کما مغزی – علائم و درمان ضربه مغزی و کما
کما مغزی چیست
کما مغزی یکی از مهم ترین چالش ها در عمل جراحی مغز و اعصاب است. این عارضه در نتیجه ترومای جمجمه ای (CCT) و یا التهاب مغز و غشاهای آن، یعنی با مننژیت و مننژوانسفالیت ایجاد می شود.
برای دریافت نوبت حضوری جهت تشخیص و درمان انواع بیماری ها و اختلالات مغز و اعصاب می توانید با کلینیک یادمان طب در تهران تماس بگیرید.
کما مغزی مرتبط با آسیب تروماتیک مغزی
موارد زیر از دلایل اختلال رشدی مغز مرتبط با آسیب مغزی تروماتیک هستند:
- آسیب به جمجمه و در نتیجه آن فشردگی مغز به علت فشار استخوان های شکسته. جدی ترین نوع این شکستگی ها، شکستگی قاعده جمجمه است که در آن مغز خونریزی کرده و مایع از بینی، حلق، گوش جاری می شود.
- در آسیب مغزی، مغز در محل ضربه و در ناحیه متقابل ضربه دچار کوفتگی می شود. هنگام وارد شدن ضربه که اصطلاحاً ه آن ضربه مغزی گفته می شود، مغز در داخل جمجمه در جهت ضربه تکان می خورد. علاوه بر نیمکره های مغز، ساقه مغز نیز آسیب می بیند و اغلب این علائم ساقه هستند که در تصویر بالینی کما مغزی به علائم اصلی تبدیل می شوند.
در موارد ذکر شده در بالا، احتمال خونریزی اپی-ساب دورال، زیر عنکبوتیه، داخل بطنی و در داخل پارانشیم مغز وجود دارد. خونریزی زیر عنکبوتیه و خون مردگی ساب دورال بیشتر شایع بوده و می تواند باعث جا به جایی و فشردگی مغز و کمای مغزی شود.
اختلالات گردش خون، انعقاد بیش از حد، هیپوکسی، اسیدوز لاکتیک و تحریک مننژهای مغز با خون و ضایعات از علل اصلی اختلال در هوشیاری و ویژگی های علائم بالینی کمای مغزی هستند.
از نظر مورفولوژیکی، خونریزی و نکروز بافت مغز عمدتاً در محل آسیب مستقیم، قابل تشخیص است.
با افزایش ادم-تورم مغز، این عوارض می توانند تا فیوژن کامل غیر عفونی یا عفونی (در موارد زخم باز) پیش بروند.
اغلب، کمای جمجمه ای با افزایش خونمردگی داخل جمجمه و به تدریج (پس از یک فاصله زمانی کوتاه به مدت چند ساعت) رخ می دهد.
در عین حال، قبل از از دست دادن کامل هوشیاری، فرد دچار خواب آلودگی، ناشنوایی و بی حالی می شود.
مهمترین علائم بالینی افزایش فشار داخل جمجمه سردرد و علامت استفراغ است که بخشی از سندرم مغزی می باشد.
مشکلات عمومی مغزی در کما مغزی همیشه با علائم مننژیت و کانونی همراه است. در جراحات ناشی از آسیب مغزی تروماتیک (TBI)، اعصاب جمجمه آسیب دیده و ممکن است منجر به فلج شدید یا فلج در درجات مختلف می شود.
اختلال در ریتم تنفس و نبض گاهی نشانه آسیب تنه است. جا به جایی مغز با آنیزوکوری، هیپرترمی، برادی کاردی همراه می باشد.
تشخیص TBI با بررسی سوابق پزشکی بیمار، M-اکوگرافی جمجمه (انحراف سیگنال اکو بیش از 2 میلی متر از محور)، تشدید مغناطیسی کامپیوتری یا هسته ای انجام می شود.
برای پونکسیون کمری تشخیصی باید دقت زیادی صورت گیرد. تست نوار مغز یا EEG و آنژیوگرافی مکمل روش های تشخیصی اصلی هستند.
اصول درمان کما مغزی در موارد ضربه مغزی
- از عملکردهای حیاتی بیمار اطمینان حاصل کنید و از همان لحظه قرار دادن بیمار به حالت دراز کش به پهلو یا به پشت، حتما سر او را به پهلو بچرخانید (به منظور جلوگیری از آسپیراسیون ریوی ناشی از ورود استفراغ یا خون و مایع مغزی نخاعی به ریه در صورت شکستگی قاعده جمجمه)؛
- اکسیژن درمانی با حفظ تنفس طبیعی یا در حین تنفس با دستگاه
- بازیابی BCC و میکروسیرکولاسیون در رگ های خونی با استفاده از جایگزین های پلاسما (albumin, rheopolyglucin)
- بلاک اعصاب نباتی
- آنتی بیوتیک های گسترده اثر(در برخی موارد، dexazone – برای جلوگیری از تورم ادم)
- مداخله جراحی مغز و اعصاب در صورت تأیید وجود هماتوم، شکستگی های فرو رفته یا خرد شدگی استخوان های جمجمه به صورت اورژانسی انجام می شود.
بیشتر بخوانید : تست نوار مغز در شهرک غرب تهران
دلایل کمای مغزی
دلایل این عارضه، آسیب های اولیه یا ثانویه ناشی از سموم یا تروما هستند. شایع ترین دلایل عبارتند از:
- ضربه به سر و مغز
- سکته مغزی
- آسیب عفونی مغزی
- آسیب مغزی به دلیل کمبود اکسیژن
- آسیب ناشی از مسمومیت با مواد سمی، داروهای خاص و مواد مخدر
- مسمومیت با الکل
- اختلال در کار سیستم غدد درون ریز و در نتیجه کمبود یا فراوانی برخی هورمون ها (کمای دیابتی، هیپوفیز، هیپوکورتیکوئید)
علائم کمای مغزی
در مراحل اولیه کما، به نظر می رسد که فرد به سادگی به خواب رفته، چشمانش بسته شده و حداقل حرکت ممکن را دارد.
فرد در کما می تواند حرکت داشته باشد، بزاق را ببلعد و برخی از رفلکس ها باقی می مانند. علاوه بر این، به عقیده برخی پزشکان، فرد در مرحله اولیه کمای مغزی، می تواند درد را احساس کند.
در مراحل عمیق‌تر کما، مشکلات سیستم عصبی مرکزی و دپرسیون تنفسی، ضعف ماهیچه‌ها و اختلالات قلبی به طور فزاینده ای بیشتر می شود.
بیشتر بخوانید : مننژیت در نوزادان + انواع، پیشگیری و درمان
کمای مغزی به دلیل التهاب
التهاب اولیه مغز در کودکان می تواند به شکل مننژیت (التهاب غشای نرم)، آنسفالیت (التهاب پارانشیم)، مننژوانسفالیت و مننژوانسفالومیلیت باشد.
کمای مغزی با ماهیت التهابی دلایل بسیار مختلفی دارد. باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها، ریکتزیا می توانند باعث کما مغزی ایجاد شوند.
علت باکتریایی که بیشتر در کودکان مشاهده می شوند، مننگوکوک، پنوموکوک، استافیلوکوک و استرپتوکوک و همچنین مننژیت سلی یا مننگوانسفالیت، مننژیت ناشی از هموفیلوس آنفلوانزا هستند.
علت انتروویروسی و اوریونی مننژیت سروزی اخیراً در میان موارد مننژیت ویروسی غالب بوده است.
عوامل ایجاد کننده مننژیت عمدتاً به صورت هماتوژن به بافت مغز نفوذ می کنند، اما نفوذ از طریق لنفوژن و اعصاب محیطی نیز امکان پذیر است.
معمولا روند التهابی به سرعت توسعه یافته و تظاهرات بالینی مننژیت اغلب در روز 3-4 ام به حداکثر می رسد (به استثنای سل).
عوامل پاتوژنتیک اصلی و تعیین کننده علائم کمای مغزی ادم-تورم مغز، هیپوکسی، آسیب سمی-هیپوکسیک به سلول ها هستند که در محل التهاب، تغییرات دژنراتیو و نکروز مشاهده می شود.
علائم عمومی مغزی و مننژی همراه با تب و با تظاهرات خارجی یک بیماری عفونی رخ می دهند.
در آنسفالیت (مننژوآنسفالیت)، اختلال شدید هوشیاری و ظهور علائم کانونی نیز مشاهده شده و اعصاب جمجمه ای بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند.
در تشخیص کمای مغزی که آسیب مغزی وجود دارد، از طیف وسیعی از آزمایشات مرسوم، از جمله پونکسیون کمری با میکروسکوپ، آزمایش بیوشیمی و کشت مایع مغزی نخاعی استفاده می شود.
درمان کمای مغزی
درمان کمای مغزی با این علت به صورت زیر است:
- درمان ضد باکتری و ضد ویروسی هدفمند که با توجه به تشخیص بیماری انتخاب می شود. تجویز دارو ها معمولاً به صورت تزریق عضلانی و وریدی است. دوز آنتی بیوتیک ها بر اساس توانایی آنها در نفوذ به سد خونی مغزی، در عارضه های پاتولوژیک تعیین می گردد. به عنوان مثال، پنی سیلین ها در دوزهای بالا تجویز می شوند.
- مقابله با ادم مغزی (ادرار آور، جایگزین های پلاسما، GCS) و هیپوکسی (اکسیژن درمانی، تهویه مکانیکی).
- سم زدایی (تزریق مایعات در حجم 20-50 میلی لیتر بر کیلوگرم در روز)
- درمان علامتی (داروهای ضد تشنج در صورت وجود تشنج، مسدود کننده اعصاب نباتی در زمان تحریک، داروهای تب بر و غیره).
مراقبت های اورژانسی برای کما مغزی
در موارد کما، کسی جز متخصصان نمی توانند کمک کنند. اگر احتمال به کما رفتن فردی وجود دارد، باید بلافاصله با اورژانس تماس گرفته شود. تنها اقدام ممکن قبل از رسیدن پزشکان، فراهم کردن امکان تنفس برای بیمار است.
از آنجایی که در حالت اغما عضلات شل شده و باعث کاهش رفلکس بلع و تنفس می شوند، اطرافیان باید نبض فرد را چک کرده، او را روی معده بچرخانند و در صورت امکان راه های هوایی را تمیز کنند.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
