آناتومی نخاعی و ستون فقرات + آسیب های رایج

در این مقاله قصد داریم آناتومی قسمت های اصلی ستون فقرات و نخاع و همچنین عملکردهای آن ها و آسیب های احتمالی را بررسی کنیم.

طناب نخاعی دسته ای به هم پیچیده و طولانی از اعصاب و سلول هاست که از قسمت پایینی مغز تا قسمت پایین کمر امتداد دارد. نخاع سیگنال ها را بین مغز و بقیه بدن حمل می کند.

برای دریافت نوبت حضوری جهت تشخیص و درمان آسیب های نخاعی و ستون فقرات با کلینیک یادمان طب در تهران تماس بگیرید.

آناتومی ستون فقرات و نخاع

طول طناب نخاعی در افراد مختلف متفاوت است. بر اساس برخی برآوردها، طناب نخاعی زنان حدود 43 سانتی متر و در مردان حدود 45 سانتی متر طول دارد.

نخاع از سه قسمت تشکیل شده است: ناحیه گردن، قفسه سینه و کمر.

لایه های بافت نخاع عبارتند از:

• سخت شامه یا دورا ماتر: بیرونی ترین لایه مننژهای نخاع، سخت و محافظ نخاع است.
• فضای اپیدورال : بین سخت شامه و فضای عنکبوتیه، فضای اپیدورال قرار دارد. برای کاهش درد زایمان و برخی از روش‌های جراحی مانند جراحی آنوریسم ریه یا شکم، بی‌حسی موضعی به این ناحیه تزریق می شود.
• پرده عنکبوتیه : پرده عنکبوتیه لایه میانی پوشش نخاع است.
• فضای زیر عنکبوتیه : بین پرده عنکبوتیه و پیا ماتر قرار دارد. مایع مغزی نخاعی (CSF) در اینجاست. گاهی اوقات، برای بررسی وجود عفونت مانند مننژیت از CSF نمونه برداری و آزمایش می شود. همچنین برای برخی از روش های جراحی مانند زایمان سزارین یا تعویض زانو، بی حس کننده موضعی را به این فضا تزریق می کنند.
• نرم شامه (پیا ماتر) : نرم شامه لایه ای است که مستقیماً نخاع را می پوشاند.

ستون مهره ها یا استخوان های ستون فقرات، نخاع و لایه های محافظ آن را می پوشاند. این استخوان ها از قاعده جمجمه شروع می شوند و تا ساکروم، استخوانی واقع در لگن، امتداد می یابند.

تعداد استخوان های موجود در نواحی گردنی، سینه ای و کمری ستون فقرات متفاوت است. اکثر افراد دارای هفت استخوان ستون فقرات در ستون گردن، دوازده استخوان در ستون سینه و پنج استخوان در ستون پایین کمر هستند.

برش مقطعی نخاع

در صورت برش دادن نخاع به صورت افقی، ناحیه ای دایره ای شکل در وسط می بینید که با لایه های محافظ (مننژها) پوشیده شده است. از این ناحیه دایره ای، برآمدگی های عصبی امتداد یافته است. آنها از طناب نخاعی منشعب می شوند تا به نواحی مختلف بدن حس بدهند.

نواحی اصلی سطح مقطع نخاع عبارتند از:

• ماده خاکستری : ماده خاکستری ناحیه تیره و پروانه ای شکل از نخاع است که از سلول های عصبی تشکیل شده است.

• ماده سفید : ماده سفید ماده خاکستری نخاع را احاطه کرده و حاوی سلول های پوشیده شده با میلین است که باعث انتقال سریع تر پیام های عصبی می شود. پوشش میلین سلول های عصبی در ماده خاکستری ضخیم نیست.
• ریشه خلفی : ریشه خلفی بخشی از عصب است که از پشت ستون فقرات منشعب می شود. با نگاه کردن به مقطع نخاع، می بینید که بال های بالایی ماده خاکستری “پروانه شکل” به سمت استخوان های ستون فقرات و بال های پایینی به سمت جلوی بدن و اندام های داخلی آن است.
• ریشه قدامی : ریشه قدامی بخشی از عصب است که از جلوی ستون فقرات منشعب می شود.

• گانگلیون نخاعی : گانگلیون نخاعی مجموعه ای عصبی است که حاوی نورون های حسی می باشد.

• عصب نخاعی : از در کنار هم قرار گرفتن ریشه های خلفی و قدامی عصب نخاعی تشکیل می شود. 31 جفت عصب نخاعی وجود دارد. آنها حس در بدن و همچنین حرکت را کنترل می کند.

طناب نخاعی در تمام طول ستون فقرات امتداد نمی یابد و معمولاً در قسمت های بالای ستون فقرات کمری متوقف می شود.

برای بزرگسالان، توقف نخاع در اولین یا دومین مهره کمری است. طناب نخاعی کودکان ممکن است کمی پایین تر، در مهره های دوم یا سوم کمری متوقف شود.

نقش طناب نخاعی در بدن

طناب نخاعی نقش حیاتی در جنبه های مختلف عملکرد بدن ایفا می کند. نمونه هایی از این کارکردهای کلیدی عبارتند از:

• حمل سیگنال از مغز : نخاع سیگنال های کنترل کننده حرکات و عملکردهای خودمختار را کنترل می کند.
• انتقال اطلاعات به مغز : اعصاب طناب نخاعی نیز پیام هایی مانند حس لمس، فشار و درد را از بدن به مغز منتقل می کنند.
• پاسخ های رفلکس : نخاع ممکن است در هدایت رفلکس های حرکتی مستقل از مغز عمل کند. یک مثال، رفلکس کشکک است که باعث می شود زانوی فرد در هنگام ضربه زدن به نقطه خاصی از زانو به طور غیرارادی تکان بخورد.

این عملکردهای طناب نخاعی، تکانه های عصبی را برای حرکت، حس، فشار، دما، درد و غیره منتقل می کند.

بیشتر بخوانید : علائم و درمان نشت مایع مغزی نخاعی

انواع آسیب نخاعی و ستون فقرات

نخاع بخش ظریفی از بدن است. بنابراین مستعد آسیب می باشد. تصادفات وسیله نقلیه، جراحات ناشی از گلوله و آسیب در حین ورزش، همگی از علل بالقوه آسیب نخاعی هستند.

با توجه به نقشی که نخاع در حرکت و حس ایفا می کند، آسیب دیدن هر بخشی از آن می تواند باعث تغییرات دائمی در عملکرد فرد شود.

ارائه دهندگان خدمات درمانی همیشه نمی توانند میزان از دست دادن عملکرد ناشی از آسیب را فوراً تشخیص دهند.

دو نوع اصلی آسیب نخاعی وجود دارد:

• آسیب نخاعی کامل : آسیب کامل نخاع باعث از دست رفتن کامل حس و عملکرد حرکتی در ناحیه آسیب می شود. طبق گفته آکادمی جراحان مغز و اعصاب آمریکا (AANS)، تقریبا نیمی از آسیب های نخاعی کامل اند. برای آسیب کامل لزوما نیازی نیست که نخاع پاره شود اما آسیب ممکن است به حدی باشد که خون نتواند در بافت عصبی جریان یابد و باعث مرگ آن شود.
• آسیب نخاعی ناقص : آسیب نخاعی ناقص زمانی اتفاق می‌افتد که عملکردهای بدن فرد در نقطه آسیب یا پایین‌تر از آن همچنان وجود دارد. در واقع با وجود این نوع آسیب می توان یک طرف بدن را حرکت داد یا عملکرد داشت.

گاهی اوقات، روش های جراحی و گذشت زمان می تواند برخی از اثرات آسیب نخاعی را کاهش دهد. پزشکان اغلب از اسکن های تصویربرداری مکرر و مطالعات عملکرد عصبی برای تعیین میزان آسیب نخاعی یک فرد استفاده می کنند.

خلاصه

طناب نخاعی ساختار پیچیده ای از سلول های عصبی است که مسئول حرکت و احساس هستند. نخاع سیگنال ها را بین مغز و سایر نقاط بدن حمل می کند.

داشتن آگاهی از محل و ساختار پوشش‌های محافظ نخاع می‌تواند به متخصصان در پزشکی کمک کند تا درد را حین برخی عمل ها تسکین دهند.

آسیب های نخاعی ممکن است باعث از دست دادن حس، فلج ناقص یا کامل شود. برای کاهش احتمال آسیب باید همیشه هنگام ورزش یا در حین فعالیت های دیگر از تجهیزات حفاظتی استفاده کنید.

با این حال، همیشه نمی توان از چنین آسیبی جلوگیری کرد.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.