آناتومی ساقه مغز + هر آنچه باید بدانید

ساقه مغز بخشی از مغز می باشد که مستقیماً به نخاع متصل است. این بخش شامل نواحی است که تنفس و عملکرد قلب را مدیریت می کنند و همچنین مسیرهایی برای ارتباط بین مغز و نخاع دارند.

اعصاب جمجمه ای که از ساقه مغز بیرون می آیند، حرکت و حس را در داخل و اطراف صورت کنترل می کنند.

برخی از بیماری ها که بر ساقه مغز تأثیر می گذارند، علائم متفاوتی ایجاد می کنند که اغلب شامل سرگیجه، دوبینی و یا مشکلات حرکتی است.

ساقه مغز یک ساختار ساقه ای شکل است که مستقیما به نخاع متصل است. اگر هر اتفاقی برای این بخش از بدن رخ دهد، باعث مشکلاتی از قبیل سکته مغزی دوبینی و یا مشکلات حرکتی می شود. برای درمان بیماری های مربوط به ساقه مغز به کلینیک یادمان تب مراجعه کنید.

آناتومی ساقه مغز

این یک ساختار ساقه ای شکل است که از قسمت خلفی (پشتی) مغز به سمت نخاع امتداد می یابد. این بخش مغز توسط مننژها محافظت می شود که از سه لایه بافت همبند ورقه مانند تشکیل شده اند و مغز و نخاع را در برمی گیرند.

در خارج از لایه های مننژ، ساقه مغز توسط قسمت تحتانی جمجمه محافظت می شود. مایع مغزی نخاعی (CSF) بین لایه های مننژ و این بخش مغز جریان دارد و آن را تغذیه و از آن محافظت می کند.

ساختار

از بالا به پایین، ساقه مغز شامل مغز میانی، پل مغز و بصل النخاع یا مدولا ابلونگاتا است. در هر یک از این بخش ها مسیرهای عصبی وجود دارد که بسیاری از آنها در سراسر این بخش مغز کشیده شده اند.

ریشه های عصبی جمجمه ای در ساقه مغز قرار دارند و هر جفت از 12 عصب جمجمه ای از این بخش مغز خارج می شوند.

دسته بندی های اعصاب جمجمه ای عبارتند از:

• مخ : اعصاب جمجمه ای یک و دو
• مغز میانی : اعصاب جمجمه ای سه و چهار
• پل مغز : اعصاب جمجمه ای پنج تا هشت
• مدولا : اعصاب جمجمه نه تا دوازدهم

بخش عمیق ‌تر ساقه مغز از ماده خاکستری و مسیرهای عصبی باقی‌مانده از این بخش مغز عمدتاً از ماده سفید تشکیل شده‌ است که دارای مقدار زیادی میلین است (توسط نوعی چربی که اعصاب را عایق می‌کند محافظت‌ می شود).

در یک بزرگسال با جثه متوسط، ساقه مغز تقریباً 3 اینچ طول دارد.

ساقه مغز، خون را از چندین شریان، مانند شریان های مهره ای، شریان بازیلار (یا سرخرگ قاعده‌ای) و شریان های پونتین دریافت می کند.

محل قرار گیری ساقه مغز . ساقه مغز که در پشت گردن قرار دارد، قسمت پایینی مغز است که به نخاع پیوند می خورد. در پشت این بخش مغز، مخچه (بخشی از مغز که تا حد زیادی مسئول هماهنگی است) نیز توسط قسمت پایینی جمجمه محافظت می شود.

تفاوت ها در آناتومی

رایج ترین تفاوت ها در آناتومی این بخش مغز عموماً شامل عدم تقارن منابع خونی یا اعصاب جمجمه ای است. این تفاوت ها معمولا جزئی هستند و اثرات بالینی ایجاد نمی کنند.

آنوریسم ها که نقص در رگ های خونی هستند، می توانند مادرزادی باشند و در رگ های خونی نزدیک این بخش مغز ایجاد شوند. آنوریسم مغزی در نزدیکی ساقه مغز ممکن است به دلیل ایجاد فشار یا خونریزی عوارض جدی ایجاد کند.

بیشتر بخوانید : سکته مغزی خاموش

عملکرد ساقه مغز

ساقه مغز شامل اعصاب و مسیرهای عصبی است که امکان انجام عملکردهای حرکتی و حسی را در سراسر بدن فراهم می کنند.

مسیرهای عصبی از رشته‌ای از اعصاب تشکیل شده‌اند که به سرعت پیام‌ها را در یک مسیر خاص ارسال می‌کنند.

مسیرهای عصبی اصلی در این بخش مغز عبارتند از:

• راه نخاعی- تالاموسی : این مسیر در قسمت بیرونی ساقه مغز قرار دارد و پیام های دریافت شده از اعصاب حسی را از طریق ساقه مغز و تالاموس در قشر مغز به نخاع منتقل می کند.
• راه کورتیکواسپاینال : این مسیر به سمت وسط و نزدیک مرکز ساقه مغز کشیده می شود و پیام های دریافتی از قسمت حرکتی قشر مخ را از طریق ساقه مغز، به نخاع و در نهایت برای کنترل حرکات به عضلات می فرستد.
• مسیر اسپاینوسربلار : این مسیر در قسمت جانبی ساقه مغز قرار دارد و پیام هایی را برای تنظیم موقعیت بدن بین مخچه و نخاع رد و بدل می کند.

برخی از ساختارهای موجود در این بخش مغز در هماهنگی با انتقال ‌دهنده‌های عصبی (پیام‌ رسان‌های شیمیایی) و ساختارهای بخش‌های دیگر مغز و سراسر بدن برای کنترل عملکردهای پیچیده کار می‌کنند.

نمونه هایی از این عملکرد ها عبارتند از:

• حرکت : ماده سیاه و هسته قرمز در مغز میانی برای کمک به کنترل حرکت با هسته های قاعده ای در نیمکره های مغز تعامل دارند.
• عملکردهای خودکار : بصل النخاع حاوی هسته هایی است که عملکردهایی مانند تنفس و تنظیم عملکرد قلبی-عروقی را کنترل می کنند.
• خواب و هوشیاری : ساختار شبکه‌ای یا تشکیلات مشبک که گروهی از مدارهای عصبی است که در سراسر این بخش مغز امتداد دارند، برای ایجاد حالات برانگیختگی با قشر مغز تعامل می کند.

عارضه های مرتبط

بسیاری ازعارضه ها با درگیر کردن ساقه مغز، باعث بروز علائم عصبی می شوند. علائم به ناحیه خاصی از ساقه مغز که تحت تأثیر قرار گرفته است، بستگی دارد.

گاهی اوقات، آسیب قسمت های بسیار کوچکی از این بخش مغز می تواند علائم شدیدی ایجاد کند.

علائم رایج بیماری هایی که ساقه مغز را درگیر می کنند، عبارتند از: سرگیجه (احساس چرخش محیط اطراف)، اختلال در تعادل، استفراغ، سردرد شدید، ناهنجاری های حرکتی چشم، ضعف و/یا از دست دادن حس در یک طرف بدن.

سکته مغزی : سکته مغزی آسیب مغزی است که به دلیل مختل شدن جریان خون رخ می دهد. عدم خونرسانی می تواند در نتیجه باریک شدن شدید رگ های خونی یا شاید به دلیل وجود یک لخته خون در رگ های خونی این بخش مغز و مسدود شدن جریان خون باشد.

سندرم مدولاری جانبی، سندرم وبر (سندرم سکته مغزی میانی) و سندرم lateral pontine برخی از زیر مجموعه های انواع سکته مغزی هستند.

مولتیپل اسکلروزیس (MS) : ماده سفید ساقه مغز می تواند در اثر ام اس تحت تأثیر دمیلینه شدن قرار گیرد و منجر به علائمی شود که بسته به نوع ام اس ممکن است برگشت پذیر یا دائمی باشند یا به تدریج در طی سال ها بدتر شوند.

افزایش فشار داخل جمجمه ای : تورم مغز در اثر عواملی مانند ضربه به سر، سکته مغزی یا عفونت، به این بخش مغز فشار وارد کرده و بر عملکرد آن تأثیر می گذارد.

این وضعیت می تواند اثرات خطرناکی، مانند اختلال تنفسی داشته باشد.

اختلالات حرکتی : چندین اختلال حرکتی، مانند بیماری پارکینسون، با ایجاد اختلال عملکرد و از بین رفتن نواحی خاصی از ساقه مغز، مانند جسم سیاه و هسته قرمز، مرتبط هستند.

آنوریسم مغزی : احتمال اینکه رگ های خونی در هر ناحیه ای از مغز، از جمله رگ های خونی نزدیک این بخش مغز، تحت تاثیر آنوریسم مغزی قرار گیرند، وجود دارد.

آنوریسم می تواند باعث فشردگی ساختارهای این بخش مغز و مختل شدن جریان خون شود یا در صورت خونریزی عوارض شدیدی ایجاد کند.

تومور مغزی : تومور مغزی اولیه می تواند در هر ناحیه ای از مغز ایجاد شود و سرطان از هر قسمتی از بدن می تواند به مغز سرایت کند. گلیوما، مننژیوم و نوروم آکوستیک برخی از انواع تومورهای اولیه ساقه مغز هستند.

بیشتر بخوانید : اختلالات مغزی

آزمایش

اگر علائم اختلال این بخش مغز را دارید، باید فورا تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید. ارائه دهنده خدمات بهداشتی سوابق پزشکی شما را به دقت بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی شامل معاینه عصبی، انجام می دهد.

پزشک حرکات چشم بیمار را به دقت بررسی می کند. مشکلات این بخش مغز می تواند باعث دوبینی و حرکات ناهماهنگ و نامتقارن چشم شود. نیستاگموس (حرکات پرشی چشم) نیز عارضه ای است که با آسیب ساقه مغز مرتبط است.

پزشک بر اساس سابقه بیماری و وضعیت جسمی، آزمایشاتی را برای ارزیابی بیشتر وضعیت بیمار تجویز می کند.

تست های مورد نیاز احتمالی عبارتند از:

• تصویربرداری از مغز : معمولاً برای نمایش این بخش مغز از آزمایش تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) مغز استفاده می شود.
• آنژیوگرافی : اگر نگرانی در مورد تغییر شکل عروق وجود داشته باشد، گاهی نیاز است که با یک آزمایش تهاجمی یا غیر تهاجمی، عروق خونی نزدیک این بخش مغز مورد مشاهده و بررسی قرار گیرد.
• پتانسیل های برانگیخته : این آزمایش یک تست غیر تهاجمی است که پاسخ بیمار را به محرک هایی مانند نور یا صدا اندازه گیری می کند.

آزمایش پتانسیل برانگیخته مانند پتانسیل برانگیخته شنوایی ساقه مغز (BAER) به شناسایی بیماری هایی که بر قسمت های مختلف مغز از جمله این بخش مغز تأثیر می گذارند، کمک می کند.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.