا نخاع رشد می کند. علائم آن شامل سردرد و تشنج است، اما بسیاری از کیست‌های عنکبوتیه علائمی ندارند.

درمان همیشه ضروری نیست. پزشکان کیست هایی را که علائم ایجاد می کنند از مایع تخلیه می کنند یا آن را بر می دارند. کیست های عنکبوتیه درمان نشده می توانند باعث آسیب مغزی و مشکلات حرکتی شوند.

کیست آراکنوئید یک نوع کیست سرطانی است که در برخی موارد دارای هیچ نوع علائمی نیست. اگر این کیست ها به موقع درمان نشود، آسیب مغزی و مشکلات حرکتی را به دنبال دارد. برای درمان کیست آراکنوئید به کلینیک یادمان تب در تهران مراجعه کنید.

کیست آراکنوئید چیست؟

کیست های آراکنوئید یا عنکبوتیه کیسه های پر از مایع هستند که در مغز و ستون فقرات رشد می کنند. آن ها تومور و سرطانی نیستند.

در موارد نادر، اگر این کیست ها بیش از حد رشد کنند یا بر روی ساختارهای دیگر بدن فشار آورند، باعث آسیب مغزی یا مشکلات حرکتی خواهند شد.

بیشتر کیست های عنکبوتیه هنگام تولد یا پس از وارد شدن ضربه به سر در یک حادثه در دوران کودکی به وجود می آیند و اکثر آنها علائمی ایجاد نمی کنند.

علائم در صورت بروز در هر فرد متفاوت است. سردرد، گیجی، حالت تهوع، استفراغ یا تشنج از جمله علائم احتمالی این عارضه هستند.

درمان بستگی به محل کیست، در حال رشد بودن یا نبودن آن یا وجود یا عدم وجود علائم دارد.

اگر درمان لازم باشد متخصصان معمولاً مایع درون کیست ها را تخلیه کرده یا با باز کردن آنها با جراحی مایع آن را به فضای اطراف تخلیه می‌کنند.

کیست های آراکنوئید چقدر شایع هستند؟

کیست آراکنوئید شایع ترین نوع کیست مغزی است. احتمال ایجاد آنها در تمام سنین وجود دارد، اما بیشتر در نوزادان و کودکان مشاهده می شوند. احتمال ایجاد کیست آراکنوئید در مردان چهار برابر بیشتر از زنان است.

متخصصان حیطه سلامت نمی دانند چند نفر به کیست عنکبوتیه مبتلا می شوند. اکثر کیست های عنکبوتیه علائم ندارند و به طور تصادفی هنگام گرفتن اسکن از سر به دلایل دیگر پیدا می شوند. بنابراین، اطلاع از تعداد افراد مبتلا به این کیست ها تقریباً غیرممکن است.

محل رشد کیست های عنکبوتیه کجاست؟

کیست های عنکبوتیه معمولاً روی مغز رشد می کنند (کیست عنکبوتیه داخل جمجمه ای). به ندرت اتفاق می افتد اما گاهی آنها روی نخاع نیز رشد می کنند (کیست عنکبوتیه نخاعی).

هر دو نوع آنها روی یک غشای نازک پوشاننده و محافظت کننده از مغز و نخاع ایجاد می‌شوند. در پزشکی به این غشاء، غشای عنکبوتیه می گویند زیرا شبیه تار عنکبوت است.

این کیست ها در چندین ناحیه از مغز تشکیل می شوند. اکثر کیست های عنکبوتیه در ناحیه گودی جمجمه‌ای میانی که در جلوی گوش قرار دارد رشد می کنند.

آنها همچنین می توانند در ناحیه سوپراسلار (پشت چشم) و گودی جمجمه‌ای پسین یا حفره کرانیال قدامی (در قاعده جمجمه) رشد کنند.

این نواحی از مغز و ستون فقرات حاوی مایع مغزی- نخاعی (CSF) هستند. مایع مغزی- نخاعی، مایع شفافی است که از مغز و نخاع محافظت می کند. علاوه بر این، مواد مغذی را به آنها رسانده و مواد زائد را از مغز دفع می کند.

کیست‌های آراکنوئید زمانی تشکیل می‌شوند که مایع مغزی نخاعی در داخل یک کیسه جمع ‌شود.

علائم و دلایل

علائم کیست آراکنوئید چیست ؟ اکثر کیست‌های آراکنوئید یا عنکبوتیه هیچ علامتی ندارند. علائم کیست آراکنوئید در  صورت بروز، از خفیف تا شدید متغیر است.

علائم به محل و اندازه کیست و وارد شدن یا نشدن فشار بر روی اعصاب، مغز یا نخاع بستگی دارد. علائم به احتمال زیاد قبل از 20 سالگی ظاهر می شوند.

موارد زیر از جمله علائم کیست آراکنوئید هستند:

• سردرد
• هیدروسفالی (جمع شدن مایع مغزی- نخاعی اضافی در مغز)
• تهوع و استفراغ
• تشنج
• سرگیجه

بیشتر بخوانید : علائم آسیب تروماتیک مغزی

سایر علائم بسته به محل کیست متفاوت است. برای مثال:

ناحیه گودی جمجمه ‌ای میانی : کیست در این ناحیه از مغز می تواند مشکلات بینایی، شنوایی، حرکتی و تعادلی ایجاد کند.

آنها می توانند باعث خستگی و ضعف یا فلج شوند. این مشکلات معمولا در یک طرف بدن رخ می دهد.

برخی از کودکان علائم عصبی (سیستم عصبی) دارند. تاخیر در رشد و تغییر در رفتار از جمله تاثیرات عصبی این عارضه است.

ناحیه سوپراسلار : کیست های این ناحیه می توانند باعث مشکلات بینایی شوند. احتمال ایجاد مشکلاتی در سیستم غدد درون ریز که بلوغ و رشد جنسی را کنترل می کند نیز وجود دارد.

برخی از افراد مبتلا به کیست‌های عنکبوتیه در نواحی گودی جمجمه‌ای پسین یا سوپراسلار، سر خود را به ‌طور غیرقابل کنترلی تکان می‌دهند. این تکان ها ممکن است به پهلو یا در یک حرکت دایره ای باشد. (شبیه به یک عروسک سر فنری و لرزان).

نخاع : کیست های آراکنوئید در ستون فقرات باعث بی حسی و گزگز در پاها و دست ها، اسپاسم عضلانی، مشکلات حرکتی و فلج می شوند.

کمردرد و اسکولیوز نیز شایع هستند. برخی افراد در اثر کیست نخاعی دچار عفونت ادراری می شوند.

بیشتر بخوانید : 8 نشانه احتمال ابتلا به آسیب عصبی

دلیل ایجاد کیست عنکبوتیه چیست؟

اکثر کیست‌های عنکبوتیه در بدو تولد ظاهر می‌شوند (کیست‌ های اولیه عنکبوتیه). آنها معمولا در هفته های اولیه بارداری در رحم تشکیل می شوند.

کارشناسان حوزه پزشکی درباره علت ایجاد کیست های عنکبوتیه مطمئن نیستند.

گاهی اوقات مشاهده شده است که چند نفر از اعضای خانواده دچار کیست های عنکبوتیه بوده اند، بنابراین متخصصان احتمال می دهند که ژنتیک در ایجاد آنها دخیل باشد.

افرادی که دارای بیماری های خاصی مانند آراکنوئیدیت یا سندرم مارفان هستند، بیشتر در معرض ابتلا به کیست های عنکبوتیه قرار دارند.

در موارد نادر، کیست های عنکبوتیه پس از وارد شدن آسیبی به سر در دوران کودکی، مانند آسیب مغزی، جراحی یا عفونت رشد می کنند.

در پزشکی به این کیست ها، کیست عنکبوتیه ثانویه می گویند.

تشخیص و آزمایشات

در پزشکی کیست آراکنوئید چگونه تشخیص داده می شود ؟ علائم کیست عنکبوتیه اغلب شبیه علائم سایر بیماری ها است. اگر شما یا فرزندتان علائم کیست عنکبوتیه را دارید، پزشک در مورد سابقه سلامتی شما سوال خواهد کرد. آنها بر اساس علائم شما آزمایش هایی را تجویز می کنند.

پزشکان اغلب زمانی که افراد به دنبال درمان مشکلات دیگری مانند تشنج هستند، کیست های آراکنوئید را پیدا می کنند.

آنها از روش های عکسبرداری، مانند ام آر آی و سی تی اسکن، برای دیدن تصاویر کیست ها استفاده می کنند.

مدیریت و درمان کیست آراکنوئید

پزشکان چگونه کیست آراکنوئید را درمان می کنند ؟ اگر کیست علائم ایجاد کند، پزشک برای مشاهده تغییرات کیست و بررسی رشد آن به طور منظم عکسبردای تجویز می کند.

تصاویر ام آر آی و سی تی اسکن به پزشک کمک می کنند تا متوجه فشار آوردن کیست بر سایر ساختارهای بدن مانند اعصاب، مغز یا نخاع شوند.

اکثر کیست ها نیازی به درمان بیشتر ندارند.

اگر کیست بزرگ و در حال رشد باشد یا علائم ایجاد کند، پزشک درمان هایی مانند موارد زیر را توصیه می کند:

روش های آندوسکوپی : بسته به محل و اندازه کیست، پزشک یک روش آندوسکوپی را برای تخلیه کیست یا باز کردن یک دریچه در آن توصیه می کند.

در روش های آندوسکوپی از یک لوله کوچک و نازک دارای دوربین و ابزارهای کوچک استفاده می شود. در این روش های کم تهاجمی برش های کوچکتری ایجاد می شود.

این بدان معناست که مدت زمان بهبودی نسبت به جراحی معمولی کمتر خواهد بود.

فنستراسیون کرانیوتومی باز : در این روش، پزشک بخشی از جمجمه را برمی دارد و برش های کوچکی در کیست ایجاد می کند. این برش اجازه می دهد تا مایع از کیست خارج شود.

مایعات با گذشت زمان توسط بدن جذب می شوند. پزشک قطعه جمجمه برداشته شده را در جای خود می گذارد و آن را با بخیه محکم می کند.

شانت : در این روش یک شانت صفاقی کیست (که شنت CP نیز نامیده می شود) در کیست قرار داده می شود. شنت وسیله ای است که از کاتترها (لوله های نازک) و یک دریچه ساخته شده است.

مایع از طریق لوله ها به داخل شکم تخلیه می شود. بدن مایع را جذب می کند. برای تخلیه مداوم مایع، شنت در همانجا باقی می ماند.

برداشتن با جراحی : پزشکان معمولاً کیست های عنکبوتیه ستون فقرات را خارج می کنند. آنها یک برش در نزدیکی کیست ایجاد کرده و آن را برمی دارند.

اگر برداشتن کیست به دلیل محل یا اندازه آن ممکن نباشد، احتمالا تخلیه آن یا قرار دادن شانت در کیست به بیمار پیشنهاد خواهد شد.

پیشگیری

آیا می توان از ایجاد کیست آراکنوئید جلوگیری کرد ؟ پیشگیری از ایجاد کیست عنکبوتیه ممکن نیست. اگر سابقه خانوادگی کیست عنکبوتیه یا بیماری (مانند آراکنوئیدیت) دارید که خطر ابتلا به این کیست ها را افزایش می دهد، با پزشک خود صحبت کنید.

بیشتر بخوانید : انواع اختلالات مغزی

افراد مبتلا به کیست آراکنوئید چه مسیری را در پیش دارند؟

اکثر کیست‌های عنکبوتیه هرگز علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما در صورت بروز در موارد نادر، درمان کیست عنکبوتیه معمولاً علائم را برطرف می‌ کند.

 اما احتمال رشد مجدد کیست ها در جایی دیگر یا پر شدن دوباره آنها پس از درمان وجود دارد. در این شرایط به روش دیگری برای تخلیه مایع یا برداشتن کیست نیاز خواهد بود.

در صورت درمان نشدن کیست های عنکبوتیه علامت دار، احتمال آسیب دائمی مغز، درد شدید، اختلالات حرکتی و مشکلات جدی سلامتی وجود خواهد داشت.

در موارد نادر، کیست های درمان نشده می توانند باعث رشد غیر طبیعی جمجمه شوند.

عوارض ناشی از کیست آراکنوئید عبارتند از:

خونریزی : ممکن است رگ های خونی روی دیواره کیست پاره شده و به داخل کیست خونریزی کنند. در این شرایط کیست بزرگتر خواهد شد.

در صورت پاره شدن رگ های خونی و جمع شدن خون در خارج از کیست، هماتوم ایجاد می شود.

نشت مایع : اگر کیست به علت وارد شدن ضربه یا جراحت آسیب ببیند، ممکن است مایع مغزی- نخاعی از آن به قسمت های دیگر مغز نشت کرده و باعث مشکلات جدی شود.

چه زمانی باید در مورد کیست عنکبوتیه به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده علائم کیست عنکبوتیه در خود یا فرزندتان، فوراً به پزشک مراجعه کنید. در مورد برخی از کیست ها، به منظور جلوگیری از مشکلات طولانی مدت نیاز به درمان فوری است.

بسیاری از علائم کیست عنکبوتیه شبیه علائم مشکلات خطرناکی مانند تومور مغزی است. به همین علت حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

یادداشتی از کلینیک یادمان

بسیاری از کیست های عنکبوتیه علائمی ایجاد نمی کنند و نیازی به درمان ندارند. برای کیست هایی که علائم ایجاد می کنند، چندین روش درمانی در دسترس است.

برخی از آنها روش های کم تهاجمی هستند که مدت زمان ریکاوری پس از آن کمتر است. علائم معمولا پس از درمان بهبود می یابند.

اگر سابقه خانوادگی کیست عنکبوتیه دارید، با پزشک خود صحبت کنید. اگر متوجه علائم کیست آراکنوئید شدید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

کنترل و درمان زودهنگام کیست آراکنوئید نتیجه درمان را در طولانی مدت بهبود می بخشد.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.