علائم افزایش و کاهش دوپامین در مغز + مشکلات احتمالی

دوپامین و سروتونین، اکسی توسین و اندورفین، انتقال دهنده های عصبی هستند که کمبود هر یک از این انتقال دهنده ها می تواند علائم متفاوتی را در بدن ایجاد کند.

دوپامین، چند کارکرد اصلی متمایز دارد. دوپامین به “مولکول انگیزش” معروف است زیرا انگیزه و تمرکز مورد نیاز ما را ایجاد می کند. همچنین از آنجا که مسئول سیستم پاداش مغز می باشد، به آن ماده شیمیایی پاداش نیز می گویند.

از آنجایی که دوپامین در انواع عملکردهای مغز نقش دارد، سطوح پایین خارج سلولی این انتقال دهنده عصبی انواعی از علائم ناخواسته را ایجاد می کند.

دوپامین در بسیاری از عملکردهای مغز از جمله خلق و خو، خواب، یادگیری، توانایی تمرکز، کنترل حرکات و حافظه فعال نقش دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره در مورد تشخیص علائم کمبود دوپامین می توانید به کلینیک یادمان طب در تهران مراجعه کنید.

علائم احتمالی کمبود دوپامین در مغز

به خاطر داشته باشید که شدت و تعداد علائم ناشی از کمبود دوپامین در مغز، برای هر فرد متفاوت است. در ادامه به برخی از این علائم اشاره می کنیم.

کمبود توجه

برای بسیاری از افراد کمبود توجه از علائم کمبود دوپامین در مغز به شمار می رود. سطح دوپامین کمتر از متوسط ، توجه و تمرکز را سخت ‌تر می‌کند.

تجویز آمفتامین ها (داروهای افزایش دهنده دوپامین) مشکلات توجه را بهبود می بخشد.

پایین بودن دوپامین شاید تنها دلیل کمبود توجه نباشد، اما افرادی که سطح دوپامین کمتر از حد متوسط ​​دارند، احتمالاً در تمرکز و توجه دچار مشکل خواهند شد.

اضطراب

دوپامین بالا در مبتلایان به اختلالات اضطرابی، می تواند عصبی بودن، تنش و اضطراب را تشدید کند.

مطمئناً دوپامین بالاتر از حد متوسط​ مشکل ساز است، اما پایین بودن غیر طبیعی سطح دوپامین در برخی از افراد باعث اضطراب می شود.

علائم این افراد اغلب پس از مصرف داروهایی مانند آدرال برای اضطراب بهبود می یابد.

اختلال شناختی

 کمبود دوپامین، در عملکرد شناختی فرد، اختلال ایجاد می کند. دوپامین ناکافی با عملکرد شغلی نامناسب، ناتوانی شناختی و مشکلات حافظه مرتبط است.

برای بهبود سطوح دوپامین، بسیاری از افراد موفق، مکمل ‌ها یا داروهای بالا برنده سطح پایه دوپامین مغز را مصرف می کنند.

سردرگمی

عدم تولید دوپامین کافی در مغز، باعث حس گیجی می شود و یادگیری چیزهای جدید برای فرد سخت خواهد شد.

تجربه مه مغزی بیش از حد و نداشتن عملکرد مناسب در جامعه از دیگر اثرات منفی احتمالی هستند.

با افزایش سطح دوپامین، حس گیجی کاهش یافته و هوشیاری روانی و حرکتی بهبود می یابد.

بیشتر بخوانید : راه های طبیعی و مصنوعی افزایش دوپامین در مغز

خوددگربینی

دوپامین به ما در بیان عواطف و پردازش احساس خود کمک می کند. با پایین بودن سطوح دوپامین، انگار تمام رنگ و مزه زندگی گرفته می شود.

افراد مبتلا به خوددگربینی ناشی از مشکلات دوپامین، گاهی از هیچ فعالیتی لذت نمی برند. گویی شخصیت “اصلی” آنها تغییر کرده و از منظر سوم شخص خود را مشاهده می کنند.

معمولاً افراد معتاد با علائم کمبود دوپامین در مغز، دچار خوددگربینی می شوند.

افت هیجانی

کاهش سطح دوپامین اغلب باعث “بی حس” به نظر رسیدن فرد می شود؛ گویی که فرد شکست عاطفی خورده است.

این افراد احساسات شادی و هیجان خود را به ندرت بروز می دهند و حتی غم و وحشت زدگی خود را نیز ابراز نمی کنند.

در موارد دوپامین پایین، افراد از نظر عاطفی “خاکستری یا خنثی” یا مانند یک ربات به نظر می رسند.

افسردگی

کمبود دوپامین می تواند عامل اصلی علائم افسردگی باشد.

افسردگی ناشی از سطح دوپامین پایین و غیر عادی احتمالاً با افسردگی مربوط به سروتونین متفاوت است، البته هر دو علائم مشترک آشکاری دارند.

برای افرادی که برای افسردگی نیاز به مصرف بلند مدت داروهایی ماند آدرال پیدا می کنند، احتمال نیاز به افزایش دوپامین به جای سروتونین وجود دارد. 

عوارض کمبود دوپامین در مغز

پایین بودن بیش از حد سطح دوپامین، ممکن است در هماهنگی، تعادل، ارتباطات و تفکر مشکل ایجاد کند. به این نکته توجه کنید که کمبود دوپامین یکی از علائم بیماری های عصبی و روانی شدید است.

مشکلات تعادلی

از آنجایی که دوپامین در عملکرد حرکتی و تعادلی نقش دارد، احتمالا افراد در اثر کمبود دوپامین، در حفظ تعادل مناسب دچار مشکل خواهند شد.

تولید کم دوپامین همچنین ممکن است هماهنگی بدن را به طور قابل توجهی مختل کند.

ناتوانی در نوشتن

نوشتن، توانایی شناختی زیادی را می طلبد. یکی از انتقال دهنده های عصبی موثر بر توانایی فرد در تمرکز برای نوشتن واضح، دوپامین است.

کمبود دوپامین، می تواند باعث مشکل در نوشتن یا ناتوانی در نوشتن شود (به دلیل مختل شدن زیاد هماهنگی بدن).

بهم ریختگی شدید

در حالی که به هم ریختگی اغلب یک نشانه شایع از اسکیزوفرنی است، اما می تواند نشانه اختلالات دوپامین نیز باشد.

اختلالات ناشی از عملکرد دوپامین و سطوح پایین آن می تواند منجر به اختلال در تفکر، رفتار و ارتباطات شود. گاهی فرد نمی تواند عملکرد منطقی داشته باشد.

تغییرات وضعیت بدنی

دوپامین پایین می تواند باعث تغییر در وضعیت بدنی شود. در اثر پایین بودن دوپامین، فرد ممکن است، بدن خود را هنگام نشستن سفت کند یا از نظر جسمی ناراحت به نظر برسد.

دلیل آن احتمالا دریافت نشدن دوپامین کافی در مناطق خاصی از مغز (مانند مدارهای حرکتی) و مشکل در عملکرد صحیح این قسمت ها است.

مشکلات گفتاری

در موارد کمبود دوپامین، احتمال گفتار نامنظم و/یا ناتوانی در درست صحبت کردن وجود دارد.

غرغر کردن، به ندرت صحبت کردن یا به جای بیان درست کلمات، صدا تولید کردن در برخی از این افراد مشاهده می شود.

لرزش

تولید ناکافی دوپامین می تواند باعث لرزش و بی قراری شود. اگرچه کمبود دوپامین همیشه تنها دلیل “لرزش” یا رعشه نیست، اما می تواند یک عامل موثر باشد.

داروهایی تنظیم کننده دوپامین به رفع این مشکل کمک می کنند.

علائم احتمالی سطح بالای دوپامین

ذکر این نکته مهم است که بسیاری از علائم مرتبط با دوپامین بالا در موارد سطوح بالا یا پایین دیگر انتقال دهنده های عصبی نیز رخ می دهند.

منحصر به فرد بودن ترکیب انتقال‌ دهنده‌ های عصبی برای هر شخص، تعیین دقیق نوع انتقال‌دهنده ‌های عصبی با سطوح بالا را سخت می کند، مگر اینکه فرد در حال مصرف داروی خاصی باشد.

همچنین توجه داشته باشید که اضطراب می تواند برای یک فرد ناشی از نوراپی نفرین بالا و برای دیگری ناشی از سطح بالای دوپامین باشد.

علاوه بر این، نوروبیولوژی، ساختار مغز و ژنتیک فرد نیز بر علائم ناشی از سطح بالای دوپامین، تأثیر می گذارد.

سطوح بالای دوپامین در دو فرد ممکن است علائم کاملاً متفاوتی ایجاد کند. دلیل این امر می تواند تفاوت در گیرنده های دوپامینرژیک و نحوه پردازش دوپامین در مغز هر شخص باشد.

بیشتر بخوانید : دوپامین چیست – کاربرد دوپامین در مغز

در زیر لیستی از علائم احتمالی ناشی از دوپامین بالا آورده شده است.

بی قراری

دوپامین بالا ممکن است در فرد احساس بی قراری و تحریک پذیری زیاد ایجاد کند.

در حالی که دوپامین کافی به برخی از افراد واقعا در حفظ آرامش کمک می کند، سطوح بالا و غیرعادی آن می تواند فرد را از درون عصبی و درگیر کند. برای این افراد بی حرکت نشستن برای مدت طولانی سخت است.

اضطراب

اضطراب برخی افراد با افزایش سطح دوپامین در قسمت های خاصی از مغز بیشتر می شود.

دلیل آن احتمالا اختلال در عملکرد گیرنده دوپامینرژیک و همچنین افزایش دوپامین در مناطق خاصی از مغز باشد.

دلیل افزایش اضطراب برخی از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، پس از استفاده از مهارکننده‌های بازجذب دوپامین (DRIs) همین است.

احساس لذت

کسانی که سطح دوپامین بالایی دارند، بیشتر از فعالیت ها لذت می برند.

حتی فعالیت‌های نسبتاً پیش پا افتاده ای مانند نوشتن، تماشای تلویزیون یا کارهای سخت نیز برای آنها لذت بخش است.

در افراد دارای سطح دوپامین نرمال، این فعالیت‌ های معمولی با (لذت یا) افزایش دوپامین مرتبط نیستند. برای فردی با دوپامین بالا، همه چیز ممکن است لذت بخش به نظر برسد.

لذت گرایی

بسیاری از افراد پس از افزایش بیش از حد سطح دوپامین، متوجه ایجاد احساس لذت گرایی یا رفتار لذت جویانه در خود می شوند.

رفتارهای لذت‌گرایانه هم در افرادی با سطح دوپامین پایین (به عنوان راهی برای افزایش آن) و هم در افراد دارای دوپامین بالا (به دلیل احساس لذت شدید) مشاهده می شود.

هوشیاری شناختی

اینکه آمفتامین ها، در ذهن بسیاری از افراد کلمه “سرعت” را تداعی می کنند، دلیلی دارد – آنها باعث افزایش قدرت شناخت و بهبود عملکرد ذهنی می شوند.

گویی روند فعالیت سایر افراد آهسته است، اما مصرف کننده آمفتامین پیوسته در حالت اوج عملکرد قرار دارد.

افزایش سطح دوپامین با بهبود عملکرد شناختی مانند حافظه، یادگیری و حل مسئله مرتبط می باشد.

انرژی زیاد

در موارد سطوح بالای دوپامین فرد ممکن است انرژی زیادی داشته باشد، مانند کسی که به تازگی کوکائین مصرف کرده یا فردی که دچار دو قطبی شیدایی شده است – هر دو سطح بالایی از انرژی را تجربه می کنند. یکی از عوامل موثر در افزایش انرژی، افزایش دوپامین است.

میل جنسی بالا

افزایش میل جنسی و لذت جنسی در اثر افزایش سطح دوپامین، کاملامشخص است.

به همین دلیل بسیاری از افراد برای افزایش لذت در طول رابطه جنسی، از محرک ها و داروهایی مانند MDMA استفاده می کنند.

حتی داروهایی که کمترین افزایش را در سطح دوپامین ایجاد می کنند (مثلاً ولبوترین) در افزایش میل جنسی و خنثی کردن کاهش میل جنسی ناشی از سروتونین بالا موثر هستند.

بیش فعالی

برخی از افراد هنگام بالا رفتن سطح دوپامین، بیش فعال می شوند (آن را با بی توجهی اشتباه نگیرید). بیش فعالی ممکن است اثر جانبی رفتار لذت جویانه ناشی از افزایش دوپامین باشد.

برخی افراد با دوپامین بالا، نمی توانند بی حرکت باشند (مانند اکثر موارد ابتلا به ADHD).

بی خوابی

سطح دوپامین بیش از حد بالا ممکن است خوابیدن را دشوار کرده و منجر به بی خوابی شود. در موارد سطوح پایین دوپامین، افراد گاها دچار بی حالی و خستگی مزمن می شوند.

مشکلات خواب و بی خوابی از عوارض جانبی داروهای افزایش دهنده سطح دوپامین در مغز هستند.

یادگیری

دوپامین بالا در نواحی خاصی از مغز، توانایی ما را برای یادگیری چیزهای جدید افزایش می دهد.

کمبود دوپامین، حفظ انگیزه برای تلاش مداوم جهت یادگیری چیزهای جدید را مشکل می کند.

کسانی که دوپامین پایینی دارند، احتمالا به علت نداشتن انگیزه، کمتر در یادگیری ها پیشرفت کنند.

واکنش های نامطلوب ناشی از سطوح بالای دوپامین

گاهی اوقات قرار گرفتن مناطق خاصی از مغز در معرض سطوح بالای دوپامین، می تواند واکنش های فیزیولوژیکی و روانی نامطلوبی ایجاد کند.

اکثر این عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها و/یا داروهای غیرقانونی و همچنین عملکرد نادرست سیستم پاداش مغز هستند.

• پرخاشگری : واکنش برخی افراد نسبت به افزایش دوپامین، افزایش پرخاشگری نسبت به دیگران است. گاهی افزایش رفتارهای «ضد اجتماعی» (با رفتار غیر اجتماعی اشتباه گرفته نشود) مشاهده می شود. مواردی چون حمله به دیگران، شکستن لوازم یا عدم توانایی در هدایت حس تهاجمی خود به شیوه ای سازنده نمونه هایی از این رفتارها هستند.
• وضعیت بدنی غیر عادی : سطوح بالای دوپامین در مدار حرکتی مغز می تواند علائم غیرعادی مختلفی از جمله وضعیت بدنی غیرعادی ایجاد کند. با سطح بالای دوپامین ممکن است فرد با بی تحرک بودن و نشستن مشکل داشته باشد یا بدن خود را در موقعیتی ظاهراً ناراحت کننده یا غیر طبیعی قرار دهد.
• سوزش زبان : یکی دیگر از احساس‌ های کمتر رایج مرتبط با دوپامین بالا که برخی افراد تجربه می‌کنند، «سوزش زبان» است. این حس به طور کلی نشانه ای از پردازش نامناسب دوپامین در مغز می باشد.
• افسردگی : انواع خاصی از افسردگی با سطوح بالای دوپامین مرتبط هستند. فرد مبتلا به افسردگی مرتبط با دوپامین بالا ممکن است همچنان انرژی و میل جنسی زیادی داشته باشد و با رفتارهای تهاجمی به دیگران حمله کند.
• هذیان : موارد هذیان ناشی از دوپامین بالا در میان مبتلایان به اسکیزوفرنی و حتی افراد از لحاظ روانی سالم دیده می شود. با بالا رفتن بیش از حد سطح دوپامین، فرد ممکن است نسبت به دیگران بی اعتماد شده و بدون وجود هیج مبنای منطقی و واقعی، باورها یا تصورات نادرستی را در سر بپروراند. در موارد سطوح بسیار بالای دوپامین، احتمال بروز “هذیان عظمت” وجود دارد.
• مشکلات دستگاه گوارش: دوپامین بالا در ساقه مغز، مشکلاتی را در دستگاه گوارش ایجاد می کند. مشکلات گوارشی ناشی از دوپامین بالا معمولاً تهوع و استفراغ هستند.
• توهمات : تجربه توهمات ناشی از دوپامین بالا در کسانی که در نتیجه اسکیزوفرنی یا سوء مصرف مواد، یک دوره روان پریشی داشته اند، معمول است. هنگامی که دوپامین به سطحی می رسد که مغز قادر به پردازش آن نیست، فرد دچار توهم می شود. توهمات می تواند شنیداری، دیداری یا ترکیبی از هر دو باشد.
• سکسکه : برخی افراد با افزایش سطح دوپامین، بیشتر سکسکه می کنند. این نظریه وجود دارد که سکسکه معمولاً نتیجه افزایش دوپامین در ساقه مغز است.
• انقباض عضلانی : هنگامی که مدار حرکتی مغز تحت تاثیر دوپامین بالا قرار می گیرد، احتمال بروز حرکات غیرارادی، لرزش و انقباض عضلانی وجود خواهد داشت.
• حالت تهوع : برخی افراد در اثر افزایش سطح دوپامین دچار حالت تهوع می شوند. این حالت به طور کلی مشکل ساز نیست و به محض کاهش سطح دوپامین برطرف می شود.
• ترشح بزاق : یکی دیگر از علائم احتمالی دوپامین بالا، ترشح بیش از حد بزاق است. این علامت در میان مبتلایان به بیماری های عصبی مانند پارکینسون، مشاهده شده و احتمال ارتباط آن با افزایش سطح دوپامین وجود دارد.
• بدگمانی : این مشکل با هذیان و پارانویای شدید همراه است و احتمال ارتباط آن با دوپامین بالا وجود دارد. مشکوک بودن به دیگران و فکر اینکه کسانی قصد دزدیدن فرد را دارند، ممکن است با دوپامین بالا و همچنین اختلال در پردازش آن مرتبط باشد. در این موارد برای مقابله با هذیان ‌ها، یک داروی ضد روان پریشی تجویز می شود.
• استفراغ : سطوح بیش از حد بالای دوپامین ممکن است منجر به استفراغ شود. پس از آنکه سطح دوپامین، در اثر عدم پردازش درست آن در بدن، از یک حد خاصی فراتر رفت، فرد از نظر جسمی احساس بیماری خواهد کرد.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.