انواع اختلالات و مشکلات روانی
اختلال روانی چیست
سلامت روان به اندازه سلامت جسمی مهم است و با به خطر افتادن سلامت روان، احتمال بروز انواع اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و استرس ایجاد خواهد شد.
اختلال روانی ناشی از ارتباط پیچیده ای بین عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی بوده و طوری بر طرز فکر، خلق و خو و رفتار فرد تأثیر منفی می گذارد که فرد دیگر مانند گذشته قادر به ادامه زندگی نخواهد بود.
بیماری روانی، به صورت تغییرات در رفتار، واکنش عاطفی یا تفکر فرد و در نتیجه این تغییرات ایجاد پریشانی یا مشکلاتی در عملکرد فرد در موقعیت‌های اجتماعی، کار یا زندگی خانوادگی تعریف می‌شود.
بیماری های روانی انواع مختلفی دارد، از اختلالات اضطرابی و افسردگی گرفته تا اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD).
مشکلات سلامت روان شایع هستند و هر سال میلیون ها نفر درگیر آن می باشند. طبق تخمین کارشناسان، هر سال از هر 5 بزرگسال، یک نفر دچار بیماری روانی می شود. برای تشخیص و درمان انواع اختلالات روانی می توانید به کلینیک یادمان طب در تهران مراجعه کنید.
انواع اختلالات روانی
انواع مختلفی از اختلالات سلامت روان وجود دارد که هر کدام با مجموعه ای از معیارها بررسی می شود.
به طور کلی، اختلالات سلامت روان در دسته هایی طبقه بندی می شوند که رایج ترین آنها عبارتند از:
1. اختلالات اضطرابی
اضطراب عموماً با احساس تنش، افکار نگران کننده و تجربه های فیزیکی ناشی از احساسات، مانند تعریق یا افزایش ضربان قلب مشخص می شود.
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اغلب درگیر افکار مزاحمی می شوند. افکار مزاحم افکار ناخواسته و غیر ارادی هستند که مدام در ذهن فرد ایجاد شده و باعث ناراحتی شدید و اضطرب او می شوند، گویی فرد نمی تواند از آنها فرار کند.
انواع اصلی اختلالات اضطرابی عبارتند از:
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD) : شامل انواع نگرانی های مزمن و سایر علائم اضطراب که اغلب بدون هیچ محرک خاصی ایجاد می شوند.
- اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) : در حال حاضر این اختلال دسته بندی خاص خود را دارد. در این اختلال فرد در تلاش برای کاهش ناراحتی ناشی از افکار مزاحم، دچار افکار تکرار شونده، ناخواسته و رفتارهای تکراری (مانند تمیز کردن، شستن دست، یا ضربه زدن) می شود.
- اختلال هراس : دوره های مکرر ترس شدید یا حملات پانیک، که علائم جسمی مانند درد قفسه سینه، تپش قلب، و تنگی نفس را ایجاد می کنند.
- اختلال اضطراب اجتماعی (یا فوبیای اجتماعی) : اضطراب شدید در مورد موقعیت های اجتماعی
2. اختلالات خوردن
اختلال خوردن، اختلالات قابل توجه و مداوم در نحوه غذا خوردن است، آنقدر که تاثیرات منفی آن تا حد زیادی به بدن آسیب میزند. این اختلالات عوارض جدی را برای سلامتی ایجاد می کنند.
اگرچه اختلال خوردن یک بیماری سلامت روان است، اما یک بیماری جسمی نیز محسوب می شود، زیرا اختلالات شدید در الگوی غذا خوردن بر سلامت جسمانی نیز تاثیر می گذارد.
برای مثال، کاهش شدید کالری دریافتی در اثر مشکلاتی مانند بی اشتهایی عصبی، می تواند باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان شود.
انواع مختلفی از اختلالات خوردن وجود دارد:
- بی اشتهایی عصبی : فرد در اثر ترس شدید از افزایش وزن یا چاق شدن، به خود گرسنگی می دهد.
- پرخوری عصبی : چرخه ای از پرخوری و پاکسازی مانند مجبور کردن خود به استفراغ کردن وجود دارد.
- اختلال پرخوری : خوردن مقدار زیادی غذا در یک مدت کوتاه که اغلب باعث احساس عدم کنترل بر خود و شرم می شود.
- سایر اختلالات تغذیه و اختلال خوردن خاص: هر نوع اختلال دیگری در غذا خوردن که باعث ناراحتی و عملکرد نامناسب در خانه یا محل کار شود.
- اختلال بدغذایی : مشکلی که با حساسیت زیاد نسبت به خوردن انواع غذاها مشخص شده و باعث سوتغذیه می شود.
- هرزه‌خواری یا پیکا : خوردن اشیاء غیر خوراکی، مانند گچ، سکه های فلزی، سنگریزه یا کاغذ
- اختلال نشخوار : نشخوار ارادی غذا به طور مکرر (برگرداندن غذای بلعیده شده) برای دوباره جویدن و قورت دادن مجدد آن
بیشتر بخوانید : اختلالات و مشکلات مغز و اعصاب
3. اختلالات خلقی
اختلالات خلقی انواع اختلالات افسردگی و دوقطبی را شامل می شود. اگرچه همه افراد گهگاه احساس غم یا افسردگی می کنند، اما اختلال خلقی متفاوت است.
اختلالات خلقی بسیار شدید و مداوم بوده و به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد تأثیر می گذارند.
موارد زیر شایع ترین انواع اختلالات خلقی هستند:
- اختلال افسردگی اساسی : احساس غم، ناامیدی، بی علاقگی نسبت به فعالیت های عادی، به همراه سایر علائم جسمی و روانی که دو هفته یا بیشتر طول می کشد.
- اختلال افسردگی مداوم : علائم افسردگی مزمن که دو سال یا بیشتر طول می کشد.
- اختلال دوقطبی : اختلالی که مشخصه آن عموما دوره های متناوب افسردگی و احساس شیدایی یا خلق و خوی بالا است.
- اختلال خلقی ناشی از مصرف مواد : در این اختلال، الکل، مواد مخدر یا دارو باعث افسردگی یا سایر اختلالات خلقی می شود.
4. اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت با وجود طولانی مدت الگوهای ناسازگار بین فکر و رفتار فرد، مشخص می شود. برای افراد مبتلا به این نوع اختلالات، شروع یا حفظ روابط و همچنین مقابله با استرس روزمره در زندگی شخصی و کاری سخت است.
در برخی موارد، این افراد متوجه بیماری روانی خود نیستند.
اختلالات شخصیتی بسیاری وجود دارد که می توان آنها را به سه دسته اصلی طبقه بندی کرد. هر دسته مجموعه اختلالات شخصیتی خاص خود را دارد:
دسته A (رفتار عجیب و غریب یا غیرعادی)
- اختلال شخصیت اسکیزوئید : بی تفاوتی همیشگی نسبت به دیگران و انزوای اجتماعی
- اختلال شخصیت پارانوئید : حس شدید سوء ظن و بی اعتمادی به دیگران، بدون دلیل کافی
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال : الگویی از رفتارهای عجیب و غریب یا غیرعادی و مشکل در برقراری ارتباط
دسته B (رفتار نمایشی، احساسی یا نامنظم)
- اختلال شخصیت ضداجتماعی : عادت به سو استفاده یا استثمار دیگران، بدون عذاب وجدان
- اختلال شخصیت مرزی : الگوی مداومی از رفتارهای تکانشی، تغییر خلق و خو، خود پنداره ناپایدار و مشکلات در روابط.
- اختلال شخصیت خودشیفته : احساس اهمیت شدید برای خود و عدم همدلی با دیگران
دسته C (رفتارهای ناشی از ترس و اضطراب)
- اختلال شخصیت دوری‌گزین یا اجتنابی : دوری گزینی زیاد از موقعیت های اجتماعی به علت ترس از طرد شدن و احساس بی کفایتی.
- اختلال شخصیت وابسته : احساس درماندگی، تسلیم بودن یا ناتوانی در تصمیم گیری ساده یا مراقبت از خود، از علائم این اختلال هستند.
- اختلال شخصیت وسواسی اجباری : توجه زیاد به نظم، پیروی از قوانین، کنترل و کمال گرایی
5. اختلالات مرتبط با تروما و استرس
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) اختلال اصلی در این دسته است. این یک اختلال روانپزشکی است که در آن فرد در اثر مشاهده یا تجربه یک موقعیت آسیب زا در گذشته، دچار ناراحتی شدید و اختلال در زندگی روزمره می شود.
یک بلای طبیعی، تصادف جدی، جنگ، تجاوز و خشونت جنسی نمونه هایی از این حوادث آسیب زا هستند.
افراد مبتلا به PTSD، حتی با گذشت زمان زیاد از آن حادثه، افکار و احساسات شدید و آزاردهنده‌ای را در رابطه با آن حادثه آسیب زا تجربه می‌کنند.
این افراد احتمالا از قرار گیری در موقعیت هایی که یادآور خاطره آن رویداد آسیب زا هستند، اجتناب کرده یا به چیزهای معمولی که آنها را به یاد آن زمان آسیب زا می اندازد، به شدت واکنش نشان دهند.
اختلالات استرس پس از سانحه گاهی اوقات به انواع زیر تقسیم می شوند، اگرچه در DSM-5 گنجانده نشده اند:
- PTSD پیچیده : PTSD که به جای یک رویداد آسیب زای منفرد، در اثر ترومای طولانی مدت و مکرر (مانند سوء استفاده جنسی یا فیزیکی طولانی مدت) ایجاد می شود.
- PTSD با شروع تاخیری : PTSD که بیش از شش ماه پس از رویداد محرک ایجاد می شود.
- PTSD با علائم تجزیه ای : بروز گسستگی زیاد یا گسست از واقعیت و مسخ شخصیت، هنگام یادآوری تجربه آسیب زا
6. اختلالات روان پریشی
اختلالات روان پریشی بیماری های روانی هستند که در آن فرد در اثر ایجاد افکار و ادراکات غیرطبیعی، ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهد.
در این اختلالات، هذیان و توهم شایع است. اختلالات روان پریشی می تواند باعث پریشانی شدید و ایجاد چالش برای داشتن عملکرد مناسب در زندگی روزمره شود.
انواع اختلالات روان پریشی شامل موارد زیر است:
- اسکیزوفرنی : با توهم، هذیان، رفتار غیرعادی و انزوا مشخص می شود.
- اختلال اسکیزوافکتیو : ترکیبی از ویژگی های روان پریشی مانند هذیان و علائم خلقی مانند افسردگی
- اختلال اسکیزوفرنی : دوره اسکیزوفرنی که بیش از یک ماه و کمتر از شش ماه طول می کشد
- اختلال هذیانی : تجربه هذیان، بدون وجود علائم یا رفتارهای غیرعادی رایج در اسکیزوفرنی
- اختلال روان پریشی مختصر : دوره کوتاه مدت روان پریشی که کمتر از یک ماه طول می کشد
- اختلال روانپریشی ناشی از مواد : روان پریشی ناشی از اثرات کوتاه مدت یا بلندمدت برخی داروها مانند LSD
- اختلال روان پریشی ناشی از یک بیماری
بیشتر بخوانید : اختلال اوتیسم چیست + انواع، علائم و علت‌ها
علت اختلالات روانی
- استرس
- مورد سو استفاده قرار گرفتن
- مورد بی توجهی قرار گرفتن
- مشکلات مربوط به تربیت والدین
- خوش شانسی غیرمنتظره
- تجربیات بد دوران کودکی
- قلدری
- مشکلات مربوط به رابطه
- مشکلات عزت نفس
- فشار اجتماعی
- ارزش های فرهنگی
- فقر
- مواد مخدر
- زمینه های ژنتیکی
- سوء مصرف مواد توسط والدین در دوران بارداری
- بیماری ها
- نقایص مغزی
- بیکاری
- بی خانمانی
- انزوای اجتماعی
- بیخوابی
- چاقی
- تبعیض
علائم اختلالات روانی
افراد مبتلا به اختلالات روانی علائم خاصی را به صورت ذهنی یا رفتاری تجربه می کنند. برخی از اختلالات روانی علائم مفصلی دارند. در اینجا فقط به بخشی از این نشانه ها اشاره می کنیم:
- نگرانی، مشکل داشتن و پریشانی
- عصبانیت و پرخاشگری
- تغییر در اشتها و صرف غذا
- سوء مصرف مواد، الکل یا تنباکو
- تغییرات رفتاری و خلقی
- کاهش یا افزایش میل جنسی
- اندوه، نا امیدی، احساس پوچی و بی انگیزگی
- خستگی مفرط و کمبود انرژی
- توهم و هذیان
- مشکل در خوابیدن
- افکار خودکشی یا مرگ
- مشکل در ارتباط با دیگران
- فراموشی و عدم تمرکز
تشخیص اختلالات روانی
شناسایی اختلالات روانی یک کار تخصصی و چالش برانگیز است. برخی از اختلالات روانی علائم مشترک یا مشابهی دارند.
به همین دلیل تشخیص اختلالات روانی توسط روانشناسان و روانپزشکان یک مسئله جدی است.
اشتباه در شناسایی بیماری به معنای شکست قطعی درمان خواهد بود، فرض کنید اگر پزشک درد قلبی یک فرد که در اصل مربوط به مسمومیت غذایی است را سرطان روده بزرگ تشخیص دهد، چه اتفاقی می افتد؟! این در مورد اختلالات روانی نیز صدق می کند.
روانشناسان و روانپزشکان از ابزارهای مختلفی برای شناسایی اختلالات روانی استفاده می کنند، مانند:
- راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی DSM-5
- مصاحبه بالینی
- تست روانشناسی
- آزمایشات و سوابق پزشکی
- گزارش های بستگان
سخنی از یادمان طب
ابتلا به بیماری روانی هنوز یک انگ محسوب می شود. اما با افزایش آگاهی درباره سلامت روان، بیشتر می‌توان از انگ پیرامون این مسائل کاست و فرصت بیشتری برای دریافت کمک‌های مورد نیاز برای همه ایجاد کرد.
درگیر بودن با افکار، رفتارها یا ناراحتی های عاطفی مرتبط با یک بیماری روانی، می تواند ترسناک و منزوی کننده باشد. با این حال، امیدواریم که با افزایش آگاهی در مورد انواع بیماری های روانی و ایجاد منابعی برای یادگیری بیشتر در مورد آنها، این افراد بیشتر برای دریافت کمک به متخصصان سلامت روان، گروه های پشتیبانی یا دوستان مراجعه کنند.
اگرچه بیماری روانی می تواند ناشی از عوامل غیر قابل کنترل باشد، اما امکان یادگیری بیشتر در مورد بیماری روانی و درخواست کمک وجود دارد.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
