آسیب تروماتیک مغزی ، علائم و پشگیری
آسیب مغزی تروماتیک یا آسیب تروماتیک مغزی معمولاً به علت ضربه ای شدید به سر یا بدن رخ می دهد. جسمی که وارد بافت مغز می شود، مثل گلوله یا تکه های جمجمه هم باعث آسیب تروماتیک مغزی می شوند.
آسیب مغزی خفیف به شکل موقت روی سلول های مغز تاثیر می گذارند. آسیب های جدی تر سبب کبود شدگی، پارگی بافت، خونریزی و سایر آسیب های فیزیکی به مغز خواهند شد.
این آسیب ها در دراز مدت به بیماری های دیگر و در نهایت مرگ ختم می شوند.
علائم آسیب تروماتیک مغزی
بعد از حادثه، علائم مختلف فیزیکی و روانی بروز خواهد کرد. برخی بلافاصله بعد از حادثه معلوم می شوند و بعضی دیگر روزها و هفته های آتی قابل رویت خواهند بود.
علائم فیزیکی آسیب تروماتیک مغزی خفیف
- از دست دادن هوشیاری برای چند ثانیه تا چند دقیقه
- از دست ندادن هوشیاری اما سرگیجه و سردرگمی
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- خستگی و سرگیجه
- مشکل در سخن گفتن
- مشکل در خواب
- خواب بیش از حد
- عدم تعادل
علائم حسی آسیب تروماتیک مغزی
- مشکلات حسی مثل دوبینی، زنگ گوش، طعم بد در دهان و تغییر حس بویایی
- حساسیت به نور یا صدا
علائم شناختی و ذهنی آسیب تروماتیک مغزی
- مشکل تمرکز و حافظه
- تغییرات و عدم ثبات خلقی
- احساس افسردگی و اضطراب
آسیب تروماتیک مغزی معمولی تا شدید
این علائم طی اولین ساعت تا اولین روزها بعد از حادثه بروز می کنند.
علائم فیزیکی
- از دست دادن هوشیاری از چند دقیقه تا چند ساعت
- سردرد مداوم یا سردردی که مدام شدید تر می شود
- استفراغ های مکرر یا تهوع
- تشنج
- اتساع یک یا هر دو مردمک چشم
- جاری شدن مایع شفاف از بینی یا گوش
- ناتوانی در بیدار شدن ازخواب
- ضعف یا بی حسی در انگشت ها و شست پا
- عدم هماهنگی اندام های بدن
علائم شناختی یا ذهنی
- گیجی مداوم
- پریشانی، پرخاشگری یا سایر رفتارهای غیرطبیعی
- حرف زدن نامفهوم
- کما و سایر اختلالات هوشیاری
علائم در کودکان
نوزادان وبچه ها قادر به گفتن سردرد و مشکلات حسی، گیجی و علائم مشابه نیستند. در کودکی که این آسیب رخ می دهد علائم زیر دیده خواهد شد:
- تغییر در عادات غذایی
- کج خلقی غیرعادی
- گریه مداوم و ساکت نشدن
- عدم توجه
- تغییر در عادات خواب
- تشنج
- ناراحتی و افسردگی
- گیجی
- از دست دادن علاقه به اسباب بازی ها و فعالیت های همیشگی
بیشتر بخوانید: آسیب مغزی
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟
اگر به سر یا بدن شما یا کودک تان ضربه ای وارد شد که باعث نگرانی تان شده و تغییرات رفتاری مشاهده کردید، با پزشک مشورت کنید.
اگر هر گونه آسیب مغزی تروماتیک مشاهده کردید با اورژانس تماس بگیرید. کلمات خفیف، معمولی و شدید برای توصیف تاثیر آسیب به مغز استفاده می شوند.
آسیب جزئی به سر، باز هم آسیبی جدی به شمار می رود که نیازمند توجهی ویژه، سریع و تشخیص صحیح است.
علل آسیب تروماتیک مغزی
آسیب تروماتیک مغزی معمولاً توسط ضربه یا سایر آسیب های تروماتیک به سر یا بدن ایجاد می شود. درجه آسیب به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد مثل طبیعت این آسیب و شدت ضربه.
شایع‌ترین علل بروز آسیب های مغزی این ها هستند:
- افتادن: افتادن از تخت یا نردبان، پله، حمام و سایر انواع آن از علل شایع آسیب مغزی تروماتیک مخصوصاً در سالمندان و کودکان است.
- تصادفات مربوط به وسایل نقلیه: تصادف با ماشین، موتور سیکلت، دوچرخه و عابرین پیاده ای که با این وسایل تصادف می کنند.
- خشونت: جراحت های ناشی از شلیک گلوله، خشونت های خانگی، کودک آزاری و سایر انواع خشونت ها از علل شایع هستند. سندروم تکان دادن کودک یکی از آسیب های مغزی تروماتیک در نوزادان به شمار می رود که به علت تکان دادن های مکرر و شدید کودک رخ می دهد.
- آسیب های ورزشی: در ورزش های پر برخوردی مثل فوتبال، بوکس، راگبی، بیسبال، اسکیت، هاکی، آسیب تروماتیک مغزی بسیار شایع است.
- انفجار ها و سایر آسیب های پربرخورد: انفجارها هم از علل بروز این مشکل مخصوصاً در بین پرسنل نظامی است. نحوه آسیب هنوز مشخص نیست اما محققان معتقدند که موج فشار عبور کرده از مغز به صورت چشمگیری عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.
بعد از انفجار، زخم‌ها و جراحات ضربات شدید به سر و وارد شدن اجسام تیز به آن نقطه، سقوط و افتادن از جایی همگی در بروز آسیب مغزی موثراند.
عوامل پرخطر
افرادی که بیشتر در معرض آسیب تروماتیک مغزی هستند عبارتند از:
- کودکان مخصوص نوزادان تازه به دنیا آمده تا سن 4 سال
- جوانان بین ۱۵ تا ۲۴ سال
- سالمندان ۶۰ سال به بالا
- مردان در هر گروه سنی
بیشتر بخوانید: اختلالات مغزی
عوارض آسیب تروماتیک مغزی
عوارض متعددی بلا فاصله بعد از آسیب رخ می دهند. آسیب های شدید، ریسک عوارض شدید تر و جدی تر را افزایش می دهند.
تغییرات دائم در هوشیاری فرد، آگاهی و پاسخ به واکنش ها رخ خواهد داد. وضعیت های مختلف هوشیاری عبارتند از:
- کما: فردی که به کما می رود هوشیار نیست و از هرچه در اطرافش می گذرد آگاه نبوده به محرک ها پاسخ نمی دهد.
این امر به علت آسیب گسترده به تمام قسمت های مغز است. بعد از چند روز تا چند هفته ممکن است فرد از کما خارج شده یا وارد فاز نباتی شود.
- حالت نباتی: آسیب گسترده به مغز منجر به حالت نباتی خواهد شد.
با این که فرد از آنچه در اطرافش می گذرد آگاه نیست، اما ممکن است چشم هایش را باز کند، صدایی از خود در بیاورد، به محرک ها پاسخ دهد، یا حرکت کند.
- وضعیت نیمه هوشیار: حلتی است که در آن هوشیاری به شدت تغییر می کند اما علائمی از آگاهی نسبت به محیط اطراف هم اندکی وجود دارد.
این وضعیت معمولاً وضعی گذرا از کما به حالت نباتی است.
مرگ مغزی: وقتی هیچ فعالیتی در مغز وجود نداشته باشد، مرگ مغزی نامیده می شود. در فردی که مرگ مغزی تشخیص داده شده، جدا کردن دستگاه های تنفس منجر به ایستادن قلب می شود.
مرگ مغزی برگشت ناپذیر است.
برای تشخیص و درمان آسیب های مغزی ناشی از ضربه های ناخواسته به ناحیه مغز با کلینیک یادمان تماس گرفته و جهت معاینه دقیق با متخصصین مغز و اعصاب ما نوبت حضوری دریافت کنید.
عوارض فیزیکی آسیب تروماتیک مغزی
- تشنج: برخی از افرادی که دچار آسیب تروماتیک مغزی می شوند تشنج را تجربه می کنند. ممکن است فقط در مراحل اولیه رخ دهد و یا تا سال ها بعد هم ادامه داشته باشد.
تشنج های مداوم، اپیلپسی بعد از تروما نامیده می شوند.
- جمع شدن مایع در مغز( هیدروسفالی ): مایع مغزی نخاعی در فضا های موجود در مغز (بطن های مغزی) جمع می شوند و سبب افزایش فشار و ورم مغز خواهند شد.
- عفونت‌ها: شکستگی جمجمه یا جراحت های داخلی سبب پارگی لایه های حفاظتی بافت های مننژ شده که مغز را احاطه کرده اند.
این امر باعث می شود باکتری ها وارد مغز شوند و عفونت ایجاد شود. عفونت مننژها که مننژیت نامیده می شود در صورت عدم درمان به سایر قسمت های سیستم عصبی گسترش می یابد.
- آسیب رگ های خونی: بسیاری از رگ های خونی کوچک و بزرگ در مغز به دلیل آسیب مغزی از بین می روند و این امر سبب سکته، لخته شدن خون و سایر مشکلات می شود.
- سردرد: سردرد های مداوم بعد از حادثه بسیار رایج است و ممکن است یک هفته بعد از آسیب رخ دهد و تا ماه ها ادامه داشته باشد.
- سرگیجه: بسیاری از بیماران سرگیجه را هم تجربه خواهند کرد.
گاهی اوقات بسیاری از این علائم برای چند هفته تا چند ماه باقی می مانند که به آن ها علائم پایای بعد از حادثه می گویند.
وقتی ترکیبی از این علائم برای مدتی طولانی باقی بماند به آن سندروم پس از ضربه مغزی می گویند.
آسیب های مغزی تروماتیک در انتهای جمجمه سبب آسیب عصبی به عصب های شده که مستقیماً از مغز می آیند (عصب های جمجمه ای).
این آسیب منجر به مشکلات زیر می شود:
- فلج عضلات صورت و یا از دست دادن حس صورت
- عدم حس بویایی
- عدم حس چشایی
- دو بینی یا عدم بینایی
- اختلال بلع
- سرگیجه
- زنگ زدن گوش
- از دست دادن شنوایی
مشکلات ذهنی و آسیب تروماتیک مغزی
بسیاری از آن هایی که آسیب جدی مغزی دیده اند شاهد تغییراتی در مهارت های ذهنی و شناختی شان خواهند بود.
تمرکز کردن سخت می شود و فکر کردن دشوار خواهد بود. مشکلات بسیاری در مهارت های زیر به وجود می آید:
مشکل ذهنی
- حافظه
- یادگیری
- استدلال
- قضاوت
- توجه یا تمرکز
مشکل در انجام کارهای ذهنی
- حل مسئله
- انجام همزمان چند کار
- سازمان دهی
- برنامه ریزی
- تصمیم گیری
- شروع و اتمام کار
مشکلات ارتباطی و آسیب تروماتیک مغزی
مشکل در ایجاد ارتباط بعد از آسیب مغزی بسیار شایع است. این مشکلات سبب بروز نا امیدی، سوء تفاهم و درک اشتباه این افراد می شود.
مشکلات ارتباطی عبارتند از:
مشکلات شناختی
- مشکل در درک صحبت یا نوشتن
- مشکل در صحبت کردن یا نوشتن
- ناتوانی در سازمان دهی افکار و ایده ها
- مشکل در دنبال کردن مکالمه و شرکت در مکالمه
مشکلات اجتماعی
- عدم توانایی در انتخاب موضوع مکالمه
- عدم توانایی در تغییر تن صدا، تاکید روی کلمه، ابراز احساسات
- مشکل در درک علائم غیر زبانی
- مشکل در درک اشارات شنوندگان
- مشکل در شروع و اتمام مکالمه
- ناتوانی در استفاده از عضلاتی که در کلمه سازی استفاده می شوند ( دیزآرتری)
تغییرات رفتاری و آسیب تروماتیک مغزی
- مشکل در کنترل خود
- آگاهی از توانایی ها
- رفتار پر ریسک
- مشکل در موقعیت های اجتماعی
- شروع ناگهانی سخن گفتن یا حرکت
تغییرات احساسی و آسیب تروماتیک مغزی
- افسردگی
- اضطراب
- عدم ثبات خلقیات
- بدخلقی
- زود رنجی
- عدم حس دلسوزی نسبت به دیگران
- عصبانیت
- بی خوابی شدید
مشکلات حسی
- زنگ زدن مداوم گوش
- مشکل در شناخت اشیا
- عدم هماهنگی در چشم و دست
- دوبینی یا نقطه کور در بینایی
- احساس طعم تلخ در دهان، بوی بد یا از دست رفتن حس بویایی
- مشکلات پوستی، خارش، درد
- عدم تعادل و گیجی
بیماری های مغزی حاد و آسیب تروماتیک مغزی
تحقیقات نشان داده اند آسیب های متعدد مغزی سبب افزایش ریسک بیماری های حاد مغزی می شوند. اما این ریسک برای افرد قابل پیش بینی نیست.
محققان هنوز هم در حال مطالعه بر روی علت و چگونگی آسیب های مغزی تروماتیک و ارتباط شان با بیماری های مغزی حاد هستند.
اختلال مغزی حاد سبب فقدان عملکرد مغز می شود مثل:
- بیماری آلزایمر که ابتدا حافظه از دست می رود و بعد سایر مهارت های فکری
- بیماری پارکینسون که بیماری ای پیشرونده است و مشکلات حرکتی مثل لرزش، حرکات آرام و سخت را به دنبال دارد
- زوال عقل که اغلب مرتبط با ضربات متعدد به سر در ورزش هایی مثل بوکس است و باعث بروز علائمی همچون دمانس و مشکلات حرکتی می شود.
بیشتر بخوانید: نوار مغزی
پیشگیری از آسیب تروماتیک مغزی
- کمربند ایمنی و ایربگ: همیشه از کمربند ایمنی استفاده کنید. بچه ها همیشه باید در صندلی عقب و روی صندلی مخصوص خود بنشینند.
- عدم استفاده از الکل و مواد مخدر: اگر تحت تاثیر الکل، مواد مخدر و یا داروها هستید (حتی داروهای نسخه دار) به هیچ وجه رانندگی نکنید.
- استفاده از کلاه ایمنی: حین دوچرخه سواری یا استفاده از موتور اسکیت،اسکیت برد، اسنوموبیل و یا وسایلی از این دست حتماً کلاه ایمنی به سر بگذارید.
همچنین حین بازی بیسبال، ورزش های پر برخورد، اسکی، اسکیت، اسنوبرد یا اسب سواری همیشه پوشش مناسب برای سر خود در نظر بگیرید.
پیشگیری از افتادن
- نصب میله جهت گرفتن دست در حمام
- انداختن زیر انداز در کف حمام یا وان
- جمع کردن فرش ها
- نصب میله در هر دو طرف راه پله ها
- نصب تعداد کافی لامپ و وسایل روشنایی در منزل جهت دید بهتر
- چکاپ مدام بینایی
- انجام ورزش منظم
ممانعت از آسیب سر در کودکان
- نصب در محافظتی ایمن در ابتدا و انتهای راه پله
- جمع کردن فرش از روی راه پله ها
- نصب حفاظ پنجره
- استفاده از زیر انداز در کف حمام
- استفاده از کفپوش های نرم در حیاط و زمین بازی بچه ها
- اجازه ندادن به بچه ها برای تنهایی بازی کردن در پله های اضطراری یا بالکن
بیشتر بخوانید : تست نوار مغز در تهران
در صورت بروز علائم آسیب تروماتیک مغزی پس از تجربه یک حادثه حتما برای اطمینان از جدی نبودن عارضه به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
پاسخ، یک پاسخ JSON معتبر نیست.
متخصصین ما در کلینیک یادمان تمام جوانب را در نظر گرفته و در صورت نیاز تست نوار مغز و تست نوار عصب و عضله در کلینیک انجام خواهد می شود.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
