مرگ مغزی چگونه است + علائم و تفاوت با کما

مرگ مغزی چیست

تعریف مرگ مغزی در سطح بین المللی در برخی جزئیات متفاوت است. با این حال، از دست دادن غیرقابل بازگشت عملکرد مغز در تمام آنها بیان شده است.

همزمان با مرگ مغزی، نخاع – بخشی از سیستم عصبی مرکزی – همچنان می تواند (به میزان محدود) کار کند. فرد مرگ مغزی در بخش مراقبت های ویژه نبض و فشار خون قابل اندازه گیری دارد.

بنابراین بدن همچنان قادر به حفظ تعادل عملکردهای مختلف بدن است. اما این وضعیت تنها با پشتیبانی دستگاه ها ممکن شده است.

عامل تعیین کننده، عدم توانایی فرد مرگ مغزی در داشتن تنفس طبیعی است. تنفس با یک دستگاه انجام می شود (تهویه مکانیکی یا تنفس مصنوعی) زیرا در غیر این صورت قلب و سیستم گردش خون نیز از کار خواهند ایستاد.

فرقی نمی کند که آن فرد، یک فرد مسن است که در اثر ایست قلبی دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی در مغز شده، یا فرد جوان‌ تری که گلوله به سرش شلیک شده؛ مرگ مغزی برای همه یکسان است.

همه افرادی که دچار مرگ مغزی می شوند، در نهایت جان خود را از دست می دهند. برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات در مورد مرگ مغزی می توانید به کلینیک یادمان طب در تهران مراجعه کنید.

مغز تمام عملکردهای بدن ما را کنترل می کند، اما سه کار را نمی تواند انجام دهد:

• نمی تواند درد را احساس کند. مغز می تواند پیام درد را از سراسر بدن بگیرد، اما نه از درون خود.
• توانایی ذخیره اکسیژن را ندارد. کمبود اکسیژن را تنها پس از چند ثانیه می توان احساس کرد. سرگیجه پس از بلند شدن سریع از حالت نشسته، نمونه ای از از دست دادن جریان خون به مغز است که می توان آن را حس کرد.
• مغز نمی تواند گلوکز (قند خون) را ذخیره کند. بیماران دیابتی با مصرف انسولین بالا، ممکن است دچار کاهش قند خون شده و غش کنند و در صورت عدم تزریق فوری گلوکز، احتمال مرگ مغزی وجود دارد.

مغز می تواند تا حدود پنج دقیقه پس از توقف قلب زنده بماند. دلیل یادگیری احیای قلبی ریوی (CPR) این است که اگر CPR ظرف شش دقیقه پس از ایست قلبی شروع شود، مغز شانس نمردن از کمبود اکسیژن را خواهد داشت.

اما در صورت عدم انجام CPR، پس از حدود پنج دقیقه، مرگ مغز شروع می شود. با احیای سریع امکان بررسی و درمان مغز آسیب دیده وجود خواهد داشت.

می توان با دارو و تهویه مکانیکی به بافت ها اکسیژن رسانی کرد، اما آسیب شدید مغزی یا بدون اکسیژن یا گلوکز ماندن آن در مدت طولانی، باعث مرگ مغز می شود.

طبق تعریف، «مرگ مغزی» شرایطی است که در آن کل مغز، از جمله ساقه مغز، تمام عملکرد خود را به طور غیر قابل برگشتی از دست داده باشد.

پس از آسیب مغز، چه به دلایل طبیعی یا ضربه، سه نتیجه احتمالی، خونریزی، تورم یا هر دو خواهد بود.

مرگ مغزی چگونه اتفاق می افتد

مرگ مغزی بر اساس پاسخ به محرک های خارجی بررسی می شود. از آنجایی که مغز، فقط درد قسمت های دیگر بدن را احساس می کند، پس از مرگ مغزی، بیمار هیچ حسی نخواهد داشت.

قبل از انجام معاینه، پزشک برای اطمینان از عدم وجود شل کننده عضلانی در بدن بیمار، یک آزمایش سم شناسی انجام می دهد و غیر عادی نبودن دمای بدن بیمار را بررسی می کند.

با رسیدگی به هر یک از این موارد، می توان رفلکس های عصبی را کاهش داد.

جراحان مغز و اعصاب می توانند جمجمه را باز کرده و خونریزی را کنترل کنند. با شروع تورم مغز، بطن ها فرو می ریزند و فشار داخل جمجمه شروع به افزایش می کند. افزایش فشار درون جمجمه ای (ICP) در صورت عدم درمان، مشکلات عصبی زیادی ایجاد می کند.

پزشک برای کاهش تورم به بیمار داروهای ضد التهابی و داروهایی با اسمولاریته بالا می دهد تا با افزایش اکسیژن در خون، بیشترین اکسیژن رسانی به مغز انجام شود.

حتی در صورت انجام تمام اقدامات برای کاهش خونریزی و تورم سلولی، درمان ممکن است برای کنترل ICP کافی نباشد.

با افزایش فشار درون جمجمه ای، به دلیل محدودیت‌ فضا در جمجمه، جایی برای بافت متورم وجود نخواهد داشت.

در برخی موارد، جراح مغز و اعصاب یک پیچ را در جمجمه قرار می دهد. پیچ در داخل جمجمه وارد می شود و از طریق یک لوله متصل به یک سوراخ موجود در وسط پیچ، مقداری از مایع بین جمجمه ای برداشته شده و فضایی برای تورم و راهی برای اندازه گیری ICP فراهم می شود.

در صورت غیر قابل کنترل بودن فشار درون جمجمه ای ، فشار تا زمانی که ICP با فشار خون بیمار یکسان شود، ادامه می یابد. در این شرایط هیچ خونی به مغز نمی رسد و مغز می میرد.

در بسیاری از موارد، فشار به حدی افزایش می یابد که، ساقه مغز به سمت پایین ستون فقرات فشرده می شود. این عارضه که به آن فتق مغزی می گویند، منجر به مرگ مغزی ناگهانی می شود.

علت مرگ مغزی ناگهانی

دلایل احتمالی آسیب به مغز که منجر به مرگ مغزی ناگهانی می شوند عبارتند از:

ضربه

• باز (جراحات ناشی از گلوله و غیره)
• بسته (آسیب بلانت و غیره)
• آنوکسی (مدت زمان نرسیدن اکسیژن به مغز در اثر غرق شدن، آویزان شدن، استنشاق دود، مسمومیت با مونوکسید کربن و غیره)

حوادث آسیب زننده به عروق مغزی

• سکته مغزی (آمبولی مسدود کننده عروق تغذیه کننده مغز)
• پارگی آنوریسم
• عفونت (باکتریایی، ویروسی، قارچی)

تومور

• عدم وجود متاستاز
• وجود متاستاز

مصرف بیش از حد دارو

• سطوح پایین گلوکز خون

بیشتر بخوانید : علائم آنوریسم مغزی و تشخیص آن

علائم مرگ مغزی

فرد مرگ مغزی، دیگر نمی تواند به تنهایی نفس بکشد. نشانه های مرگ مغزی عبارتند از: عدم پاسخ به درد (از جمله عدم وجود حالات چهره)، عدم تنفس و از دست دادن رفلکس های ساقه مغز.

این رفلکس ها به واسطه ساقه مغز که بخش مهمی از مغز است، ایجاد می شوند، مانند رفلکس های تهوع و سرفه. از دست دادن رفلکس چشم نیز می تواند نشانه ای از مرگ مغزی باشد.

اکثر افراد مرگ مغزی، به علت داشتن فشار خون پایین، برای بهبود گردش خون نیاز به دارو دارند. با این حال، در همان حالت نیز عملکرد سایر اندام ها – به جز مغز – حفظ می شود. برای مثال، افراد مرگ مغزی می توانند مدفوع، ادرار و عرق کنند. بنابراین تعادل درونی بدن (هموستاز) با کمک حمایت های پزشکی شدید حفظ می شود.

احتمال واکنش‌های حرکتی که معمولاً از طریق نخاع انجام می‌شود نیز وجود دارد. این واکنش ها شامل به اصطلاح علامت لازاروس نیز هستند.

این واکنش های رفلکس معمولاً در دست ها یا پاها ایجاد می شوند. انقباض عضلات صورت نیز مرگ مغزی را رد نمی کند.

چنین علائمی می تواند به اشتباه به عنوان نشانه های زندگی تعبیر شده و برای بستگان فرد، استرس روانی بیشتری ایجاد کند.

بیشتر بخوانید : علائم عفونت مغز و نخاع چیست

علت مرگ مغزی

علت همیشگی مرگ مغزی نرسیدن اکسیژن کافی به مغز است. حتی یک وقفه چند دقیقه ای در تامین اکسیژن، می تواند منجر به از کار افتادن مغز، مهم ترین ارگان کنترل کننده بدن انسان شود.

در بیش از نیمی از موارد، خونریزی مغزی علت مرگ مغزی است. خونریزی در مغز معمولاً نتیجه بالا بودن طولانی مدت فشار خون یا آسیب دیدگی رگ خونی است.

از آنجایی که جمجمه استخوانی امکان منبسط شدن ندارد، فشار روی مغز به دلیل خونریزی افزایش یافته و گردش خون در رگ های تغذیه کننده مغز متوقف می شود.

دومین علت شایع، آسیب مغزی به اصطلاح ایسکمیک-هیپوکسیک است که به دلیل نرسیدن اکسیژن کافی به مغز (در مواردی مانند ایست قلبی) رخ می دهد.

در میان دلایل مرگ مغزی، آسیب های جمجمه ای ناشی از تصادفات، تنها در رتبه سوم قرار دارند. سایر دلایل انفارکتوس مغزی (سکته مغزی ایسکمیک)، تومورها، آنسفالیت و هیدروسفالی هستند.

تفاوت کما با مرگ مغزی

بیمارانی که دچار مرگ مغزی می شوند در کما نیستند. شرایط بیماران در کما ممکن است به سمت مرگ مغزی پیش برود یا نرود.

مغز یک اندام بسیار پیچیده است و نه تنها فرآیند فکر و حرکات ارادی را کنترل می کند، بلکه کنترل حرکات غیر ارادی و سایر عملکردهای حیاتی نیز بر عهده مغز می باشد.

این عملکردها شامل شنوایی، بویایی، بینایی و لامسه، تنظیم دمای بدن، فشار خون، تنفس و ضربان قلب است (البته قلب می تواند بدون مغز نیز به صورت یک «پاسخ خودکار» به تپش خود ادامه دهد).

مغز همچنین هورمون هایی را برای کنترل عملکرد اندام ها تولید می کند. یک مثال خوب تولید هورمون ضد ادرار (ADH) در مغز است. این هورمون برای تغلیظ ادرار در کلیه ها و جلوگیری از کم آبی بدن تولید می شود.

بیماران در کما ممکن است در کمای عمیق باشند یا در حالتی به نام “حالت نباتی” زنده بمانند. تفاوت این دو گروه در این است که بیمار در کمای عمیق معمولاً نیاز به مراقبت در بیمارستان دارد، اما یک بیمار در حالت نباتی ممکن است از بیمارستان مرخص شده و در خانه تحت مراقبت قرار گیرد.

عملکرد مغز در فردی که در حالت نباتی قرار دارد، نسبت به یک بیمار در کمای عمیق، پایین ‌تر است اما عملکرد ساقه فوقانی مغز آنها کمی بیشتر می باشد.

در هر صورت، بیمار از نظر قانونی زنده تلقی می شود. بیمارانی که در کما هستند علائم عصبی دارند. میزان فعالیت مغز این بیماران متغیر بوده و معاینات بالینی گسترده ای روی آنها انجام می شود.

پزشکان بیمار را برای شناسایی هرگونه نشانه ای از خروج تکانه الکتریکی از مغز در نتیجه یک محرک خارجی، تحت نظر قرار می دهند. بیماران در کما این علائم را خواهند داشت. اما بیماران مرگ مغزی چنین واکنش هایی ندارند.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.