انواع توهم در مغز

انواع توهم که از علائم شایع اختلالات طیف اسکیزوفرنی (SSD) هستند، تجربیاتی شبیه ادراک آگاهانه می باشند.

طبق شواهد فعلی موجود در علوم اعصاب، چندین نواحی در مغز در ایجاد انواع توهم نقش دارند، از جمله قشر حسی، اینسولا، پوتامن و هیپوکامپ.

اما چگونه فعالیت این نواحی از مغز ادراکات آگاهانه غیرعادی را ایجاد می کند که با تجربه آگاهانه در آن لحظه تناقض دارد؟

در اکثر استدلال های موجود، فرض می ‌شود که گاهی در مغز به‌ طور خود به خودی، حس ها بازنمایی‌ می‌شوند و این فعال‌ سازی‌ های خود به خودی به نوعی در ایجاد توهم نقش دارند.

اگر به هنگام خوابیدن و یا تنهایی دچار توهم می شوید می توانید برای درمان این عارضه به کلینیک یادمان طب در تهران مراجعه کنید.

توهم چیست

توهم، دیدن، شنیدن، حس کردن، بوییدن یا چشیدن چیزی است که وجود ندارد. راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) توهم را به عنوان یکی از علائم اصلی اختلالات روان پریشی دسته بندی کرده است.

توهم معمولاً با اسکیزوفرنی ارتباط دارد. حدود 60 تا 70 درصد از افراد مبتلا به این عارضه این علامت را دارند که شایع ترین نوع آن توهم شنوایی است.

توهم ممکن است در عارضه هایی مانند اختلال استرس پس از سانحه، اختلالات شخصیتی یا بیماری‌ های جسمی مانند بیماری‌ های چشمی و عصبی رخ دهد. این گسست از واقعیت گاهی چندین دلایل دارد.

مشکلات خواب، غم از دست دادن ها، غم و اندوه و محرومیت حسی می تواند باعث ایجاد توهم شود، همچنین مصرف موادی مانند ال اس دی، الکل، محرک ها، مواد مخدر نیز می تواند باعث ایجاد توهم شود.

انواع توهم

پنج نوع مختلف توهم وجود دارد که عبارتند از:

• شنوایی : شنیدن صداهایی که دیگران نمی شنود. این نوع شایع ترین نوع توهم است.
• بینایی : دیدن افراد، رنگ ها، اشکال یا سایر موارد مختلفی که واقعی نیستند. این نوع دومین نوع رایج توهم است.
• لمسی : احساسی مانند خزیدن حشرات در زیر پوست یا لمس شدن توسط چیزی که وجود ندارد.
• بویایی : حس کردن بوی چیزی که منبع فیزیکی ندارد. شیوع این مورد از توهمات بینایی و شنیداری کمتر است.
• چشایی : حس مزه ای در دهان که منبعی ندارد. این نادرترین نوع توهم است.

توهم می تواند هر یک از حواس پنج گانه را درگیر کند. در نتیجه، این ادراکات غیرواقعی از طریق گوش، چشم، پوست، بینی یا زبان احساس می شوند.

بیشتر بخوانید : خواب، رویا و توهم در خواب آنچه باید بدانیم

توهم شنوایی

در توهمات شنوایی، فرد صداهایی را می شنود که در واقعیت وجود ندارند. در برخی از مطالعات، میزان شیوع توهمات شنوایی، بین 5 تا 28 درصد از جمعیت تخمین شده است.

توهم شنوایی که در اسکیزوفرنی بسیار شایع است و در 20 تا 50 درصد افراد مبتلا به اختلال دوقطبی وجود دارد.

بر اساس برخی تخمین ها، 10 درصد از افراد مبتلا به افسردگی شدید و 40 درصد از افراد مبتلا به PTSD نیز اختلالات در ادراک شنوایی را تجربه می کنند.

در توهمات شنوایی ممکن است فرد صداهای مختلفی را بشنود، اما زمانی که صداهای غیرواضح حاوی صداهای انسان باشند، به آنها توهمات شنوایی کلامی گفته می شود.

توهم بینایی

در توهمات بینایی فرد اغلب تصویر چیزی را که وجود ندارد، دیده و آن را واقعی می داند. موارد توهمات بینایی بیشتر در افراد مسن مشاهده می شود.

در موارد زوال عقل و بیماری های مسیر چشمی/ببنایی نیز، توهمات بینایی در بیماران مشاهده می شود.

توهمات لمسی

توهمات لمسی با عنوان فانتاسماتا های لمسی نیز شناخته می شوند. فرد تجربه کننده این نوع توهم، معمولاً بدون وجود هیچ گونه تحریک واقعی، حس لمس چیزی روی پوست یا زیر آن را احساس می کند.

سوزن سوزن شدن، احساس برخورد مایع یا باد روی پوست یا دست روی شانه نمونه هایی از توهمات لمسی هستند.

توهمات جسمی گونه ای از این نوع توهمات هستند. در توهمات جسمی، فرد چیزهایی هایی را درون بدن خود حس می کند، بدون اینکه هیچ محرک واقعی در درون بدن آنها وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید : اسکیزوفرنی کودکان + علائم، تشخیص و درمان

توهمات بویایی

توهمات بویایی در تعداد قابل توجهی از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی مشاهده می شود. حدود 4% الی 25% از افراد مبتلا به این اختلال این توهمات را تجربه می کنند. با این حال، تحقیقات محدودی در مورد این نوع توهمات انجام شده است.

این توهمات در غیر از این موارد با عنوان فانتوسمی شناخته می شوند. در فانتوسمی فرد بویی را استشمام می کند که در واقع وجود ندارد.

علاوه بر بیماری های روان پریشی، فانتوسمی در مورد افراد مبتلا به حملات صرع، افسردگی، میگرن و بیماری های گوش، حلق و بینی نیز گزارش شده است.

شایع ترین توهمات شنیداری گزارش شده حس بوی سوختگی/دود است. همچنین این افراد استشمام بوی بد، ناخوشایند، فاسد یا پوسیده نیز گزارش کرده اند.

بوهای فانتوم می تواند کیفیت زندگی بیماران را کاهش دهد. افراد تجربه کننده، این حالت را مزاحم و ناراحت کننده توصیف می کنند.

توهمات بویایی معمولاً همراه با توهمات چشایی است. با این حال، برخی افراد فقط توهمات بویایی دارند.

توهم چشایی

در توهم چشایی، فرد ممکن است مزه ای را حس کند که هیچ منبعی ندارد! این نوع خاص از توهم بسیار نادر است.

کدام قسمت از مغز باعث توهم می شود

مطالعات در مورد فعال ‌سازی عملکردهای مختلف در مغز افراد با توهم فعال عموماً افزایش فعالیت در نواحی زبانی و شنوایی قشر مغزی را نشان داده است که به ‌شدت بر شکنج گیجگاهی فوقانی و میانی مغز تأثیر می‌گذارد. البته سایر نواحی غیر حسی قشر و زیر قشری نیز درگیر می شوند.

چندین مطالعه که اتصال عصبی را با استفاده از تصویرگیری تنسور پخش یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و توهمات شنوایی مورد بررسی قرار دادند، تغییر در ارتباط میان نواحی گیجگاهی، جلوی پیشانی و سینگولیت قدامی را تایید کردند.

دلایل توهم

توهمات اغلب در بیماری های روانپزشکی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اختلال پس از سانحه و اختلال شخصیت مرزی و همچنین در اختلالاتی مانند زوال عقل و پارکینسون رخ می دهد.

دلیل انواع توهم اغلب یکی از موارد زیر است:

• روان‌گسیختگی : 70 درصد از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار توهمات بینایی می شوند و 60 تا 90 درصد از آنها صداهای غیرواقعی را می شنوند. احتمال توهمات بویایی و چشایی نیز در این افراد وجود دارد.
• بیماری پارکینسون : بیش از نیمی از افراد مبتلا به پارکینسون، گاهی اوقات چیزهایی را می بینند که وجود ندارند.
• بیماری آلزایمر : این بیماری می تواند با تغییر در مغز ، توهم ایجاد کند. به همین دلیل با پیشرفت بیماری، احتمال تجربه توهم بیشتر می شود.
• میگرن : حدود یک سوم از افراد مبتلا به این نوع سردرد، دچار آئورا یا تشعشع نورانی می شوند؛ نوعی توهم بصری که مانند یک هلال رنگارنگ از نور به نظر می رسد.
• تومور مغزی : تومورها بسته به محل آنها، انواع مختلفی از توهم را ایجاد می کنند. در صورت مرتبط بودن آن ناحیه با بینایی، فرد ممکن است چیزهایی غیر واقعی و یا اشکالی از نور را ببیند. تومورها در برخی از قسمت های مغز باعث توهم بویایی و همچنین چشایی می شوند.
• سندرم چارلز بونت : این عارضه باعث می شود افراد مبتلا به مشکلات بینایی مانند گلوکوم یا آب مروارید چیزهای غیرواقعی را ببینند. فرد در ابتدا، احتمالا متوجه توهم بودن آنها نشود، اما می فهمد که آنچه می بینید واقعی نیست.
• صرع : تشنج هایی که همراه با برخی اختلالات هستند، خطر بیشتری را برای ایجاد توهم ایجاد می کنند. نوع آن نیز بستگی به قسمتی از مغز که هنگام تشنج تحت تاثیر قرار می گیرد، دارد.

درمان انواع توهم

برای ارائه یک درمان کامل باید منشا و نوع بیماری خاص زمینه ای مشخص شود. برای برطرف شدن توهم باید با آن مانند علف هرزی برخورد کرد که باید از ریشه درآورده شود.

برخی از راه های درمان توهم عبارتند از:

• روان درمانی : در این نوع درمان، روان درمانگران با کمک به بیمار در فهم مشکل خود، برای یافتن دلایل ایجاد توهم در او تلاش می کنند. این کار برای بیرون آمدن از چاه توهم مفید است.
• خود یاری : بهترین راه حل برای یک مشکل، درون خود آن مشکل نهفته است. بنابراین درمان توهم برای خود فرد تجربه کننده آسان تر است. استفاده از برخی عبارات مانند “نگران نباش. همه چیز خوب است” و اجتناب از توجه به توهم و تلاش برای تمرکز بیشتر بر واقعیت مفید خواهد بود.
• دارو : نوپلازید اولین دارویی است که برای درمان توهمات ناشی از روان پریشی مرتبط با بیماری پارکینسون تایید شده است.
• به محیط اطراف توجه کنید : توجه به محیط یک جنبه مهم از درمان هر نوع اختلالی است. در صورتی که محیط اطراف بیماران شاد و آرام باشد، درمان با سرعت مطلوبی پیش خواهد رفت. دست هنرمند طبیعت می تواند هر قلب شکسته ای را التیام بخشد. غوغای پرندگان، درختان اکسیژن دار به ما کمک می کنند تا با مشکلات درونی خود مبارزه کنیم.
• از حواس پرتی کمک بگیرد : تنها نماندن و ارتباط پیوسته با دوستان، خانواده یا عزیزان می تواند توهم فرد را برطرف کند. آغوش گرم یک فرد عزیز برای مبارزه با هر سختی کافی است، پس چرا برای توهم از آن کمک نگیریم.

ما در زندگی روزمره خود با صدها مشکل مبارزه می کنیم، اما وقتی تنها در مقابل این مشکلات می ایستیم، به سختی در نبرد پیروز می‌شویم.

از طرف دیگر، زمانی که عزیزان و والدین ما برای حمایت و مراقبت از ما در کنار ما باشند، می توان در این مبارزات موفق شد. بهتر است، با کمک به یکدیگر آرامش را در زندگی تجربه کنیم.

خلاصه

بسیاری از مردم نمی دانند که توهمات چقدر رایج هستند. وجود این علائم همیشه به معنای یک مشکل جدی سلامت روان یا اختلال مغزی نیست.

ردیابی علائم و یافتن عوامل ایجاد کننده توهم برای کمک به افراد تجربه کننده آن و همچنین عزیزان آنها مهم است. پزشکان باید برای ارائه درمان مناسب، علائم بیماران خود را ثبت کنند.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.