علت زردی پوست چیست؟
یرقان اصطلاحی پزشکی است که به معنی زردی پوست و چشم ها است. یرقان، به تنهایی بیماری نیست، اما نشانه بسیاری از بیماری های زمینه ای است.
یرقان زمانی ایجاد می شود که مقادیر بسیار زیاد بیلی روبین در بدن انسان وجود دارد. بیلی روبین، رنگدانه زردی است که از تجزیه سلول های قرمز مرده خون توسط کبد ایجاد می شود.
گاهی یرقان نشان دهنده وجود مشکل در عملکرد سلول های قرمز خون، کبد، کیسه صفرا یا پانکراس است.
عارضه هایی که باعث ایجاد یرقان و زردی پوست می شوند
عارضه های داخلی بسیاری می توانند منجر به زردی پوست شوند. در اینجا لیستی از 23 علت احتمالی آورده شده است.
هپاتیت
- این عارضه التهابی کبد، ناشی از عفونت، بیماری خود ایمنی، از دست دادن بیش از حد خون، دارو، مواد سمی یا الکل است.
- بر اساس علت، هپاتیت می تواند حاد یا مزمن باشد.
- علائم احتمالی شامل خستگی، بی اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، خارش پوست، درد در بخش راست و فوقانی شکم، زردی پوست یا چشم و تجمع مایعات در شکم هستند.
یرقان نوزادان
- یرقان نوزادان، عارضه ای شایع است که زمانی رخ می دهد که سطح بیلی روبین خون نوزاد پس از تولد، بالا است.
- اغلب اوقات بیلی روبین با رشد کبد و آغاز تغذیه کودک، خود به خود از بین می رود زیرا بیلی روبین از بدن خارج می شود.
- سطح بسیار بالای بیلی روبین می تواند نوزاد را در معرض ناشنوایی، فلج مغزی یا سایر شکل های آسیب مغزی قرار دهد، بنابراین یرقانی که پس از تولد ایجاد می شود، باید به دقت تحت نظر قرار گیرد.
- اولین علامت یرقان، زردی پوست یا چشم ها طی دو یا چهار روز پس از تولد است و گاهی این زردی پیش از انتشار به سایر نقاط بدن، از صورت شروع می شود.
- علائم سطح بسیار بالا و خطرناک بیلی روبین شامل تغذیه ضعیف، بی میلی، گریه با فرکانس بالا و نوعی از زردی است که با گذشت زمان انتشار یافته یا تشدید می شود.
یرقان یا زردی پوست ناشی از شیر مادر
- این نوع یرقان با تغذیه با شیر مادر مرتبط است.
- معمولا یک هفته پس از تولد ایجاد می شود.
- معمولا باعث هیچ گونه مشکلی نشده و نهایتا خود به خود از بین می رود.
- باعث زردی پوست و سفیدی چشم، خستگی، افزایش وزن کم و گریه با فرکانس بالا می شود.
تالاسمی
- تالاسمی، یک اختلال خونی ارثی است که در آن، بدن شکلی غیر طبیعی از هموگلوبین را می سازد.
- این اختلال منجر به تخریب بیش از اندازه سلول های قرمز خون و در نتیجه آنمی می شود.
- تالاسمی، سه نوعی اصلی دارد که در علائم و شدت تفاوت دارند.
- علائم شامل بدشکلی های استخوانی، ادرار تیره، تاخیر در رشد و نمو، خستگی مفرط و زردی یا رنگ پریدگی پوست است.
سرطان پانکراس
- سرطان پانکراس زمانی ایجاد می شود که سلول های پانکراس، سرطانی شده و خارج از کنترل رشد می کنند.
- گاهی تشخیص سرطان پانکراس دشوار بوده و اغلب در مراحل پیشرفته تر بیماری تشخیص داده می شود.
- علائم شایع عبارت اند از بی اشتهایی، کاهش وزن ناخواسته، شکم درد یا کمر درد، لخته خون، یرقان و افسردگی.
هپاتیت B
- عفونت با ویروس هپاتیت B باعث این نوع التهاب کبدی می شود.
- عفونت از طریق تماس مستقیم با خون آلوده، استفاده از سوزن آلوده یا سوزن مشترک، انتقال از مادر به فرزند در زمان تولد، رابطه جنسی دهانی، مهبلی و مقعدی بدون کاندوم و استفاده از تیغ یا هرگونه وسیله شخصی دیگر که آغشته به بقایای مایع آلوده باشد، منتشر می شود.
- علائم شایع عبارت اند از خستگی، ادرار تیره، درد مفصلی و عضلانی، بی اشتهایی، تب، ناراحتی در شکم، ضعف و زردی ناحیه سفید چشم و صورت.
- عوارض هپاتیت B مزمن شامل سیروز، نارسایی کبد، سرطان کبد و مرگ است.
کمبود گلوکوز-6-فسفات دهیدروژناز
- این ناهنجاری ژنتیکی منجر به کمبود گلوکوز-6-فسفات دهیدروژناز در خون می شود.
- کمبود گلوکوز-6-فسفات دهیدروژناز باعث تجزیه و تخریب پیش از موعد سلول های قرمز خون و در نتیجه آنمی می شود.
- خوردن باقلا و حبوبات، عفونت یا مصرف داروهای به خصوص می تواند آنمی را تحریک کند.
- خستگی، زردی پوست و چشم، تنگی نفس، ضربان قلب تند، ادرار تیره یا زرد-نارنجی، رنگ پریدگی و سرگیجه از علائم احتمالی هستند.
هپاتیت C
- برخی افراد علائم خفیف تا شدیدی مانند تب، ادرار تیره، بی اشتهایی، درد یا ناراحتی در شکم، درد مفصلی و یرقان را گزارش می کنند.
- عفونت با ویروس هپاتیت C باعث این نوع التهاب کبدی می شود.
- هپاتیت C از طریق تماس خون-به-خون با فرد مبتلا به ویروس منتقل می شود.
- تقریبا 70 تا 80 درصد از افراد مبتلا به هپاتیت C علائم ندارند.
هپاتیت E
- هپاتیت E به عنوان یک بیماری حاد و جدی کبدی، ناشی از ویروس هپاتیت E است.
- عفونت از طریق نوشیدن یا خوردن غذای آلوده یا آب، انتقال خون یا انتقال از مادر به فرزند منتشر می شود.
- در اغلب موارد، عفونت خود به خود پس از چند هفته از بین رفته اما در موارد نادر، عفونت باعث نارسایی کبد می شود.
- زردی پوست، ادرار تیره، درد مفصلی، بی اشتهایی، درد در شکم، بزرگ شدن کبد، حالت تهوع، استفراغ، خستگی و تب از علائم احتمالی هستند.
بیشتر بخوانید: علت زردی چشم ها
بیماری کبدی ناشی از الکل
- این عارضه التهابی کبد ناشی از مصرف مقادیر زیاد الکل طی مدت زمان طولانی است.
- علائم بر اساس میزان آسیب به کبد متفاوت هستند.
- خونریزی یا کبودی آسان، خستگی، تغییرات وضعیت ذهنی، یرقان، درد یا تورم در شکم، حالت تهوع و استفراغ و کاهش وزن، همگی از علائم احتمالی هستند.
هپاتیت D
- عفونت با ویروس هپاتیت B و D باعث این نوع التهاب کبدی می شود.
- تنها در صورتی امکان ابتلا به هپاتیت D وجود دارد که فرد هپاتیت B داشته باشد.
- عفونت، مسری بوده و از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد آلوده منتقل می شود.
- علائم شامل زردی پوست و چشم، درد مفصلی، درد شکمی، استفراغ، بی اشتهایی، ادرار تیره و خستگی است.
سنگ کیسه صفرا
- سنگ کیسه صفرا زمانی شکل می گیرد که غلظت بالایی از صفرا، بیلی روبین یا کلسترول در مایع ذخیره شده در کیسه صفرا وجود دارد.
- سنگ کیسه صفرا معمولا تا زمانی که باعث انسداد دهانه کیسه یا مجاری صفراوی شود، ایجاد علائم یا درد نمی کند.
- پس از خوردن غذاهای پر چرب، درد در بخش راست و فوقانی شکم یا درد معده آغاز می شود.
- سایر علائم شامل درد به همراه حالت تهوع، استفراغ، ادرار تیره، مدفوع سفید، اسهال، آروغ و سوء هاضمه است.
هپاتیت A
- عفونت با ویروس هپاتیت A باعث این نوع التهاب کبدی می شود.
- یکی از مسری ترین شکل های هپاتیت است که از طریق غذا یا آب آلوده منتقل می شود.
- معمولا جدی نبوده و اثرات بلندمدتی ایجاد نمی کند و با ایمنی سازی پیش از سفر به مناطق همه گیر یا مناطقی که از نظر بهداشتی ضعیف هستند، امکان پیشگیری وجود دارد.
- علائم شامل آغاز سریع حالت تهوع، استفراغ، درد شکمی، تب، بی اشتهایی و بدن درد است.
- ممکن است طی یک هفته پس از ابتلا به ویروس، ادرار تیره، مدفوع کم رنگ، زردی پوست و سفیدی چشم، خارش پوست و بزرگ شدن کبد رخ دهد.
سیروز
- اسهال، کاهش اشتها و وزن، تورم شکم
- کبودی و خونریزی آسان
- عروق خونی کوچک و عنکبوتی شکل که از زیر پوست قابل مشاهده هستند
- زردی پوست یا چشم و خارش پوست
انسداد مجرای صفراوی
- اغلب اوقات ناشی از سنگ کیسه صفرا است اما ممکن است در اثر آسیب به کبد یا کیسه صفرا، التهاب، تومور، عفونت، کیست یا آسیب کبد نیز ایجاد شود.
- زردی پوست یا چسم، خارش شدید پوست، مدفوع کم رنگ، ادرار بسیار تیره
- درد در بخش راست و بالای شکم، حالت تهوع، استفراغ، تب
- انسداد می تواند منجر به عفونتی شود که نیازمند مراقبت پزشکی فوری است
کم خونی داسی شکل
- کم خونی داسی شکل، یک بیماری ژنتیکی در سلول های قرمز خون است که باعث می شود این سلول ها شکل هلال یا داس بگیرند.
- سلول های داسی شکل، بیشتر مستعد به دام افتادن در عروق کوچک هستند و همین امر مانع از رسیدن خون به نقاط مختلف بدن می شود.
- سلول های داسی شکل، سریع تر از سلول های طبیعی تخریب می شوند و همبن امر منجر به آنمی می شود.
- علائم شامل خستگی مفرط، رنگ پریدگی پوست و لثه، زردی پوست و چشم، تورم و درد در دست ها و پاها، عفونت مکرر و درد شدید در قفسه سینه، پشت، دست ها یا پاها است.
سرطان کبد
- سرطان کبد، نوعی از سرطان است که زمانی رخ می دهد که سلول های کبد، سرطانی شده و بدون کنترل رشد می کنند.
- انواع مختلف سرطان کبد از سلول های مختلفی نشات می گیرد که کبد را می سازند.
- ناراحتی در شکم، درد و حساسیت، خصوصا در بخش راست و فوقانی شکم، از علائم احتمالی هستند
- سایر علائم شامل زردی پوست و سفیدی چشم، مدفوع سفید، حالت تهوع، استفراغ، کبودی یا خونریزی آسان، ضعف و خستگی هستند
التهاب حاد پانکراس
- این التهاب دردناک پانکراس، معمولا ناشی از سنگ کیسه صفرا یا استفاده بیش از حد الکل است
- درد شدید، مداوم و ناگهانی در بخش فوقانی شکم ممکن است به پشت منتقل شود
- درد با دراز کشیدن به پشت بدتر شده و هنگام نشستن یا خم شدن به جلو بهتر می شود
- گاهی حالت تهوع و استفراغ رخ می دهد.
کم خونی همولیتیک خود ایمنی ایدیوپاتیک
- این دسته از اختلالات خونی نادر و جدی، زمانی رخ می دهد که سرعت تولید سلول های قرمز خون نسبت به سرعت تخریب آن ها کمتر است.
- این اختلالات می تواند در هر سنی رخ داده و به طور ناگهانی یا تدریجی پیشرفت کند.
- تخریب سلول قرمز خون باعث کم خونی متوسط تا شدید می شود
- علائم شامل افزایش ضعف و خستگی، تنگی نفس، رنگ پریدگی یا زردی پوست، ادرار تیره، تند شدن ضربان قلب، سردرد، درد عضلانی، حالت تهوع، استفراغ و درد شکمی است.
واکنش ناسازگاری ABO
- این واکنش نسبت به ناسازگاری خون پس از انتقال خون، نادر اما جدی و مهلک است.
- علائم طی چند دقیقه پس از انتقال خون آغاز می شود
- این علائم شامل تب و لرز، مشکلات تنفسی، درد عضلانی و حالت تهوع است
- درد قفسه سینه، درد شکم و پشت، وجود خون در ادرار و یرقان، از علائم احتمالی دیگر است
کم خونی همولیتیک ناشی از دارو
- این کم خونی زمانی رخ می دهد که یک دارو باعث حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به سلول های قرمز خودی می شود.
- علائم می تواند چند دقیقه تا چند روز پس از مصرف دارو آغاز شود
- علائم شامل خستگی، ادرار تیره، رنگ پریدگی پوست و لثه ها، تند شدن ضربان قلب، تنگی نفس، زردی پوست یا سفیدی چشم ها است.
تب زرد
- تب زرد، یک بیماری ویروسی، جدی، مهلک و مشابه آنفولانزا است که توسط پشه ها منتقل می شود
- در برخی نقاط آفریقا و آمریکای جنوبی شایع تر است
- با واکسیناسیون، امکان پیشگیری وجود دارد
- علائم اولیه عفونت، مشابه ویروس آنفولانزا بوده که شامل تب، لرز، سردرد، بدن درد و بی اشتهایی است
- طی فاز سمی عفونت، ممکن است علائم تا 24 ساعت ناپدید شده و سپس به همراه علائم دیگری مانند کاهش ادرار، درد شکمی، استفراغ، مشکلات ریتم قلبی، حمله، هذیان خونریزی از دهان، بینی و چشم ها برگردد.
بیماری ویل
- بیماری ویل، شکل شدید عفونت باکتریایی لپتوسپیروز است که کلیه، کبد، ریه ها یا مغز را درگیر می کند
- از طریق تماس با خاک یا آب آلوده یا ادرار، خون یا بافت حیواناتی که آلوده به باکتری هستند، منتقل می شود
- علائم شامل حالت تهوع، بی اشتهایی، کاهش وزن، خستگی، تورم مچ پا یا دست ها، ورم کبد، کاهش ادرار، تنگی نفس، افزایش ضربان قلب و زردی پوست و چشم ها است.
علائم زردی پوست یا یرقان
زردی پوست و چشم، مشخصه یرقان هستند. در موارد شدیدتر، گاهی سفیدی چشم ها به قهوه ای یا نارنجی می گراید.
گاهی نیز فرد دچار تیرگی ادرار و کم رنگ شدن مدفوع می شود.
اگر عارضه ای زمینه ای مانند هپاتیت ویروسی، عامل یرقان باشد، ممکن است علائم دیگری مانند خستگی مفرط و استفراغ نیز تجربه شود.
برخی افراد هنگام زرد شدن پوست خود، تشخیص اشتباه می دهند. باید به خاطر داشت افراد مبتلا به یرقان، معمولا زردی پوست و زردی چشم را هم زمان دارند.
در صورتی که زردی فقط در پوست باشد، ممکن است ناشی از وجود بتا کاروتن بسیار زیاد در سیستم بدن باشد.
بتا کاروتن، آنتی اکسیدانی است که در غذاهایی مثل هویج، کدو حلوایی و سیب زمینی شیرین یافت می شود. زیادی این آنتی اکسیدان، عامل ایجاد یرقان نیست.
علت زردی پوست یا یرقان
سلول های قرمز فرسوده خون به سمت کبد حرکت کرده و در آنجا تجزیه می شوند. بیلی روبین، رنگدانه زردی است که از تجزیه این سلول ها تشکیل می شود.
یرقان زمانی ایجاد می شود که کبد، بیلی روبین را به طریق همیشگی متابولیز نمی کند.
ممکن است کبد، آسیب دیده و نتواند این فرآیند را اجرا کند. گاهی بیلی روبین نمی تواند خود را به مجرای گوارشی، جایی که در آن از طریق مدفوع دفع می شود، برساند.
در موارد دیگر، ممکن است بیلی روبین بسیار زیادی قصد وارد شدن به کبد را داشته باشد یا تعداد بسیار زیادی سلول قرمز خون به یک باره بمیرند.
یرقان در بزرگسالان نشانه موارد زیر است:
- استفاده بیش از حد از الکل
- سرطان کبد
- تالاسمی
- سیروز (زخم کبد، معمولا در اثر الکل)
- سنگ کیسه صفرا
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- هپاتیت C
- هپاتیت D
- هپاتیت E
- سرطان پانکراس
- کمبود گلوکوز-6-فسفات دهیدروژناز
- انسداد مجرای صفراوی
- کم خونی داسی شکل
- التهاب حاد پانکراس
- واکنش ناسازگاری ABO
- کم خونی همولیتیک ناشی از دارو
- تب زرد
- بیماری ویل
- اختلالات خونی دیگر از جمله کم خونی همولیتیک (پارگی یا تخریب سلول های قرمز خون که منجر به کاهش تعداد این سلول ها در جریان خون و در نتیجه، خستگی و ضعف می شود)
- واکنش ناسازگار نسبت به یک دارو مثل استامینوفن یا مصرف بیش از حد آن
یرقان در نوزادان تازه متولد شده نیز بسیار دیده می شود، خصوصا آن هایی که نارس یه دنیا می آیند.
گاهی مقدار بیلی روبین در بدن نوزاد تازه متولد شده بالا است زیرا کبد آن ها رشد کافی را نداشته است. این عارضه، یرقان ناشی از شیر مادر نیز نامیده می شود.
تست و تشخیص زردی پوست
پزشک در ابتدا برای تعیین علت یرقان تست خون تجویز می کند. تست خون، نه تنها مجموع بیلی روبین بدن را تعیین می کند، بلکه بیماری های دیگر از جمله هپاتیت را نیز تشخیص می دهد.
سایر تست های تشخیصی عبارت اند از:
- تست عملکرد کبد، مجموعه ای از تست ها که سطح پروتئین ها و آنزیم های به خصوصی را که کبد در حالت سالم و آسیب دیده تولید می کند، اندازه گیری می کند.
- شمارش کامل خون، برای بررسی شواهد کم خونی همولیتیک
- تست های تصویربرداری، که شامل تست فراصوت شکمی (با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از اندام های داخلی) و سی تی اسکن است
- نمونه برداری کبدی، که شامل برداشتن چند نمونه کوچک از بافت کبد برای تست و معاینه میکروسکوپیک است
شدت یرقان در نوزادان تازه متولد شده معمولا به کمک تست خون تشخیص داده می شود. با وارد کردن سوزن به انگشت شست پای نوزاد، نمونه گیری خون انجام می شود.
در صورتی که نتایج حاکی از یرقان متوسط تا شدید باشد، متخصص اطفال، توصیه به درمان خواهد داشت.
درمان زردی پوست
یرقان به تنهایی بیماری نیست بلکه نشانه ای از بیماری های زمینه ای متعددی است. نوع درمان یرقان به علت آن بستگی دارد.
پزشک، علت را درمان خواهد کرد، نه فقط علامت را. با شروع درمان، احتمالا زردی پوست به حالت طبیعی برخواهد گشت.
مطابق موسسه کبد آمریکا، اغلب موارد یرقان در نوزادان طی یک یا دو هفته برطرف می شود.
یرقان متوسط معمولا در بیمارستان یا خانه با نور درمانی با هدف از بین بردن بیلی روبین اضافی درمان می شود.
امواج نوری به کار رفته در نور درمانی توسط پوست و خون نوزاد جذب می شود. نور به بدن کمک می کند بیلی روبین را برای خروج از بدن به محصولات زائد تبدیل کند.
مدفوع مکرر مایل به سبز، یکی از اثرات شایع این درمان است که همان بیلی روبین است که از بدن خارج می شود.
گاهی نور درمانی شامل استفاده از پد چراغ دار است که نور طبیعی خورشید را شبیه سازی کرده و بر روی پوست کودک قرار می گیرد.
در موارد شدید، برای از خارج کردن بیلی روبین، از تزریق خون کمک گرفته می شود.
دورنما
یرقان معمولا با درمان علت زمینه ای از بین می رود. دورنما به وضعیت کلی فرد بستگی دارد. از آنجا که یرقان می تواند نشانه یک بیماری جدی باشد، باید فورا به پزشک مراجعه شود.
موارد خفیف یرقان در نوزادان تازه متولد شده، خود به خود بدون درمان برطرف شده و موجب هیچ گونه مشکل کبدی ماندگار نمی شود.
برای دریافت نوبت جهت تشخیص علت زردی پوست یا یرقان و شروع درمان های مناسب یک نوبت ملاقات با پزشکان ما در کلینیک یادمان واقع در شهرک غرب تنطیم کنید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
