عمل کلستومی چیست – عوارض عمل کلستومی
عمل کلستومی یک روش جراحی است که در آن قسمتی از روده بزرگ (کولون) را از طریق ایجاد سوراخی روی سطح پوست (استوما) در دیواره شکم، بیرون می آورند.
استوما (مجرای کولوستومی) یک مجرای مصنوعی در قسمت بیرونی شکم است که از طریق آن ضایعات (مدفوع) از روده بزرگ در یک کیسه کوچک متصل به شکم به نام کیسه کولوستومی (کیسه استوما) جمع می شود. کولوستومی می تواند دائمی یا موقت باشد.
محل قرار گرفتن استوما روی شکم بستگی به ناحیه مورد استفاده از روده بزرگ دارد. برخی از کولوستومی ها بزرگ، برخی کوچک؛ برخی در سمت چپ شکم، برخی در سمت راست و برخی دیگر ممکن است در وسط شکم باشند.
کلستومی اغلب پس از برداشتن قسمتی از کولون و عدم امکان اتصال دوباره روده به یکدیگر انجام می شود.
اگر کولوستومی به علت سرطان انجام شده باشد، ممکن است فقط برای چند ماه و تا زمان بهبود روده بزرگ یا رکتوم به آن نیاز باشد. اما برخی از افراد نیاز به کلستومی دائمی دارند.
کلستومی می تواند دائمی باشد اما در برخی موارد به طور موقت انجام شده و پس از آن در زمانی دیگر، عمل دیگری برای معکوس کردن کلستومی انجام خواهد شد. برای انجام جراحی کلستومی می توانید به کلینیک یادمان طب در تهران مراجعه کرد.
استومای کولوستومی
محل استومای کلستومی (سوراخ ایجاد شده در کولوستومی) به قسمتی از کولون که به سمت استوما کشیده می شود، بستگی دارد، اما معمولاً در سمت چپ شکم و زیر کمر است.
اگر عمل از قبل برنامه ریزی شده باشد، یک پرستار متخصص استوما در مورد شرایط استوما به بیمار توضیح می دهد.
استوما قرمز و مرطوب خواهد بود و کمی خونریزی در آن ناحیه طبیعی است؛ به خصوص پس از عمل. فرد نباید در استوما دردی حس کند زیرا عصب ندارد.
استوماها از نظر شکل و اندازه متفاوت هستند – برخی نسبتاً صاف و برخی دیگر کمی بیرون زده اند.
علت انجام عمل کلستومی چیست
کولون که 1 تا 1.5 متر اول روده بزرگ است، آب و مواد مغذی را از مدفوع جذب کرده و مواد زائد باقی مانده را به رکتوم منتقل می کند.
اگر روده بزرگ، رکتوم یا مقعد به درستی کار نکنند، می توان با جراحی راه دیگری برای تخلیه مواد زائد از بدن ایجاد کرد. با کلستومی مدفوع و گاز از طریق استوما از بدن خارج می شود.
جراحی کولوستومی برای بسیاری از بیماری ها و مشکلات مختلف انجام می شود. برخی کلستومی ها به دلیل سرطان و برخی به دلایل دیگر انجام می شوند، برای مثال، ممکن است یک کودک به دلیل نقص مادرزادی به آن نیاز داشته باشد. برخی کولوستومی ها موقتی و برخی دیگر دائمی هستند.
برای بسیاری از مبتلایان به بیماری های گوارشی جدی، کلستومی می تواند شروع یک زندگی جدید و سالم تر باشد.
کولوستومی برای بیماران مبتلا به مشکلات مزمن (طولانی مدت) یا یک بیماری خطرناک مانند سرطان کولورکتال نیز کاربرد دارد. این افراد با کلستومی می توانند بسیاری از فعالیت های مورد علاقه خود را از سر بگیرند.
بیشتر بخوانید : جراحی برداشتن مثانه
انواع کولوستومی
انواع مختلفی از کولوستومی وجود دارد. آنها بر اساس بخشی از روده بزرگ که به خارج از بدن متصل می شود، نام گذاری می شوند. پزشک می تواند اطلاعات بیشتری درباره جزئیات کولوستومی خاص هر بیمار در اختیار او قرار دهد.
کولوستومی سیگموئید
رایج ترین کولوستومی است و در قسمت پایین روده بزرگ و در جایی که ضایعات به راست روده می روند، انجام می شود. مدفوع جمع شده در این نوع کولوستومی نسبت به انواع دیگر جامدتر و معمولی تر است.
کولوستومی عرضی
این نوع کولوستومی در محل عبور کولون از بالای شکم انجام می شود. مدفوع در این ناحیه معمولاً نرم است، زیرا هنوز از قسمت زیادی از روده بزرگ عبور نکرده و حاوی مقدار زیادی آب است.
سه نوع کولوستومی عرضی وجود دارد:
- کولوستومی لوپ (Loop Colostomy) : یک استوما ایجاد شده و مدفوع از آن خارج می شود. در این نوع کولوستومی کولون به راست روده متصل می ماند. در نتیجه، گاهی اوقات مدفوع یا گاز از رکتوم عبور می کند.
- کولوستومی تک لوله ای (single-barrel) : کولون زیر کولوستومی شامل رکتوم و دهانه مقعد برداشته می شود. این نوع کولوستومی دائمی است.
- کولوستومی دو لوله ای (double-barrel) : کولون به دو قسمت تقسیم شده و هر کدام استومای جداگانه ای را تشکیل می دهند. مدفوع از یکی از مجراها و مخاط ساخته شده در روده بزرگ از استومای دیگر خارج می شود. این نوع کولوستومی عرضی کمترین مورد استفاده را دارد.
کولوستومی نزولی
این نوع کولوستومی در سمت چپ شکم انجام می شود. مدفوع در آنجا معمولاً سفت است زیرا قبلاً از بیشتر قسمت های روده بزرگ عبور کرده است.
کولوستومی صعودی
این نوع کولوستومی در نزدیکی ابتدای روده بزرگ انجام می شود. در نتیجه مدفوع معمولا مایع است، زیرا جذب آب در روده بزرگ بسیار کم بوده است. این یک نوع کولوستومی به ندرت انجام می شود. ممکن است پزشک عملی به نام ایلئوستومی را انجام دهد.
نحوه انجام این عمل کلستومی چگونه است؟
این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. در حین عمل، جراح قسمتی از کولون را به یک استوما متصل می کند. محل استوما جایی است که قابل رویت و قابل مراقبت باشد. سپس کیسه کولوستومی به استوما متصل می گردد.
این روش ممکن است به صورت زیر انجام شود:
- یک برش جراحی بزرگ در شکم زده می شود.
- جراحی لاپاراسکوپی که چندین برش کوچک زده می شود. با لاپاراسکوپی درد و زمان بهبودی کاهش می یابد.
این جراحی خطرات زیر را به همراه دارد:
- خونریزی داخل روده بزرگ
- آسیب به اندام های مجاور
- عفونت
- خونریزی از استوما
بهبودی پس از عمل کلستومی
اکثر افراد به طور متوسط 4 تا 7 روز پس از عمل در بیمارستان می مانند. اما مدت زمان بستری شدن در بیمارستان، بستگی به علت انجام کولوستومی دارد.
بهبودی کامل پس از کلستومی ممکن است تا 2 ماه طول بکشد. در این مدت و تا زمان بهبود روده بزرگ، بیمار محدودیت هایی در مورد رژیم غذایی خواهد داشت.
اگر کولوستومی موقتی باشد، پس از بهبود کولون جراحی معکوس یا بسته شدن انجام می شود که زمان انجام آن معمولا سه ماه بعد است.
بیشتر بخوانید : مانومتری آنورکتال یا تست نوار مقعد
عوارض عمل کلستومی
عوارض احتمالی جراحی کلستومی عبارتند از:
- خون ریزی بیش از حد
- عفونت زخم جراحی
- ترومبوفلبیت (التهاب و لخته شدن خون در وریدهای پا)
- ذات الریه
- آمبولی ریه (لخته خون یا ورود حباب هوا در جریان خون ریه)
عوارض روانی ناشی از جراحی کلستومی احتمالا به دلیل ترس از انگ اجتماعی پوشیدن کیسه کولوستومی باشد.
بیماران ممکن است افسرده شوند و به دلیل تغییر در سبک زندگی و ظاهرشان احساس کم ارزشی کنند. استوما شاید برای شخص احساس نازیبایی و عدم جذابیت جنسی ایجاد کند.
مشاوره و آموزش در مورد جراحی و تغییرات سبک زندگی اغلب ضروری است.
انتظار می رود که بهبودی کامل بدون هیچ عارضه ای حاصل شود. مدت زمان لازم برای بهبودی پس از جراحی به سلامت کلی بیمار قبل از جراحی و نحوه مراقبت بیمار از استوما بستگی دارد.
بیمار کولوستومی که بیماری دیگری ندارد، باید بتواند پس از اتمام دوره ریکاوری پس از جراحی، تمام فعالیت های روزانه خود را از سر بگیرد.
تغییرات اساسی پس از جراحی، اصلاحات رژیم غذایی و مراقبت های شخصی روزانه است.
میزان عوارض و مرگ و میر عمل کلستومی
جراحی کولوستومی ممکن است عوارضی داشته باشد. موارد زیر را به پزشک اطلاع دهید :
- افزایش درد، تورم، قرمزی، ترشح یا خونریزی در ناحیه جراحی
- سردرد، درد عضلانی، سرگیجه یا تب
- افزایش درد یا تورم شکم، یبوست، حالت تهوع یا استفراغ یا مدفوع سیاه و قیری رنگ
عوارض مربوط به استوما عبارتند از:
- مرگ (نکروز) بافت استوما : این عارضه که دلیل آن خون رسانی ناکافی به بافت است، معمولاً 12 تا 24 ساعت پس از عمل ایجاد شده و احتمالا نیاز به جراحی اضافی دارد.
- پس رفتن (استوما با سطح شکم همسطح شده یا به زیر آن می رود) : این عارضه به دلیل طول ناکافی استوما ایجاد می شود و با استفاده از لوازم کیسه ای مخصوص قابل کنترل است. جراحی انتخابی ترمیم استوما نیز یک گزینه است.
- پرولاپس (طول استوما در روی سطح شکم بیشتر می شود) : اغلب ناشی از بزرگی بیش از حد مجرا در دیواره شکم یا عدم تثبیت کافی روده در دیواره شکم است. اگر مشکلی در جریان خون ایجاد شود، نیاز به جراحی اصلاحی خواهد بود.
- تنگی (تنگی مجرای استوما) : اغلب ناشی از عفونت یا اسکار در اطراف استوما است. تنگی خفیف را می توان با بی حسی موضعی باز کرد. در موارد تنگی شدید ممکن است نیاز به تغییر شکل استوما با جراحی باشد.
- فتق پاراستومال (روده باعث برآمدگی در دیواره شکم در کنار استوما می شود) : دلیل آن قرار دادن استوما در ناحیه ضعیف دیواره شکم یا بزرگی بیش از حد سوراخ در دیواره شکم است. ممکن است استفاده از کمربند استومی و لوازم کیسه ای مخصوص کافی باشد. در موارد شدید، مشکل دیواره شکم باید ترمیم شده و استوما به محل دیگری منتقل گردد.
میزان مرگ و میر بیماران کولوستومی با توجه به وضعیت سلامت عمومی بیمار پس از پذیرش در بیمارستان متفاوت است. حتی در بین بیماران پرخطر، مرگ و میر حدود 16 درصد است.
اگر کولوستومی توسط جراح روده بزرگ و رکتوم واجد شرایط انجام می شود، این مقدار تا حد زیادی کاهش می یابد (بین 0.8٪ تا 3.8٪).
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
