آسیب مغزی
آسیب مغزی آسیبی است که باعث تخریب یا زوال سلول های مغزی می شود. در این مفاله با انواع آسیب مغزی و راه های درمان آنها آشنا خواهیم شد.
انواع آسیب های مغزی و شدت آن ها
تمام انواع آسیب های مغز حاصل از ضربه، آسیب های سر هستند. اما آسیب سر لزوما آسیب مغز نیست.
دو نوع آسیب مغزی وجود دارد: آسیب مغزی حاصل از ضربه و آسیب مغزی اکتسابی. هر دو آسیب در عملکرد طبیعی مغز اختلال ایجاد می کنند.
- آسیب های مغز حاصل از ضربه، ناشی از یک نیروی خارجی مانند ضربه به سر است که باعث جا به جا شدن مغز در داخل جمجمه یا آسیب به جمجمه می شود.
- آسیب های مغزی اکتسابی، در سطح سلولی رخ می دهد و اغلب با فشار روی مغز مرتبط است. این فشار می تواند ناشی از وجود تومور یا بیماری نورولوژیکی باشد.
هر دو نوع آسیب پس از تولد رخ می دهند و هیچ یک تحلیل برنده نیست. گاهی این دو عبارت به جای یکدیگر به کار می روند.
نوعی آسیب مغزی وجود دارد که ژنتیکی یا حاصل ضربه در زمان تولد است و آسیب مغزی مادرزادی نامیده می شود.
اگرچه، این نوع آسیب در تعریف استاندارد آسیب مغزی یا آسیب مغز حاصل از ضربه نمی گنجد.
برخی آسیب های مغزی مانند آسیب حاصل از ورود گلوله به مغز باعث آسیب مغزی موضعی می شوند. به عبارت دیگر، آسیب، محدود به یک ناحیه کوچک است.
آسیب های مغزی پراکنده می گردند، به این معنی که آسیب در نواحی مختلف مغز رخ می دهد.
برای مثال، هر دو طرف مغز آسیب می بیند و عصب ها در سرتاسر مغز کشیده می شوند. این وضعیت، آسیب آکسونس پراکنده نامیده می شود.
شدت آسیب به مغز بر اساس نوع آسیب های مغزی تغییر پیدا می کند. آسیب های مغزی خفیف ممکن است موقتی بوده و باعث سردرد، گیجی، مشکلات حافظه و حالت تهوع شود..
در آسیب های مغزی متوسط، علائم می تواند دوام بیشتری داشته باشد.
در هر دو مورد، اغلب بیماران به خوبی بهبود می یابند، اگرچه حتی در آسیب مغزی خفیف، 15% از افراد پس از یک سال دچار مشکلات دائمی می شوند.
در آسیب مغزی شدید، گاهی فرد دچار مشکلات دگرگون کننده و ناتوان کننده می شود.
او درگیر ناتوانی های شناختی، رفتاری و فیزیکی خواهد شد. افرادی در کما هستند یا حداقل واکنش را از خود نشان می دهند، ممکن است بقیه عمر خود را نیازمند مراقبت دیگران باشند.
علت چیست؟
زمانی که به مدت طولانی خون کافی به مغز نمی رسد، ممکن است آسیب های مغزی رخ دهد. آسیب مغزی حاصل آسیب های متعدد، بیماری ها یا عارضه ها است.
به خاطر رفتارهای پرخطر، مردان 15 تا 24 ساله بیش از همه آسیب پذیر هستند. کودکان و افراد مسن نیز ریسک بالایی دارند.
دلایل آسیب مغزی حاصل از ضربه عبارت اند از:
- تصادف
- ضربه به سر
- آسیب های ورزشی
- زمین خوردن
- خشونت فیزیکی
دلایل آسیب مغزی اکتسابی عبارت اند از:
- مسمومیت با مواد سمی
- عفونت
- اختناق، خفگی یا غرق شدگی
- سکته مغزی
- حملات قلبی
- تومور
- آنوریسم
- بیماری های نورولوژیکی
- سوء مصرف داروهای غیر مجاز
بیشتر بخوانید: اختلالات مغزی
علائم آسیب مغزی چیست؟
آسیب مغز، حاصل از ضربه یا اکتسابی، علائم بسیاری دارد که به چهار دسته اصلی طبقه بندی می شوند:
- شناختی
- ادراکی
- فیزیکی
- رفتاری/احساسی
علائم شناختی آسیب مغزی:
- اختلال در پردازش اطلاعات
- اختلال در بیان افکار
- اختلال در فهم دیگران
- کاهش محدوده توجه
- ناتوانی در فهم مفاهیم انتزاعی
- اختلال در توانایی تصمیم گیری
- کاهش حافظه
علائم ادراکی آسیب مغزی:
- تغییر در بینایی، شنوایی یا لامسه
- سردرگمی فضایی
- ناتوانی در درک زمان
- اختلال در بویایی و چشایی
- مشکلات تعادلی
- افزایش حساسیت به درد
علائم فیزیکی آسیب مغزی:
- سردرد مداوم
- خستگی شدید ذهنی
- خستگی شدید فیزیکی
- فلج
- رعشه
- حمله
- حساسیت به نور
- اختلال خواب
- تکلم نامفهوم
- از دست دادن هوشیاری
علائم رفتاری/احساسی آسیب مغزی:
- حساسیت و بی تابی
- کاهش قابلیت تحمل استرس
- تنبلی
- کاهش یا افزایش احساسات یا واکنش ها
- انکار ناتوانی
- افزایش پرخاشگری
نحوه درمان
هر فرد مبتلا به آسیب سر یا مغز به مراقبت پزشکی فوری نیاز دارد.
آسیب های مغزی خفیف می تواند به اندازه آسیب های شدید خطرناک باشد. فاکتور کلیدی، میزان و موقعیت آسیب است.
آسیب مغزی لزوما منجر به ناتوانی بلندمدت نمی شود اما برای متوقف کردن یا به حداقل رساندن آسیب، نیاز به تشخیص و درمان صحیح است.
میزان و تاثیر آسیب مغزی به کمک معاینه نورولوژیکی، تست MRI یا سی تی اسکن و ارزیابی های عصبی-روانی نعیین می شود.
پزشکان برای جلوگیری از آسیب بیشتر، اطمینان از جریان خون و اکسیژن کافی به مغز و کنترل فشار خون، بیمار را ثابت نگه می دارند.
توانبخشی به بهبود طولانی مدت تقریبا تمام بیماران کمک می کند و شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی
- کار درمانی
- گفتار و زبان درمانی
- حمایت روانی
چگونگی پیشگیری از آسیب های مغزی
اغلب آسیب های منتهی به آسیب مغزی، قابل پیشگیری هستند. در اینجا چند قاعده برای کاهش ریسک آسیب مغزی آورده شده است:
- هیچ گاه کودکان را تکان ندهید.
- برای جلوگیری از بیرون افتادن کودکان، حفاظ پنجره نصب کنید.
- در زمین بازی، کف پوش های ضربه گیر نصب کنید.
- هنگام انجام بازی های ورزشی یا دوچرخه سواری کلاه ایمنی بپوشید.
- هنگام دسترسی به اشیائی که در بلندی قرار گرفته اند، با استفاده از چهارپایه از زمین خوردن جوگیری کنید.
- در راه پله ها نرده نصب کنید.
- اسلحه نگهداری نکنید؛ در غیر این صورت، حتما آن را خالی کنید.
- داروهای غیر مجاز مصرف نکنید.
- در حد متعادل الکل مصرف کنید و هیچ گاه در حال مستی رانندگی نکنید.
جهت تنطیم وقت ملاقات با دکتر بابک جلالیان، متخصص مغز و اعصاب و انجام تست نوار مغز در کلینیک یادمان واقع در شهرک غرب، بلوار فرحزادی با شماره های زیر تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
