فلج مغزی چیست؟ انواع، علائم و درمان آن

آنچه باید درباره فلج مغزی (CP) بدانید

فلج مغزی (Cerebral Palsy) عارضه ای است که بر حرکت و تون عضلانی تأثیر می گذارد. علائم فلج مغزی معمولاً خیلی زود در نوزادان و کودکان نوپا مشاهده می شود.

علت دقیق فلج مغزی، ناشناخته است، اما این اختلال زمانی رخ می‌دهد که رشد غیرطبیعی یا آسیبی در قسمت های کنترل کننده عملکرد حرکتی در مغز، ایجاد شود.

این اختلال حرکتی، شایع ترین ناتوانی جسمی در میان کودکان است که بر اثر آسیب به مغز در دوران نوزادی یا قبل از تولد ایجاد می شود.

مشکلات عصبی و اسکلتی عضلانی که بر وضعیت بدنی، ادراکات حسی، ارتباطات، حرکت و سایر عملکردها تأثیر می گذارند، در میان مبتلایان به فلج مغزی شایع هستند.

تقریبا نیمی از کودکان مبتلا به فلج مغزی دارای هایپرتونی (تنش بیش از حد عضلانی) یا اسپاستیسیتی (تنش بیش از حد عضلانی با افزایش رفلکس های تاندون) هستند. از هر 1000 تولد زنده، سه مورد دچار فلج مغزی می شوند.

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای فلج مغزی وجود ندارد، اما با درمان می توان مشکلات عصبی، ارتوپدی و پزشکی مرتبط را برطرف کرد. برای دریافت نوبت حضوری برای تشخیص و درمان علائم این اختلال حرکتی با کلینیک یادمان تب در تهران تماس بگیرید.

علت فلج مغزی

انواع مختلفی از صدمات، به قسمت های کنترل کننده عملکردهای حرکتی در مغز آسیب می رسانند، از جمله:

• زایمان زودرس
• صدمات سر از جمله سندرم کودک تکان خورده
• عفونت های مغز یا نخاع
• اختلال در جریان اکسیژن به مغز، مانند تجارب نزدیک به غرق شدن
• حوادثی که جریان خون به مغز را مسدود می کنند، مانند سکته مغزی
• سوء تغذیه
• بلع فلزات سنگین

بیشتر بخوانید : کلینیک مغز و اعصاب در تهران

علائم فلج مغزی

کودکان مبتلا به CP معمولاً علائم تاخیر حرکتی را قبل از دو سالگی نشان می دهند. CP اغلب تا سن 2 یا 3 سالگی تشخیص داده نمی شود. این کودکان همچنین ممکن است رفلکس های خاصی داشته باشند که معمولاً در اوایل دوران نوزادی برطرف می شوند.

علائم سی پی ممکن است شبیه عارضه های دیگر باشد. اگرچه الگوهای نواقض و مشکلات برای هر کودک خاص است، اما برخی از علائم مشترک نیز وجود دارد.

ممکن است متوجه رفلکس های بیش از حد یا شل شدن تنه یا اندام ها در کودک خود شوید. علامت دیگر اسپاسم است که ممکن است به صورت لرزش یا سفتی در تنه، بازوها یا پاها یا مشت های گره کرده ظاهر شود. حرکات کنترل نشده و راه رفتن غیرعادی نیز ممکن است بخشی از علائم باشد.

کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است مشکلات دیگری نیز داشته باشند، مانند:

• تشنج
• مشکلات بینایی، شنوایی و/یا گفتار
• اختلالات یادگیری و مشکلات رفتاری
• ناتوانی های فکری یا رشدی
• مشکلات تنفسی
• مشکلات گوارشی و تغذیه ای
• مشکلات روده و مثانه
• ناهنجاری های استخوانی، از جمله اسکولیوز (انحنا به پهلو و چرخش استخوان های کمر) و دیسپلازی مفصل ران (دررفتگی)

انواع مختلف فلج مغزی

فلج مغزی بر اساس قسمت های آسیب دیده بدن طبقه بندی می شود. فلج مغزی اسپاستیک می تواند به سه صورت ظاهر شود:

• دیپلژی اسپاستیک : پاها را بیشتر از بازوها درگیر می کند. نوزادانی که نارس و قبل از 32 هفته متولد می شوند، بیشتر دچار این نوع می شوند.
• کوادری پلژی اسپاستیک : هر چهار اندام را کم و بیش به یک اندازه درگیر می کند. این نوع هم در نوزادان کامل و هم نوزادان نارس مبتلا به سی پی مشاهده می شود.
• همی پلژی اسپاستیک : یک طرف بدن را درگیر می کند و ممکن است در کودکانی رخ دهد که یک یا چند دوره خونریزی در بطن های مغز داشته اند.

بیشتر بخوانید : درمان فلج عصب بلز یا فلج بل + علل، علائم و تشخیص

درمان فلج مغزی

فلج مغزی هیچ درمان قطعی ندارد، اما گزینه های درمانی زیادی برای بهبود مشکلات مرتبط با این بیماری وجود دارد.

• باکلوفن : باکلوفن یک شل کننده عضلانی است که به صورت خوراکی یا تزریق مستقیم به مایع مغزی نخاعی در ستون فقرات از طریق یک پمپ باکلوفن که با جراحی در شکم قرار می گیرد، استفاده می شود. درمان با تحریک الکتریکی از طریق پوست (TES) – TES نوعی تحریک الکتریکی است که جریان خون را به عضلات ضعیف افزایش می دهد.
• ریزوتومی انتخابی پشتی (SDR) : ریزوتومی انتخابی پشتی یک روش جراحی است که در آن برخی از رشته‌های عصبی حسی کمری و خاجی (ساکرال) بین ماهیچه‌ها و نخاع، بریده می شوند. این عمل ممکن است در صورت انجام یک دوره فشرده فیزیوتراپی پس از جراحی، اسپاستیسیته را کاهش دهد.

مسائل ارتوپدی مرتبط با فلج مغزی

دیسپلازی مفصل ران

دیسپلازی مفصل ران یا هیپ یک تغییر شکل در لگن است که در یک یا هر دو مفصل ران برخی از کودکان مبتلا به یک بیماری عصبی عضلانی زمینه ای مانند فلج مغزی دیده می شود.

افزایش یا کاهش تون عضلانی می تواند منجر به حرکت سر استخوان ران به خارج از حفره مفصل ران شود. این مشکل نیاز به درمانهای بیشتری مانند استئوتومی پروگزیمال فمور یا استئوتومی استابولوم دارد.

اسکولیوز عصبی عضلانی

اسکولیوز عصبی عضلانی عارضه ای در ستون فقرات و مربوط به یک بیماری عصبی عضلانی زمینه‌ای مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا آسیب نخاع است.

عارضه زمینه ای معمولاً با ایجاد تغییراتی در عضلات، توانایی آنها را در ایجاد حمایت کافی از ستون فقرات از بین می برد. این وضعیت منجر به انحنای ستون فقرات خواهد شد. انحنای S یا C شکل در ستون فقرات طبیعی نیست.

همچنین ممکن است ستون فقرات در جهات مختلف بچرخد و یک منحنی چند بعدی ایجاد کند. گاهی انحنا به مرور بدتر و بدتر می شود؛ به خصوص در زمان جهش رشد. بریس یا جراحی فیوژن ستون فقرات از گزینه های درمانی برای این مشکل هستند.

بیشتر بخوانید : علائم آنوریسم مغزی و تشخیص آن

کلاب فوت یا پاچنبری

کلاب فوت یا پاچنبری معمولا در کودکان مبتلا به سی پی دیده می شود. عدم تعادل عضلانی ناشی از بدشکلی می تواند فعالیت های تحمل وزن را چالش برانگیز کند. پیوند تاندون قدامی درشت نی یا استئوتومی پاشنه از روش های جراحی هستند که ممکن است پزشک توصیه کند.

صافی کف پای عصبی عضلانی

این تغییر شکل پا به دلیل یک بیماری عصبی عضلانی زمینه ای است. غیر طبیعی بودن عضلات پا منجر به صافی کف پا می شد به طوری که این قوس خیلی کم می شود یا به کلی از بین می رود. این وضعیت معمولا در کودکان مبتلا به هایپرتونی یا تون عضلانی کم دیده می شود. گاهی با بریس ها یا دستگاه های ارتوتیک می توان درد را کاهش داد و برای قوس حمایت ایجاد کرد. ممکن است برای رسیدگی به این مشکل جراحی توصیه شود.

نابرابری طول اندام

نابرابری طول اندام تفاوت در طول اندام تحتانی (پاها) کودک است. تفاوت طول پاها در کودکان مبتلا به فلج مغزی همی پلژیک شایع است.

برای اختلافات جزئی در طول پاها، تنطیم پاشنه کفش ها ممکن است مفید باشد. برای تفاوت‌های بیشتر، ممکن است درمان جراحی برای کوتاه کردن پای بلندتر و ایجاد تعادل بیشتر در طول پا با رشد کودک توصیه شود.

بیشتر بخوانید : شایع ترین بیماری های مغز و اعصاب

راه رفتن روی انگشت پا

راه رفتن روی انگشتان پا یک بیماری در کودکان مبتلا به یک اختلال عصبی عضلانی زمینه ای است که منجر به تونوس یا سفتی عضلانی در مچ پا کودک می شود و می تواند باعث راه رفتن آنها روی انگشتان یا توپ های پا شود.

فیزیوتراپی می تواند مفید باشد، مانند یک سری گچ گیری که به تدریج پا و مچ پا را تغییر می دهند.

در صورتی که این روش ها موثر نباشند، پزشک ممکن است طولانی کردن تاندون آشیل یا گاستروکنمیوس را با جراحی توصیه کند.

اختلالات پیچشی

استخوان های اندام تحتانی برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی به سمت داخل یا خارج می چرخد، برای مثال پیچ خوردگی داخلی تیبیا.

هنگامی که این پیچش بیش از حد باشد، در الگوی راه رفتن اختلال ایجاد می کند. یک روش جراحی به نام استئوتومی چرخشی می تواند این تغییر شکل را اصلاح کند.

انقباض عضلانی

افزایش تون عضلانی در کودکان مبتلا به اختلال عصبی عضلانی ممکن است منجر به انقباض عضله شده و مانع کشش مناسب آن شود.

همسترینگ، ماهیچه‌های نزدیک‌کننده ، فلکسورهای لگن و ماهیچه دوقلو می توانند دچار انقباض شوند.

گاهی برای بهبود این وضعیت، انجام فیزیوتراپی، استفاده از بریس، تزریق بوتاکس یا جراحی افزایش طول تاندون لازم است.

برای درمان بیماری های مغز و اعصاب به کلینیک یادمان و متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.