علت زردی چشم ها
بخش سفید چشم ها (صلبیه)، هنگام ابتلا به عارضه ای به نام یرقان، زرد می شوند. یکی از علت زردی چشم ها در اثر انباشه شدن ماده بیلی روبین است. در ادامه بیشتر در این باره توضیح خواهیم داد.
سفیدی چشم ها ممکن است زمانی که بدن، دارای مقادیر زیاد ماده ای شیمیایی به نام بیلی روبین باشد، زرد شوند.
بیلی روبین، ماده ای زرد رنگ است که زمانی که سلول های قرمز خون، تجزیه می شوند، شکل می گیرند.
معمولا این وضعیت، مشکلی ایجاد نمی کند. کبد، بیلی روبین را از خون تصفیه می کند و از آن برای ساختن مایعی به نام صفرا استفاده می کند.
صفرا از میان لوله هایی باریک (به نام مجاری صفراوی) عبور می کند تا به مجرای گوارشی برسد و سپس به عنوان ماده زائد از بدن خارج شود.
اما اگر مقادیر بسیار زیادی از بیلی روبین در خون وجود داشته باشد یا اگر کبد نتواند با سرعت کافی از این ماده خلاص شود، بیلی روبین در بدن انباشته می شود و می تواند چشم ها را زرد کند.
این وضعیت، یرقان نام دارد.
دلایل شایع زردی چشم ها
زردی چشم ها ممکن است به دلایل بسیاری رخ دهد، شامل:
هپاتیت
در هپاتیت، کبد متورم می شود. اغلب، علت آن ویروسی است که سلول های کبدی را عفونی می کند.
عفونت ممکن است کوتاه مدت (حاد) یا بلندمدت (مزمن) باشد که بدین معنی است که حداقل 6 ماه ادامه پیدا می کند.
هپاتیت به کبد آسیب می رساند لذا کبد نمی تواند بیلی روبین را تصفیه کند. این امر می تواند منجر به یرقان شود.
گاهی اوقات، داروها یا بیماری های خود ایمنی (که در آن، سیستم ایمنی به بدن حمله می کند)می تواند باعث هپاتیت شود.
سنگ کیسه صفرا
این قطعات سخت و ریگ مانند در کیسه صفرا، اندامی کوچک زیر کبد، تشکیل می شوند. سنگ صفرا، شایع ترین علت انسداد مجاری صفراوی است.
مجاری صفراوی را مانند یک ناودان در نظر بگیرید که مایع را از کبد به کیسه صفرا (محل ذخیره آن) و سپس به روده کوچک حمل می کند.
اگر مجاری صفراوی توسط سنگ ها مسدود شده باشند، بیلی روبین در خون انباشته می شود. این امر باعث زرد شدن بخش سفید چشم ها می شود.
برخی بیماری های نادر کبدی نیز می توانند مجاری صفراوی را مسدود کنند.
مصرف بیش از حد الکل
اگر فرد به مدت طولانی (معمولا حداقل 8 تا 10 سال) الکل بنوشد، می تواند منجر به آسیب شدید به کبد شود.
در برخی افراد، این امر می تواند منجر به التهابی شود که سلول های کبدی را نابود می کند.
طی زمان، ممکن است بافت اسکار جایگزین بافت سالم کبدی شود و انجام وظایف را در کبد دشوارتر کند.
داروهای خاص
داروهایی که با یرقان مرتبط هستند عبارت اند از:
- استامینوفن (مصرف بسیار زیاد)
- پنی سیلین (مانند آموکسی سیلین/کلاولانات)
- قرص های پیشگیری از بارداری
- کلرپرومازین (برای درمان برخی اختلالات ذهنی/مزاجی به خصوص به کار می رود)
- استروییدها
عفونت کبد
ویروس هپاتیت، شایع ترین علت عفونت کبد است اما این عفونت می تواند ناشی از انگل هایی مثل کرم کبد نیز باشد.
از طریق خوردن ماهی خام یا کم پخت یا گیاهان عفونی، امکان ابتلا وجود دارد.
این عفونت در ایالات متحده شایع نیست، اما آسکاریس یا کرم حلقوی می تواند وارد مجاری صفراوی شود و آن ها را مسدود کند.
واکنش نسبت به انتقال خون
اگر خونی به فرد تزریق شود که نوع آن نادرست است – مثلا اگر خون فرد، نوع A باشد ولی نوع B دریافت کند – ممکن است سیستم ایمنی خون نادرست را از بین ببرد و باعث آزاد شدن بیلی روبین و ایجاد یرقان شود.
این مشکل به علت تست خون نادر است اما به عنوان یک وضعیت اورژانسی در نظر گرفته می شود.
کم خونی داسی شکل
بیماری های داسی شکل، خصوصا در مردم آفرقا یا نژاد کارائیبی شایع است.
این بیماری ها باعث می شوند بدن، سلول های قرمزی بسازد که چسبناک و خمیده هستند و این سلول ها زودتر از آنکه کبد بتواند آن ها را فیلتر کند، می میرند.
بیلی روبین حاصل از این سلول ها در بدن انباشته می شوند و باعث یرقان می شوند.
مالاریا
انگل عامل مالاریا از گزش یک حشره یا از طریق تماس مستقیم با خون عفونی وارد بدن فرد می شود.
ممکن است سلول های خونی از هم بپاشند یا آسیب ببینند و از طریق کبد یا طحال فیلتر شوند. از دست دادن سلول های قرمز خون، باعث کم خونی و یرقان می شود.
سیروز
این عارضه باعث می شود بافت اسکار، جایگزین سلول های سالم کبد شود. این وضعیت، به آرامی و طی مدت زمانی طولانی رخ می دهد.
بسیاری از شکل های بیماری ها و عارضه های کبدی، باعث سیروز می شوند. شایع ترین مواردی که احتمال آن را افزایش می دهند عبارت اند از:
- مصرف بیش از حد الکل
- چاقی که احتمال ابتلا به سایر عارضه هایی که منجر به سیروز می شود را افزایش می دهد.
- عفونت هپاتیت B یا هپاتیت C طولانی مدت
با تشکیل بیشتر و بیشتر بافت اسکار، انجام وظایف برای کبد دشوارتر می شود.
بیماری کبد چرب غیر الکلی
زمانی که چربی بسیار زیادی در کبد تجمع یابد، حتی اگر فرد، الکل بسیار کمی بنوشد یا اصلا ننوشد، این وضعیت، بیماری کبد چرب غیر الکلی نام دارد.
شکل شدیدتر این عارضه، استئاتوهپاتیت غیر الکلی، منجر به التهاب کبد و ایجاد بافت اسکار (سیروز) می شود.
کم خونی همولیتیک
کم خونی، عارضه ای است که در آن، خون، فاقد سلول های قرمز سالم است. انواع مختلفی وجود دارد. در کم خونی همولیتیک، بدن، سلول های قرمز را به سرعت تجزیه می کند.
در این حالت، بیلی روبین بیشتری نسبت به توان کبد آزاد می شود.
انسان ممکن است با این نوع کم خونی متولد شده باشد یا ممکن است ناشی از مواردی مانند عفونت یا اختلالات خودایمنی باشد.
سرطان و زردی چشم
سرطان کبد
سرطانی که از کبد شروع یا منتشر می شود، شایع ترین علت یرقان در افراد مبتلا به سرطان است.
این وضعیت می تواند به سلول های کبدی یا مجاری صفراوی آسیب برساند و از طریق بر کیفیت فرآوری بیلی روبین تاثیر می گذارد.
سرطان پانکراس
تومورهای درون پانکراس می تواند به مجاری صفراوی فشار وارد کند. اگر صفرا نتواند از کبد به روده کوچک تخلیه شود، بیلی روبین انباشته می شود.
زمانی که سرطان پانکراس گسترش پیدا می کند، اغلب به کبد می رود. این وضعیت نیز می تواند منجر به یرقان شود.
سرطان کیسه صفرا
این شکل نادر از سرطان، معمولا باعث علائم نمی شود، تا زمانی که تومور بزرگ شود یا سرطان گسترش پیدا کند.
زمانی که تومور به اندازه کافی بزرگ می شود که مجاری صفراوی را مسدود کند، می تواند منجر به یرقان شود.
دلایل کمتر شایع زردی چشم ها
بیماری های مجرای صفراوی
سنگ صفرا، شایع ترین بیماری مجرای صفراوی است اما برخی عارضه های نادر می تواند باعث یرقان شود، مانند:
- آترزی صفراوی. این یک انسداد مجرای صفراوی است که معمولا نوزادان 2 تا 6 هفته را پس از تولد درگیر می کند.
- کلانژیت صفراوی اولیه. این بیماری، مجاری صفراوی را طی زمان از بین می برد.
- کلانژیت اسکلروزینگ اولیه. باعث ایجاد بافت اسکار در مجاری می شود.
کولیت زخمی
آسیب کبدی ناشی از کولیت زخمی می تواند منجر به کلانژیت اسکلروزینگ اولیه و سپس یرقان شود.
سارکوئیدوز
این بیماری التهابی می تواند محرک سیستم ایمنی برای حمله به بافت های بدن باشد. در صورت آسیب به کبد، امکان ابتلا به یرقان وجود دارد.
سارکوئیدوز می تواند باعث ایجاد برآمدگی های کوچک زرد رنگ بر روی چشم ها نیز شود.
آمیلویدوز
این عارضه باعث تجمع یک پروتئین غیر طبیعی به نام آمیلویید در بافت و اندام ها می شود. یرقان می تواند زمانی ایجاد شود که رسوبات در کبد ایجاد شوند.
پانکراتیت
معمولا به خاطر انسداد مجرای صفراوی، یرقان، یکی از عوارض شایع پانکراتیت است.
سندروم گیلبرت
این عارضه نادر، تنها حدود 3% تا 7% از افراد را درگیر می کند. اگر فردی با این بیماری متولد شود، کبد او، آنزیمی را که برای فرآوری بیلی روبین لازم است، به اندازه کافی تولید نمی کند.
نتیجه، افزایش سطح بیلی روبین در خون و زردی چشم ها است.
سندروم دوبین-جانسون
سندروم دوبین- جانسون یک اختلال نادرتر است که کبد را درگیر می کند و می تواند باعث یرقان شود. این بیماری به صورت خانوادگی به ارث می رسد.
زردی چشم در نوزادان
بسیاری از نوزادان تازه متولد شده، به خاطر تجمع خفیف بیلی روبین، یرقان دارند. ممکن است موارد زیر دیده شود:
- چشم و پوست زرد، که از صورت شروع می شود و به سمت پایین حرکت می کند
- غذا خوردن ضعیف
- خواب آلودگی بیشتر
سطوح بالای بیلی روبین می تواند باعث تشنج، از دست دادن شنوایی و آسیب مغزی شود. پزشک باید در صورت وجود علائم یرقان، به طور مداوم سطح بیلی روبین کودک را زیر نظر داشته باشد.
بدن کودک از طریق مدفوع، بیلی روبین اضافی را دفع می کند. شیر مادر، خاصیت ملین دارد، بنابراین آن ها بیشتر مدفوع می کنند.
لازم است حداقل هشت بار در روز با شیر مادر تغذیه شوند.
نورهای به خصوص نیز می تواند به بددن کودک در حذف بیلی روبین اضافی کمک کند.
چگونگی خلاص شدن از زردی چشم ها
درمان علت زردی چشم، باید آن را از بین ببرد. برای مثال، اگر سنگ صفرا، مجرای صفراوی را مسدود کرده باشد، ممکن است نیاز به مصرف دارو یا انجام یک جراحی ساده باشد.
در صورت ابتلا به هپاتیت، پزشک، داروهایی را برای مبارزه با ویروس به فرد می دهد یا ممکن است از بیمار بخواهد از نوشیدن الکل یا مصرف داروهای به خصوص خودداری کند.
دورنمای زردی چشم ها
تومورهای سرطانی که مجرای صفراوی را مسدود می کنند و سیروز کبد می تواند خطرناک یا مهلک باشد.
اما با درمان، اغلب عارضه هایی که باعث زردی چشم می شود، منجر به مشکلات بیشتر نمی شود.
برای دریافت نوبت جهت تشخیص علت زردی چشم و شروع درمان های مناسب یک نوبت ملاقات با پزشکان ما در کلینیک یادمان واقع در شهرک غرب تنطیم کنید.
برای اطلاع از خدمات کلینیک با ما تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
