سنکوپ یا غش کردن + راه های پیشگیری از آن
سنکوپ چیست؟
سنکوپ (Syncope) اصطلاح پزشکی برای غش کردن یا از حال رفتن است. این حالت به دلیل افت موقت مقدار خونی که به مغز می رسد، اتفاق می افتد.
این عارضه در صورت افت ناگهانی فشار خون، کاهش ضربان قلب یا تغییر در مقدار خون در برخی نواحی بدن رخ می دهد. اگر بیهوش شوید، احتمالاً بلافاصله به هوش خواهید آمد، اما برای مدتی گیج خواهید بود.
سنکوپ یک بیماری شایع است. 3 درصد از مردان و 3.5 درصد از زنان در مقطعی از زندگی دچار این مشکل می شوند. با افزایش سن احتمال سنکوپ بیشتر می شود و تا 6 درصد از افراد بالای 75 سال آن را تجربه می کنند.
خطر دچار شدن دوباره به سنکوپ و چگونگی تأثیر این بیماری به عوامل مختلفی از جمله علت، سن، جنسیت و سایر بیماری ها بستگی دارد.
سنکوپ را می توان با تشخیص و درمان مناسب مدیریت و کنترل کرد. اگر یک اپیزود سنکوپ داشته اید، تقریباً 30٪ احتمال دارد که یک مورد دیگر را تجربه کنید. سنکوپ می تواند در هر سنی رخ دهد و فرقی نمی کند که فرد بیمار باشد یا خیر. برای تشخیص و مدیریت به موقع این عارضه می توانید به کلینیک یادمان تب در تهران مراجعه کنید.
سیستم عصبی خودکار (ANS) چیست
سیستم عصبی خودکار بسیاری از عملکردهای بدن مانند تنفس، کنترل مثانه، فشار خون و ضربان قلب را کنترل می کند. اغلب اوقات، این فرآیندها بدون آگاهی ما انجام می شوند.
انواع سنکوپ
سنکوپ دارای انواع مختلفی است که به علت آن بستگی دارد. انواع سنکوپ عبارتند از:
سنکوپ وازوواگال
سنکوپ وازوواگال یا سنکوپ قلبی-عصبی، شایع ترین نوع سنکوپ است. علت آن افت ناگهانی فشار خون و در نتیجه افت جریان خون به مغز می باشد.
هنگام ایستادن، جاذبه خون را به قسمت پایین بدن و زیر دیافراگم می برد. در این حالت، قلب و سیستم عصبی خودکار (ANS) برای ثابت نگه داشتن فشار خون واکنش نشان می دهند.
برخی از بیماران مبتلا به سنکوپ وازوواگال بیماری به نام افت فشار خون ارتواستاتیک دارند. این عارضه جلوی کوچکتر شدن رگ های خونی در هنگام ایستادن را می گیرد. در نتیجه خون در پاها جمع شده و فشار خون سریع کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید : اختلالات سیستم عصبی
سنکوپ موقعیتی
سنکوپ موقعیتی نوعی سنکوپ وازوواگال است. این نوع سنکوپ فقط در شرایط خاصی اتفاق می افتد و در آن سیستم عصبی دچار مشکل می شود. برخی از این موقعیت ها عبارتند از:
- کم آبی بدن
- استرس عاطفی شدید
- اضطراب
- ترس
- درد
- گرسنگی
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- هیپرونتیلاسیون یا تهویه بیش از حد (تنفس بیش از حد اکسیژن و دفع سریع و بیش از حد دی اکسید کربن)
- سرفه شدید، چرخاندن گردن، یا سفت بستن یقه (حساسیت بیش از حد سینوس کاروتید)
- ادرار کردن
سنکوپ وضعیتی
سنکوپ وضعیتی همچنین افت فشار خون وضعیتی نامیده می شود. این نوع سنکوپ در اثر افت ناگهانی فشار خون و به دلیل تغییر سریع وضعیت بدن رخ می دهد، برای مثال از حالت دراز کشیده به ایستاده رفتن.
برخی داروها و کم آبی بدن می تواند منجر به این وضعیت شود. بیماران مبتلا به این نوع سنکوپ معمولاً تغییراتی در فشار خون خود دارند که باعث کاهش فشار خون حداقل به اندازه 20 میلی متر جیوه (عدد سیستولیک/بالا) و حداقل 10 میلی متر جیوه (عدد دیاستولیک/پایین) در هنگام ایستادن می شود.
سنکوپ قلبی ناشی از یک بیماری قلبی یا عروقی موثر بر جریان خون در مغز است. ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی)، انسداد جریان خون در قلب به دلیل مشکل ساختاری قلب (طرز شکل گیری قلب)، انسداد رگ های خونی قلب (ایسکمی میوکارد)، بیماری دریچه، تنگی آئورت و وجود لخته خون یا نارسایی قلبی نمونه هایی از این بیماری ها هستند.
در صورت سنکوپ قلبی، مراجعه به متخصص قلب برای دریافت درمان مناسب ضروری است.
بیشتر بخوانید : علائم سکته مغزی
سنکوپ عصبی
سنکوپ عصبی در اثر یک بیماری عصبی مانند تشنج، سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA) رخ می دهد. سایر عارضه های کمتر شایع که منجر به سنکوپ عصبی می شوند عبارتند از میگرن و هیدروسفالی با فشار طبیعی.
سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی (POTS)
سندرم تاکی کاردی وضعیتی-اورتواستاتیک ناشی از ضربان قلب بسیار سریع (تاکی کاردی) است که هنگام ایستادن پس از نشستن یا دراز کشیدن اتفاق می افتد. ضربان قلب می تواند 30 ضربه در دقیقه یا بیشتر افزایش یابد.
این افزایش معمولاً در عرض 10 دقیقه پس از ایستادن اتفاق می افتد. این عارضه در زنان شایع‌تر است، اما در مردان نیز رخ می دهد.
علت سنکوپ
علت سنکوپ در حدود یک سوم از بیماران ناشناخته است. اما می دانیم که مصرف برخی داروها خطر سنکوپ را افزایش می دهد.
سنکوپ می تواند دلایل زیادی داشته باشد. بسیاری از بیماران، بیماری موثر بر سیستم عصبی یا قلب دارند که ممکن است در مورد آن ندانند. همچنین ممکن است یک بیماری موثر بر جریان خون داشته باشید که فشار خون شما هنگام تغییر وضعیت بدن (مثلاً از دراز کشیدن به حالت ایستاده) را کاهش می دهد.
بیشتر بخوانید : علائم بزرگ شدن قلب و عوارض آن
علائم سنکوپ
شایع ترین علائم سنکوپ عبارتند از:
- سیاه شدن
- احساس سبکی سر
- بی دلیل زمین خوردن
- احساس سرگیجه داشتن
- احساس خواب آلودگی یا گیجی
- غش، به ویژه پس از غذا خوردن یا ورزش
- احساس عدم تعادل یا ضعف در هنگام ایستادن
- تغییرات در بینایی، مانند دیدن لکه ها یا دید تونلی
- سردرد
بیشتر اوقات، بیماران در حال وقوع بودن سنکوپ را احساس می کنند. سنکوپ علائمی دارد که به آنها «علائم پیش‌آگاهی» می‌گویند، مانند احساس سبکی سر، حالت تهوع و تپش قلب (ضربان قلب نامنظم که شبیه به «بال زدن» در قفسه سینه است).
اگر حالت سنکوپ را دارید و علائم آن را احساس کردید، با نشستن یا دراز کشیدن و بالا گرفتن پاها، احتمالاً می‌توانید جلوی غش کردن را بگیرید.
سنکوپ می تواند نشانه یک بیماری جدی تر باشد. بنابراین، حتما باید بلافاصله پس از سنکوپ، درمان صورت گیرد. اکثر بیماران پس از تشخیص دقیق و درمان مناسب می توانند از مشکلات سنکوپ جلوگیری کنند.
تشخیص سنکوپ
اگر حالت سنکوپ دارید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. ارزیابی با بررسی دقیق سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی آغاز می شود. پزشک سوالات مفصلی در مورد علائم و اپیزودهای سنکوپ می پرسد، از جمله اینکه آیا قبل از غش علائمی دارید یا خیر و این اپیزودها چه زمانی و در کجا اتفاق می افتند.
سپس معمولا برای کمک به تشخیص علت سنکوپ یک یا چند آزمایش انجام می شود. این آزمایش‌ها مواردی مانند وضعیت قلب، سرعت ضربان قلب، حجم خون در بدن و جریان خون در موقعیت‌های مختلف را بررسی می‌کنند.
آزمایشات مخصوص تعیین علل سنکوپ عبارتند از:
- آزمایش خون : آزمایش خون برای بررسی کم خونی یا تغییرات متابولیک.
- تست شیب : ضربان قلب و فشار خون بیمار در حالت های مختلف از جمله دراز کشیده، نشسته و ایستاده اندازه گیری و ثبت می شود.
- تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (EKG یا ECG) : آزمایشی که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کند. برای جمع آوری این اطلاعات، الکترودها (پچ های چسبنده کوچک) را بر روی پوست می چسبانند.
- تست ورزش (تست استرس) : در این تست، از نوار قلب برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب در حین فعالیت استفاده می شود. برای اینکه فرد به ضربان قلب مورد نظر برسد، این کار روی تردمیل یا دوچرخه ثابت انجام می شود.
- مانیتور سرپایی : یک مانیتور قابل حمل با استفاده از الکترودها اطلاعاتی را در مورد ضربان و ریتم قلب ثبت می کند.
- اکوکاردیوگرافی : آزمایشی که در آن با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصویری از ساختارهای قلب ایجاد می شود.
- تست میز شیب دار (تست شیب سر به بالا) : آزمایشی که فشار خون و ضربان قلب را در حالی که میز به سطوح مختلف کج می‌شود و فرد سعی می کند که سرش را بالا نگه دارد، به صورت دقیقه به دقیقه یا ضربان به ضربان ثبت می‌کند. این آزمایش می تواند رفلکس های قلبی عروقی غیرطبیعی که باعث سنکوپ می شوند را نشان دهد.
- تعیین حجم خون : این آزمایش حجم مناسب خون در بدن را بر اساس جنسیت، قد و وزن بررسی می کند. مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو (ردیاب) از طریق یک کاتتر داخل وریدی (IV) قرار داده شده در ورید بازو، تزریق می شود. سپس نمونه خون گرفته شده را آنالیز می کنند. سیستم تجزیه و تحلیل حجم خون مورد استفاده در کلینیک یادمان می تواند نتایج دقیق آزمایش را در عرض 35 دقیقه ارائه دهد.
- آزمایش همودینامیک : آزمایشی برای بررسی جریان خون و فشار داخل رگ های خونی، هنگام منقبض شدن عضله قلب و پمپاژ خون در سراسر بدن است. مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو (ردیاب) از طریق یک کاتتر داخل وریدی (IV) قرار داده شده در ورید بازو، تزریق شده و سه مجموعه تصاویر گرفته می شود.
- تست رفلکس اتونومیک : مجموعه ای از تست های مختلف برای نظارت بر فشار خون، جریان خون، ضربان قلب، دمای پوست و تعریق در پاسخ به محرک های خاص انجام می شود. این اندازه‌گیری‌ها به پزشک در تشخیص وجود آسیب عصبی یا درست کار کردن سیستم عصبی خودکار کمک می کند.
پزشک با بررسی نتایج آزمایش علت سنکوپ را تشخیص می دهد. ممکن است به آزمایش‌های دیگری از جمله مطالعات الکتروفیزیولوژی، آزمایش سیستم عصبی اتونومیک، ارزیابی عصبی و سی تی اسکن نیاز باشد.
گاهی آزمایش عملکرد دهلیزی برای رد وجود مشکل در گوش داخلی انجام شود. در صورت نیاز به هر گونه آزمایش اضافی، پزشک علت و نحوه انجام آنها را به شما توضیح می دهد.
پزشکی که بیمار به او ارجاع داده می شود، گزارش کاملی از نتایج آزمایش و توصیه های درمانی را دریافت خواهد کرد. او درباره این اطلاعات با شما صحبت می کند.
درمان سنکوپ
گزینه های درمانی به علت سنکوپ و نتایج ارزیابی ها و آزمایش ها بستگی دارد. هدف از درمان جلوگیری از اپیزودهای سنکوپ است.
گزینه های درمانی عبارتند از:
- مصرف داروها یا ایجاد تغییراتی در داروهایی که قبلاً مصرف می کرده اید.
- پوشیدن لباس های حمایتی یا جوراب های فشرده سازی برای بهبود گردش خون.
- پزشک ممکن است به شما توصیه کند که وعده های غذایی متعدد ولی کوچک بخورید؛ بیشتر نمک بخورید؛ مایعات بیشتری بنوشید؛ میزان پتاسیم را در رژیم غذایی خود افزایش دهید و از مصرف کافئین و الکل خودداری کنید.
- احتیاط بیشتر هنگام ایستادن
- بالا بردن سر تخت هنگام خواب. شما می توانید این کار را با استفاده از بالش های اضافی یا قرار دادن بالابرها در زیر پایه های بالای تخت انجام دهید.
- اجتناب از موقعیت‌ها یا دوری از «محرک‌هایی» که باعث بروز سنکوپ می‌شوند.
- آموزش بیوفیدبک برای کنترل ضربان قلب سریع. می توانید با تماس با کلینیک یادمان به شماره ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸ اطلاعات بیشتری دریافت کنید یا قرار ملاقاتی را برای ارزیابی با متخصص بیوفیدبک تعیین کنید.
- درمان بیماری ساختاری قلب
- کاشت ضربان ساز برای منظم نگه داشتن ضربان قلب (فقط برای بیماران مبتلا به بیماری های خاص مورد نیاز است).
- دستگاه الکتروشوک (دفیبریلاتور) قلبی قابل کاشت (ICD) ضربان و ریتم قلب را به طور مداوم کنترل و ریتم سریع و غیر طبیعی (فقط برای بیماران مبتلا به بیماری های خاص مورد نیاز است) را اصلاح می کند.
پزشک و سایر اعضای تیم درمانی یک برنامه درمانی مناسب برای بیمار ایجاد کرده و در مورد گزینه های درمانی مناسب با او صحبت می کنند.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
