سیستم عصبی خودکار چیست؟
سیستم عصبی خودکار، بسیاری از اعمال بدن را که بدون آگاهی به وقوع می پیوندد، تنظیم می کند.
سیستم عصبی خودکار، بخشی از سیستم عصبی محیطی است که مسئول تنظیم اعمال غیر ارادی بدن مانند ضربان قلب، جریان خون، تنفس و گوارش است.
مرور اجمالی بر سیستم عصبی خودکار
این سیستم، به سه شاخه تقسیم می شود: سیستم سمپاتیک، سیستم پاراسمپاتیک و سیستم عصبی روده ای.
- سیستم عصبی خودکار از جزء سومی به نام سیستم عصبی روده ای نیز تشکیل شده است که محدود به مجرای معده ای-روده ای است.
- بخش پاراسمپاتیک سیستم عصبی خودکار به حفظ اعمال طبیعی بدن کمک می کند و از منابع فیزیکی محافظت می کند. این بخش، اعمالی مانند کنترل مثانه، کاهش ضربان قلب و تنگ کردن مردمک چشم را نیز انجام می دهد.
- بخش سمپاتیک سیستم عصبی خودکار، واکنش های جنگ یا گریز را تنظیم می کند. این قسمت، اعمالی مانند شل کردن مثانه، افزایش ضربان قلب و گشاد کردن مردمک چشم را نیز به عهده دارد.
نحوه کار سیستم عصبی خودکار به چه صورت است؟
سیستم عصبی خودکار با دریافت اطلاعات از محیط و سایر بخش های بدن، کار خود را انجام می دهد.
سیستم های سمپاتیک و پاراسمپاتیک، رفتارهای مخالفی دارند، به این صورت که یک سیستم، پاسخی را تحریک می کند و دیگری مانع از آن می شود.
در گذشته تصور بر این بود که تحریک از طریق سیستم سمپاتیک انجام می شود، در حالی که تصور می شد بازداری از طریق سیستم پاراسمپاتیک انجام می شود.
اگرچه موارد استثنای بسیاری در این رابطه دیده شده است.
امروزه، به سیستم سمپاتیک به عنوان یک سیستم واکنش سریع نگاه می شود که بدن را برای عمل آماده می کند، در حالی که تصور بر این است که سیستم پاراسمپاتیک، آرام تر عمل می کند تا پاسخ ها را سرکوب کند.
برای مثال، سیستم عصبی سمپاتیک باعث افزایش فشار خون می شود در حالی که سیستم عصبی پاراسمپاتیک، آن را پایین می آورد.
هر دو سیستم در کنار هم، پاسخ های بدن را بر اساس موقعیت و نیاز مدیریت می کنند.
برای مثال، اگر فرد با تهدیدی مواجه شود و نیاز به فرار باشد، سیستم سمپاتیک به سرعت بدن را برای واکنش به حرکت در می آورد.
پس از این که خطر رفع شد، سیستم پاراسمپاتیک شروع به سرکوب کردن این پاسخ ها می کند و به آرامی بدن را به حالت طبیعی بر می گرداند.
بیشتر بخوانید: تست نوار عصب و عضله
عملکردهای سیستم عصبی خودکار
سیستم عصبی خودکار، فرآیندهای داخلی متعددی را کنترل می کند، مانند:
- هضم
- فشار خون
- ضربان قلب
- ادرار و مدفوع
- واکنش مردمک ها
- نرخ تنفس
- پاسخ جنسی
- دمای بدن
- متابولیسم
- تعادل الکترولیتی
- تولید مایعات بدن از جمله عرق و بزاق
- پاسخ های احساسی
مسیرهای عصبی خودکار، اندام های مختلف را به ساقه مغز یا نخاع متصل می کنند. دو نوروترنسمیتر کلیدی نیز وجود دارد که برای ارتباط بین سیستم عصبی خودکار ضروری هستند:
- استیل کولین اغلب در سیستم پاراسمپاتیک به کار می رود تا اثر بازدارنده داشته باشد.
- نوراپی نفرین اغلب در سیستم پاراسمپاتیک به کار می رود تا اثر محرک بر بدن داشته باشد.
مشکلات احتمالی
زمانی که اجزای پاراسمپاتیک و سمپاتیک سیستم عصبی خودکار، از حالت تطابق خارج می شوند، ممکن است فرد یک اختلال خودکار به نام دیس اتونومی را تجربه کند.
انواع مختلفی از اختلالات خودکار وجود دارد که هریک، علائم منحصر به فرد خود را دارد، از جمله:
- فلج خودکار حاد
- نارسایی بارورفلاکس آوران
- دیس اتونومی خانوادگی
- افت فشار خون ارتواستاتیک ایدیوپاتیک
- آتروفی سیستمی چندگانه
- افت فشار خون ارتواستاتیک
- افت فشار خون بعد از غذا
- نارسایی خودکار
- افت فشار خون ارتواستاتیک ثانویه
این اختلالات می تواند به تنهایی یا در نتیجه عارضه های دیگری رخ دهد که باعث گسیختگی در سیستم عصبی خودکار می شوند، از جمله:
- افزایش سن
- مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر
- بیماری خود ایمنی
- سرطان
- سندروم خستگی مزمن
- دیابت
- بیماری پارکینسون
- نوروپاتی محیطی
- اختلالات نخاعی
- ضربه
علائم سیستم عصبی خودکار
اگر فردی دچار اختلال در سیستم عصبی خودکار شود، ممکن است یک یا بیش از یکی از علائم زیر را تجربه کند.
برخی افراد، دسته ای از علائم را در یک زمان و دسته دیگر را در زمان های دیگر تجربه می کنند.
علائم می توانند زودگذر و غیر قابل پیش بینی باشند یا در موقعیت ها یا فعالیت های به خصوص مانند پس از هضم غذاهای به خصوص یا پس از برخاستن سریع تحریک شوند.
- اختلال در تخلیه مثانه
- دردهای مزاحم
- سرگیجه در زمان برخاستن
- اختلال نعوظ
- غش
- خستگی و عدم تحرک
- علائم معده ای-روده ای
- افت فشار خون
- عدم واکنش مردمک
- عدم تعریق یا تعریق فراوان
- بی حسی و خارش
- اضطراب یا افسردگی شدید
- افزایش ضربان قلب
- بی اختیاری ادراری
تشخیص و درمان مشکلات سیستم عصبی خودکار
تشخیص اختلال خودکار، نیازمند ارزیابی پزشک است که می تواند شامل یک معاینه فیزیکی، اندازه گیری فشار خون در زمان دراز کشیدن و ایستادن بیمار، تست پاسخ تعریق و الکتروکاردیوگرام باشد.
در صورت مشکوک شدن به ابتلا به نوعی از اختلال خودکار، یافتن پزشکی که با آزمون و خطاهای طولانی مدت به تشخیص و درمان عارضه همت بورزد، حائز اهمیت است.
در حال حاضر هیچ درمانی وجود ندارد، اگرچه بر اساس نوع اختلال خودکار، راه هایی برای درمان علائم وجود دارد.
سیستم عصبی خودکار، نقش مهمی در بدن انسان ایفا می کند که آن، کنترل بسیاری از فرآیندهای خودکار بدن است.
این سیستم به آماده کردن بدن برای مدیریت استرس و تهدیدها و بازگرداندن بدن به حالت استراحت پس از آن نیز کمک می کند.
آموختن بیشتر در مورد این بخش از سیستم عصبی می تواند درک بهتری از فرآیندهایی را فراهم کند که زمینه بسیاری از رفتارها و پاسخ های انسان هستند.
بیشتر بخوانید : نوروپاتی محیطی
ما در بخش مغز و اعصاب کلینیک یادمان با مدیریت دکتر بابک جلالیان خدمات لازم جهت تشخیص و درمان بیماری های مغز و اعصاب را ارائه می دهیم.
جهت دریافت نوبت برای مشاوره با پزشکان متخصص مغز و اعصاب کلینیک و انجام تست نوار عصب و عضله با کلینیک یادمان تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
سلام.می خواستم بدونم اگر جوانی علائم ضعف عضلانی
سرگیجه و عدم تعادل موقع بلند شدن
کاهش فشار خون
سوزن سوزن شدن یا خواب رفتن سریع دست و پا و گاهی سر
حالت تهوع شدید موقع نگاه کردن به مانیتور
لرزش بدن موقع بیدار شدن از خواب
استرس و اضطراب شدید و تپش قلب زیاد
خستگی زیاد و بی تحرکی و بی اشتهایی را داشته باشه ممکن هست دچار اختلال سیستم عصبی خود کار باشه و اصلا نیازی به مراجعه به پزشک داره؟و ممکن هست در آینده این علائم شدیدتر یا خطرناک بشه؟