آنالیز مایع مغزی نخاعی + آسیب ها

آنالیز مایع مغزی نخاعی چه چیزی را نشان می دهد

آنالیز مایع مغزی نخاعی (CSF)، آزمایشی است که برای تشخیص عارضه های موثر بر سیستم عصبی مرکزی به کار می رود.

مایع مغزی نخاعی (CSF) مایع شفافی است که بیشتر در بطن های مغز تولید می شود.

مایع مغزی نخاعی تشکیل دهنده سیستم عصبی است که مغز و نخاع را احاطه کرده و از آنها محافظت می کند.

پزشک در طی عملی به نام پونکسیون کمری، نمونه‌ای از این مایع را از قسمت پایین کمر فرد بر می دارد. این عمل نمونه برداری با عنوان اسپینال تب نیز شناخته می‌شود.

برای دریافت نوبت حضوری جهت انجام آزمایش آنالیز مایع مغزی نخاعی و تفسیر نتایج آن می توانید با کلینیک یادمان طب در تهران تماس بگیرید.

آزمایش مایع مغزی نخاعی برای تشخیص کدام بیماری ها استفاده می شود

بیماری های خودایمنی، مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) و سندرم گیلن باره باعث پاسخ التهابی می شوند که می توان آن را با حضور اتوآنتی بادی ها در CSF شناسایی کرد.

پزشکان همچنین می‌توانند سرطان‌های خاصی از جمله سرطان خون را با بررسی این مایع شناسایی کنند، زیرا در این شرایط آزمایش آنالیز CSF افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون را نشان می دهد.

از آنالیز مایع مغزی نخاعی برای بررسی تومورهای سرطانی اولیه و متاستاتیک در CNS نیز استفاده می شود.

تست آنالیز CSF همچنین می تواند با اندازه گیری سطوح آمیلوئید بتا 1-42 (Aß1-42) و پروتئین های p- و t-tau، بیماری آلزایمر را تشخیص دهد.

در مورد بیماری‌های عفونی که باعث مننژیت و آنسفالیت می‌شوند، پزشکان از آزمایش CSF برای تعیین ویروسی، قارچی، باکتریایی یا انگلی بودن علت استفاده می‌کنند، زیرا تفاوت علت بر روند درمان تأثیر می‌گذارد.

مغز و جریان خون توسط سد خونی مغزی از هم جدا می شوند. این سد مانع از حرکت مولکول های بزرگ، سموم و اکثر سلول های خونی از خون به مغز می شود.

طناب نخاعی و جریان خون نیز دارای یک سد خونی- نخاعی هستند.

در اثر ابتلا به یک بیماری موثر بر CNS، سد خونی مغزی مختل می شود و این اختلال معمولاً با تغییر در ترکیب مایع نخاعی قابل تشخیص است.

مایع مغزی نخاعی چیست؟

مایع مغزی نخاعی (CSF)، مغز و نخاع را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. هر روز حدود 500 تا 600 میلی لیتر مایع شفاف مغزی نخاعی در بطن های مغز تشکیل می شود.

CSF به طور مداوم در گردش است و سپس جذب خون می شود.

این مایع سیال عملکردهای مختلفی دارد. مایع مغزی نخاعی نیز مانند یک بالشتک و ضربه گیر از مغز محافظت می کند و می تواند مواد مضر از جمله عوارض داروها را از بین ببرد.

CSF فشار در حفره جمجمه و کانال نخاعی را در یک سطح ثابت حفظ می کند. همچنین هورمون‌ها را از محل تولید آنها به قسمت‌هایی از مغز که در آنجا مورد نیاز هستند منتقل می‌کند.

بیشتر بخوانید : علائم و درمان نشت مایع مغزی نخاعی

پونکسیون کمری چیست؟

اگر پزشک مشکوک به ابتلا به یک بیماری موثر بر CNS یا سرایت سرطان به CNS باشد، ممکن است پونکسیون کمری تجویز کند.

برای جمع آوری نمونه های مایع مغزی نخاعی از پونکسیون کمری استفاده می شود.

علائم و نشانه های موثر بر CNS عبارتند از:

• تغییرات در هوشیاری و وضعیت روانی
• سردردهای ناگهانی، شدید یا مداوم
• گیجی و توهم
• تشنج
• حالت تهوع
• حساسیت به نور
• بی حسی یا لرزش
• سرگیجه
• مشکلات گفتاری
• مشکلات راه رفتن
• نوسانات خلقی و افسردگی

در حین پونکسیون کمری چه اتفاقی می افتد؟

پزشکان معمولاً بر روی فردی که در حالت وضعیت بدنی جنین دراز کشیده است، یک پونکسیون کمری انجام می دهند. پزشک پوست کمر فرد را تمیز کرده و یک بی حس کننده موضعی تزریق می کند.

پس از بی حس شدن کمر، پزشک یک سوزن توخالی را به کانال نخاعی (دربرگیرنده نخاع) و در بین دو مهره وارد می کند. این بخش از عمل “باز کردن” نامیده می شود.

پزشک نمونه هایی از CSF را قبل از بیرون کشیدن سوزن در ویال های استریل جمع آوری می کند. سپس آنها یک پانسمان استریل را به عنوان بخشی از فرایند “بستن” روی آن ناحیه می گذارند و فشار اعمال می کنند.

انجام این روش معمولاً حدود 30 دقیقه طول می کشد و ممکن است ناراحت کننده باشد.

بیشتر بخوانید : آبسه مغزی چیست؟

ریسک ها و ملاحظات پس از پونکسیون کمری

برخی افراد بین 24 تا 48 ساعت پس از عمل دچار سردرد می شوند. مردم این درد را به عنوان درد مبهم یا ضربان دار در جلوی سر توصیف کرده اند که گاهی به گردن و شانه ها نیز سرایت می کند.

داروهای بدون نسخه می توانند به کاهش درد کمک کنند، اما در صورت شدید بودن درد یا استفراغ کردن، باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

برای کاهش خطر ابتلا به سردرد پس از پونکسیون کمری، از فرد خواسته می شود که به آرامی به پشت بخوابد و 1 تا 2 ساعت پس از عمل سر خود را بلند نکند.

پونکسیون کمری در زیر انتهای نخاع که رشته های عصبی کوچکی در آنجا وجود دارد، انجام می شود. گاهی اوقات، سوزن با یک ورید کوچک تماس پیدا می کند و با ضربه ای به آن آسیب میزند.

اگر این اتفاق بیفتد، احتمال نشت مقدار کمی خون در یک یا چند نمونه وجود دارد که ممکن است نتایج را تحت تاثیر قرار دهد.

برخی از افراد در ناحیه ای که عمل انجام شده است، دچار کمردرد می شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در پشت پاهای خود احساس درد کنند.

پزشکان معمولا مسکن‌های بدون نسخه را توصیه می‌کنند و درد معمولاً طی چند روز کاهش می‌یابد.

همچنین ممکن است فرد دچار مقداری کبودی و تورم ناشی از نشت مقدار کمی مایع مغزی نخاعی در زیر پوست شود. این مشکل بدون درمان از بین می رود.

نتایج آنالیز مایع مغزی نخاعی

مایع مغزی نخاعی که در حین پونکسیون کمری جمع آوری می شود حاوی پروتئین و گلوکز و همچنین در برخی موارد گلبول های سفید است. این مایع برای تشخیص هرگونه اختلال در جریان طبیعی CSF یا آسیب به سد خونی مغزی مورد بررسی قرار می گیرد.

مایع مغزی نخاعی برای تعیین آسیب به سد خونی مغزی بررسی می شود.

در آزمایشات اولیه انجام شده بر روی CSF موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرد:

• رنگ، شفافیت، و فشار در طول جمع آوری
• سطح پروتئین
• سطح گلوکز
• تعداد کل سلول های موجود (تعداد سلول)
• تعداد انواع مختلف سلول های موجود (تعداد سلول های متفاوت)
• رنگ‌آمیزی گِرَم و کشت، در صورت مشکوک بودن به عفونت

بسته به نتایج آزمایش، علائم و نشانه‌های فرد، پزشک آزمایش‌های بیشتری را تجویز می کند.

این آزمایشات به چهار دسته کلی تقسیم می شوند:

• مشخصات فیزیکی : این موارد شامل اندازه گیری فشار جریان مایع مغزی نخاعی و بررسی طبیعی بودن رنگ و قوام آن است.
• آزمایشات شیمیایی : این آزمایشات مواد شیمیایی موجود در CSF مانند سطوح پروتئین و گلوکز را شناسایی یا اندازه گیری می کند و در آنها معمولا غلظت این مواد بررسی می شود.
• شمارش سلولی و تفاوت سلول ها : هر سلول موجود در این مایع را می توان در زیر میکروسکوپ شمارش و شناسایی کرد.
• آزمایشات بیماری های عفونی : در صورت مشکوک شدن به عفونت، برای شناسایی میکروارگانیسم ها آزمایش های متعددی وجود دارد.

اگر تجزیه و تحلیل CSF هر گونه ناهنجاری را شناسایی کند، پزشک برای کمک به تشخیص آزمایش های بیشتری را تجویز خواهد کرد.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.